۲۷۸۸.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَزالُ النّاسُ بِخَيرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ ونَهَوا عَنِ المُنكَرِ وتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ ، فإذا لَم يَفعَلوا ذلكَ نُزِعَت مِنهُمُ البَرَكاتُ ، وسُلِّطَ بَعضُهُم عَلى بَعضٍ ، ولَم يَكُن لَهُم ناصِرٌ في الأرضِ ولا في السَّماءِ . ^۱

۲۷۸۹.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ الأحبارَ مِنَ اليَهودِ والرُّهبانَ مِنَ النّصارَى لَمّا تَرَكوا الأمرَ بِالمَعروفِ والنَّهيَ عَنِ المُنكَرِ لَعَنَهُمُ اللّهُ عَلى لِسانِ أنبِيائهِم ، ثُمَّ عَمَهُم بِالبَلاءِ . ^۲

۲ / ۳ . ما يُوجِبُ تَركَ النَّهيِ عَنِ المُنكَرِ

۲۷۹۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :غَشِيَتكُمُ السَّكرَتانِ : سَكرَةُ حُبِّ العَيشِ ، وحُبِّ الجَهلِ ، فعِندَ ذلكَ لا تَأمُرونَ بِالمَعروفِ ولا تَنهَونَ عَنِ المُنكَرِ . ^۳

۲/۴ . لا يَنبَغي تَركُ النَّهيِ عَنِ المُنكَرِ لِخَشيَةِ النّاسِ

الكتاب

« الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَـنًا وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ » . ^۴

الحديث

۲۷۹۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لا يُحَقِّرَنَّ أحَدُكُم نَفسَهُ أن يَرى أمرا للّهِِ تَعالى فيهِ مَقالٌ ، فلا يَقولَ : يا رَبِّ ، خَشيَةَ النّاسِ! فيَقولَ: فإيّايَ كُنتَ أحَقَّ أن تَخشى . ^۵

۲۷۸۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مردم تا زمانى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كنند و در كارهاى نيك، يكديگر را يارى كنند، در خير [و خوبى ]خواهند بود؛ امّا هر گاه چنين نكنند، بركت ها از آنان ، باز گرفته مى شود و عدّه اى از آنان بر عدّه ديگر ، سلطه پيدا مى كنند و ديگر نه در زمينْ برايشان ياورى خواهد بود، نه در آسمان.

۲۷۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :چون عالمان يهود و راهبان نصارا ، كار امر به معروف و نهى از منكر را رها كردند، خداوند به زبان پيامبرانشان ، آنها را لعنت كرد . سپس بلا ، همه آنها را فرا گرفت.

۲ / ۳ . آنچه موجب ترك نهى از منكر مى شود

۲۷۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دو مستى شما را فرا گرفته است: مستىِ عشق به زندگى ، و مستىِ نادانى. در چنين وضعى، امر به معروف و نهى از منكر نمى كنيد.

۲ / ۴ . ترك نهى از منكر به خاطر ترس از مردم ، شايسته نيست

قرآن

«همان كسانى كه [برخى از] مردم به ايشان گفتند: «مردمان، براى [ جنگ با ] شما گِرد آمده اند . پس، از آنان بترسيد، ولى [اين سخن ]بر ايمانشان افزود و گفتند: «خدا ، ما را بس است و نيكو حمايتگرى است!»» .

حديث

۲۷۹۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مبادا كسى از شما در جايى كه پاى امرى از خدا در ميان است و بايد سخن بگويد، با سكوت كردن، خود را كوچك كند؛ زيرا [فرداى قيامت ]نمى تواند بگويد: «خدايا! از مردم ترسيدم»؛ چون خداوند عز و جلپاسخ مى دهد: «سزاوارتر آن بود كه از من بترسى» .

الفصل الثّاني : ترك الأمر بالمعروف والنّهي عن المنكر

۲ / ۱ . ذَمُّ مَن لا يَنهى عَنِ المُنكَرِ

الكتاب

« فَلَوْلَا كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِكُمْ أُوْلُواْ بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِى الْأَرْضِ إِلَا قَلِيلاً مِّمَّنْ أَنجَيْنَا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَـلَمُواْ مَآ أُتْرِفُواْ فِيهِ وَ كَانُواْ مُجْرِمِينَ » . ^۱

الحديث

۲۷۸۵.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :قالَ النَّبيُّ صلى الله عليه و آله : إنَّ اللّهَ عَزَّوجلَّ لَيُبْغِضُ المُؤْمِنَ الضَّعيفَ الّذي لا دِينَ لَهُ ، فقيلَ لَهُ : وما المُؤْمِنُ الّذي لا دِينَ لَهُ ؟ قالَ : الّذي لا يَنهى عَنِ المُنكَرِ . ^۲

۲۷۸۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لا يَنبَغي لِنَفسٍ مُؤمِنَةٍ تَرى مَن يَعصي اللّهَ فلا تُنكِرُ عَلَيهِ . ^۳

۲ / ۲ . خَطَرُ تَركِ الأمرِ والنَّهي

۲۷۸۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا لَم يأمُروا بِمَعروفٍ ولَم يَنهَوا عَن مُنكَرٍ ولَم يَتَّبِعوا الأخيارَ مِن أهلِ بَيتي ، سَلَّطَ اللّهُ عَلَيهِم شِرارَهُم ، فيَدعوا عِندَ ذلكَ خِيارُهُم فلا يُستَجابُ لَهُم . ^۴

فصل دوم:ترك امر به معروف و نهى از منكر

۲ / ۱ . سرزنش كسى كه نهى از منكر نمى كند

قرآن

«پس چرا از نسل هاى پيش از شما، خِردمندانى نبودند كه [ مردم را ] از فساد در زمين ، باز دارند؟ جز اندكى از كسانى كه از ميان آنان نجاتشان داديم. و كسانى كه ستم كردند، به دنبال ناز و نعمتى رفتند كه در آن به سر مى بردند، و آنان ، بزهكار بودند» .

حديث

۲۷۸۵.امام صادق عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «خداوند عز و جل از مؤمن ضعيفى كه دين ندارد، نفرت دارد».
گفته شد: مؤمنى كه دين ندارد، كيست؟
فرمود: «كسى كه نهى از منكر نمى كند».

۲۷۸۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ انسان مؤمنى را نشايد كه ببيند كسى خدا را نافرمانى مى كند و بر او خُرده نگيرد.

۲ / ۲ . خطرِ ترك امر به معروف و نهى از منكر

۲۷۸۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه [مردم] امر به معروف و نهى از منكر نكنند و از نيكان خاندان من ، پيروى ننمايند، خداوند ، بَدانِ آنها را بر ايشانْ مسلّط مى گردانَد، و در اين هنگام، نيكانشان دعا مى كنند؛ ولى دعايشان مستجاب نمى شود .