۲۸۴۶.تفسيرُ القمّيـ في ذِكر ما جَرى بَعدَ وَقعَةِ اُحُدٍ ـ: لَمّا دَخَلَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله المَدينَةَ نَزَلَ علَيهِ جَبرَئيلُ عليه السلام فقالَ : يا محمّدُ ، إنَّ اللّهَ يَأمُرُكَ أن تَخرُجَ في أثَرِ القَومِ ولا يَخرُجَ معكَ إلّا مَن به جِراحَةٌ ! فَأمَرَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله مُنادِيا يُنادِي : يا مَعشَرَ المهاجِرينَ والأنصارِ ! مَن كانَت بهِ جِراحَةٌ فَلْيَخرُجْ ، ومَن لَم يَكُن بهِ جِراحَةٌ فَلْيُقِمْ، فَأقبَلُوا يُضَمِّدُونَ جِراحاتِهِم ويُداوُونَها ، فأنزَلَ اللّهُ على نَبِيِّهِ : «ولا تَهِنُوا في ابتِغاءِ القَومِ إنْ تَكُونوا تَألَمُونَ فإنّهُمْ يَألَمُونَ كما تَألَمُونَ وتَرجُونَ مِن اللّهِ ما لا يَرْجُونَ» ^۱ ... قالَ عَزَّوجلَّ : «إنْ يَمسَسكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ القَومَ قَرْحٌ مِثْلُهُ ...» ^۲ فَخَرَجُوا على ما بِهِم مِن الألَمِ والجِراحِ . ^۳

۵ / ۳ . غَزوَةُ ذاتِ الرِّقاعِ

۲۸۴۷.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :نَزَلَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله في غزوةِ ذاتِ الرِّقاعِ تَحتَ شَجرَةٍ على شَفيرِ وادٍ ، فَأقبَلَ سَيلٌ فَحالَ بَينَهُ وبَينَ أصحابِهِ ، فَرآهُ رَجُلٌ مِن المُشركينَ ؛ والمسلمونَ قِيامٌ علَى شَفيرِ الوادِي يَنتَظِرُونَ متَى يَنقَطِعُ السَّيلُ ، فقالَ رجُلٌ مِن المُشركينَ لقومِهِ : أنا أقتُلُ محمّدا ! فَجاءَ وشَدَّ على رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله بالسَّيفِ ، ثُمَّ قالَ : مَن يُنجِيكَ مِنّي يا محمّدُ ؟! فقالَ : رَبّي ورَبُّكَ ، فَنَسَفَهُ جَبرَئيلُ عليه السلام عن فَرَسِهِ فَسَقَطَ على ظَهرِهِ ، فقامَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله وأخَذَ السَّيفَ وجَلَسَ على صَدرِهِ ، وقالَ : مَن يُنجِيكَ مِنّي يا غَورثُ ؟ فقالَ : جُودُكَ وكَرَمُكَ يا محمّدُ ، فَتَرَكَهُ ، فقامَ وهُو يَقولُ :
واللّهِ لَأنتَ خَيرٌ مِنّي وأكرَمُ . ^۴

۲۸۴۶.تفسير القمّىـ در بيان ماجراى بعد از جنگ اُحد ـ: چون پيامبر صلى الله عليه و آله از جنگ اُحد برگشت و وارد مدينه شد، جبرئيل عليه السلام بر ايشان فرود آمد و گفت : اى محمّد! خداوند به تو فرمان مى دهد كه اين قوم (مشركان) را تعقيب كنى و كسى جز افراد مجروح، همراه تو نيايد!
پس پيامبر خدا به منادى فرمود تا ندا دهد : «اى گروه مهاجران و انصار! هر كس جراحتى دارد، بيرون بيايد و هر كس مجروح نيست، بماند».
آنان، شروع به مرهم نهادن بر زخم هاى خود و مداواى آنها كردند و خداوند، اين آيه را بر پيامبرش نازل فرمود : «و در دست يافتن به آن قوم، سستى مكنيد. اگر شما درد مى كشيد، آنها نيز چون شما درد مى كشند؛ ولى شما از خدا چيزى را اميد داريد كه آنان ، اميد ندارند» ... و فرمود خداوند عز و جل «اگر (در ميدان اُحُد) به شما جراحتى رسيد (و ضربه اى وارد شد) ، به آن جمعيّت نيز (در ميدان بدر) ، حراجتى همانند آن وارد گرديد ...» پس، مسلمانان با وجود درد و جراحتى كه داشتند، [براى تعقيب مشركان ]بيرون رفتند.

۵ / ۳ . جنگ ذاتُ الرِّقاع

۲۸۴۷.امام صادق عليه السلام :در جنگ ذات الرِّقاع، پيامبر خدا زير درختى در كنار درّه اى پياده شد. در اين هنگام، سيلى آمد و ميان ايشان و يارانش جدايى انداخت. مردى از مشركان، پيامبر صلى الله عليه و آله را در آن حال ديد و مسلمانان نيز در آن طرف درّه، ايستاده ومنتظر بودند تا جريان سيل، قطع شود. آن مرد مشرك به همراهان خود گفت : من، محمّد را مى كُشم.
آن گاه نزد پيامبر خدا آمد و به روى ايشان، شمشير كشيد و گفت : اى محمّد! اينك چه كسى تو را از چنگ من مى رَهاند؟
فرمود : «پروردگار من و تو».
در اين هنگام، جبرئيل عليه السلام آن مرد را از [روى ]اسبش پرت كرد و او به پشت افتاد. پيامبر خدا برخاست و شمشير كشيد و روى سينه او نشست و فرمود : «اى غَورَث! چه كسى تو را از چنگ من مى رَهاند؟».
گفت : بخشندگى و كَرَم تو، اى محمّد!
پيامبر صلى الله عليه و آله از آن مرد، دست كشيد و او برخاست در حالى كه مى گفت : به خدا سوگند كه تو از من، بهتر و گرامى ترى!

۲۸۴۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لقد رَأيتُنا يومَ بدرٍ ونحنُ نَلُوذُ برسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله وهُو أقرَبُنا إلَى العَدُوِّ ، وكانَ مِن أشَدِّ الناسِ يَومَئذٍ بَأسا . ^۱

۲۸۴۴.عنه عليه السلام :لقد حَضَرنا بَدرا وما فِينا فارِسُ غيرَ المِقدادِ بنِ الأسوَدِ ، ولقد رَأيتُنا ليلةَ بَدرٍوما فِينا إلّامَن نامَ غيرَ رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فإنّهُ كانَ مُنتَصِبا فيأصلِ شَجَرةٍ يُصَلِّي ويَدعُو حتَّى الصَّباحِ . ^۲

۵ / ۲ . غَزوَةُ اُحدٍ وحَمراءِ الأسَدِ

الكتاب

« وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَـعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ » . ^۳

الحديث

۲۸۴۵.صحيح مسلم عن أنس :إنَّ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله كُسِرَت رَباعِيَتُهُ يومَ اُحُدٍ ، وشُجَّ في رَأسِهِ ، فَجَعَلَ يَسلُتُ الدَّمَ عَنهُ ويقولُ : كيفَ يُفلِحُ قومٌ شَجُّوا نَبِيَّهُم وكَسَرُوا رَباعِيَتَهُ، وهُو يَدعُوهم إلَى اللّهِ ؟ ! فَأنزَلَ اللّهُ عَزَّوجلَّ : «لَيسَ لَكَ مِن الأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَــلِمُونَ » ^۴ . ^۵

۲۸۴۳.امام على عليه السلام :در جنگ بدر، ما خود را در پناه پيامبر خدا قرار مى داديم و ايشان از همه ما به دشمن نزديك تر بود و در آن روز، از همه شجاعت بيشترى نشان مى داد.

۲۸۴۴.امام على عليه السلام :زمانى كه در جنگ بدر شركت كرديم، جز مقداد بن اَسوَد، سواره ديگرى در ميان ما نبود. در شب جنگ بدر، هر كه با ما بود، خوابيد، مگر پيامبر خدا كه در زير درختى ايستاده بود و تا صبح، نماز مى خواند و دعا مى كرد.

۵ / ۲ . جنگ هاى اُحُد و حَمراءُ الأسد

قرآن

«و [ ياد كن ] زمانى را كه [ در جنگ اُحُد ] بامدادان، از پيشِ كسانت بيرون آمدى [ تا ]مؤمنان را براى جنگيدن، در مواضع خود جاى دهى؛ و خداوند، شنواى داناست» .

حديث

۲۸۴۵.صحيح مسلمـ به نقل از اَنَس ـ: در جنگ اُحد، دندان پيشين پيامبر خدا شكست و سر ايشان، شكاف برداشت. در حالى كه از فرقش خون جارى بود، مى فرمود : «چگونه رستگار مى شوند مردمى كه فرق پيامبر خود را كه آنان را به خدا دعوت مى كند، شكافتند و دندان پيشينش را شكستند؟».
پس خداوند عز و جل اين آيه را فرو فرستاد : «تو را در اين كارها دستى نيست . [خدا ]يا بر آنان مى بخشايد، يا عذابشان مى كند ؛ زيرا آنان ستمكارند» .