ج ـ مُباهاةُ اللّهِ بِأَهلِ عَرَفاتٍ
۲۷۴۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل يُباهي مَلائِكَتَهُ عَشِيَّةَ عَرَفَةَ بِأَهلِ عَرَفَةَ فَيَقولُ : اُنظُروا إلى عِبادي أتَوني شُعثًا غُبرًا . ۱
۲۷۴۲.عنه صلى الله عليه و آله :ما مِن يَومٍ أكثَرَ أن يُعتِقَ اللّهُ فيهِ عَبدًا مِنَ النّارِ مِن يَومِ عَرَفَةَ ، وإنَّهُ لَيَدنو ثُمَّ يُباهِي المَلائِكَةَ فَيَقولُ : ما أرادَ هؤُلاءِ ؟ ۲
د ـ الإِفاضَةُ مِن عَرَفاتٍ
الكتاب
« لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّكُمْ فَإِذَآ أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَـتٍ فَاذْكُرُواْ اللَّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ وَإِن كُنتُم مِّن قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّآلِّينَ » . ۳
الحديث
۲۷۴۳.الكافي عن مُعاوِيَة بن عَمّار :قالَ أبو عَبدِاللّهِ عليه السلام : إنَّ المُشرِكينَ كانوا يُفيضونَ مِن قَبلِ أن تَغيبَ الشَّمسُ ، فَخالَفَهُم رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله فَأَفاضَ بَعدَ غُروبِ الشَّمسِ . وقالَ أبو عَبدِاللّهِ عليه السلام : إذا غَرَبَتِ الشَّمسُ فَأَفِض مَعَ النّاسِ ، وعَلَيكَ السَّكينَة والوَقار ، وأفِض بِالاِستِغفارِ ، فَإِنَّ اللّهَ عز و جل يَقولُ : «ثُمَّ أفيضوا مِن حَيثُ أفاضَ النّاسُ واستَغفِرُوا اللّهَ إنَّ اللّهَ غَفورٌ رَحيمٌ» ، فَإِذَا انتَهَيتَ إلَى الكَثيبِ الأَحمَرِ ۴ عَن يَمينِ الطَّريقِ فَقُل :
اللّهُمَّ ارحَم مَوقِفي ، وزِد في عِلمي ، وسَلِّم لي ديني ، وتَقَبَّل مَناسِكي .
وإيّاكَ والوَجيفَ الَّذي يَصنَعُهُ النّاسُ ؛ فَإِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله قالَ : أيُّهَا النّاسُ ، إنَّ الحَجَّ لَيسَ بِوَجيفِ الخَيلِ ولا إيضاعِ الإِبِلِ . ولكِنِ اتَّقُوا اللّهَ وسيروا سَيرًا جَميلاً ، لا تُوَطِّئوا ضَعيفًا ولا تُوَطِّئوا مُسلِمًا وتَوَأَّدوا واقتَصِدوا فِي السَّيرِ ؛ فَإِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله كانَ يَكُفُّ ناقَتَهُ حَتّى يُصيبَ رَأسَها مُقَدَّمَ الرِّجلِ ، ويَقولُ : أيُّهَا النّاسُ ، عَلَيكُم بِالدَّعَةِ ، فَسُنَّةُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله تُتَّبَعُ . ۵
ج ـ افتخار خداوند به اهل عرفات
۲۷۴۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :غروب عرفه، خداوندْ به وسيله اهل عرفه، بر فرشتگان ، افتخار مى كند و مى فرمايد : «به بندگانم بنگريد كه ژوليده و غبارآلود ، نزد من آمده اند!» ۶ .
۲۷۴۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در هيچ روزى به اندازه روز عرفه ، خداوندْ بندگان را از آتش دوزخ ، آزاد نمى كند . همانا خداوند نزديك مى شود و بر فرشتگان ، مباهات مى كند و مى فرمايد : «اينها چه مى خواهند ؟» .
د ـ كوچ از عرفات
قرآن
«بر شما گناهى نيست كه [ در سفر حج، ]فضل پروردگارتان ( يعنى : روزى خويش ) را بجوييد. پس چون از عرفات كوچ كرديد، خدا را در مشعر الحرام ياد كنيد. و يادش كنيد كه شما را هدايت فرمود ، هر چند كه پيش تر ، از گم راهان بوديد» .
حديث
۲۷۴۳.الكافىـ به نقل از معاوية بن عمّار ـ: امام صادق عليه السلام فرمود: «مشركان، پيش از غروب آفتابْ كوچ مى كردند؛ ولى پيامبر خدا با آنانْ مخالفت كرد و پس از غروب ، كوچ كرد» .
[سپس] امام صادق عليه السلام فرمود: «خورشيد كه غروب كرد، با آرامش و وقار، همراه مردمْ كوچ كن و در هنگام كوچ، از خداوندْ آمرزش بخواه ؛ چرا كه خداوند عز و جل مى فرمايد: «آن گاه، از آن جا كه مردم كوچ مى كنند، كوچ كنيد ؛ و از خدا آمرزش بخواهيد كه خدا ، آمرزنده و مهربان است» . چون به [كوهِ ]كَثيب احمر ۷ در سمت راست جادّه رسيدى ، بگو: خدايا! بر موقفم رحمت آور و علمم را افزون كن و دينم را به سلامت بدار و عباداتم را بپذير .
و مبادا تند بتازى ، آن گونه كه بسيارى از مردم مى كنند ؛ چرا كه پيامبر خدا فرموده است: اى مردم! حج ، اسب تاختن و شتر دواندن نيست .
از خدا پروا كنيد و نيكو سِير كنيد تا ضعيف و مسلمانى را زيرِ پا قرار ندهيد. و در رفتن ، ميانه رو باشيد ؛ زيرا پيامبر خدا ، ناقه خويش را متوقّف مى كرد، تا آن جا كه سرِ ناقه، به جلوى كجاوه مى خورد، و مى فرمود : اى مردم! آرامش داشته باشيد! . پس سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله بايد پيروى شود» .
1.مسند ابن حنبل : ج ۲ ص ۶۹۲ ح ۷۱۱۱.
2.السنن الكبرى : ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۹۴۸۰.
3.البقرة : ۱۹۸.
4.هو الجبل الذي صعد فيه المشركون يوم فتح مكّة ، ينظرون إلى النبيّ صلى الله عليه و آله وأصحابه .
5.الكافي : ج ۴ ص ۴۶۷ ح ۲ .
6.در نقل ديگرى، اضافه دارد : « غبارآلود ، از هر راه دور . شما را گواه مى گيرم كه آنان را آمرزيدم» .
7.نام كوهى است كه مشركان، براى تماشاى لشكر پيامبر صلى الله عليه و آله در فتح مكّه ، بالاى آن رفته بودند .
