سخنى درباره شب قدر

سخن درباره شب قدر است ؛ شب شكوهمند به سبب نزول قرآن :
«إِنَّـآ أَنزَلْنَـهُ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ . ^۱ ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم» .
شبى بزرگ كه پيامبر خدا ، آن را چنين ستوده است :
شَهرُ رَمَضانَ سَيِّدُ الشُّهورِ ، و لَيلَةُ القَدرِ سَيِّدَةُ اللَّيالى . ^۲ ماه رمضان ، سَرور ماه ها و شب قدر ، سَرور شب هاست.
و امام صادق عليه السلام آن را «قلبِ» اين ماه ناميده است:
قَلبُ شَهرِ رَمَضانَ لَيلَةُ القَدرِ . ^۳ قلب ماه رمضان ، شب قدر است.

يك . معناى شب قدر

آيه شريف : « وَ مَآ أَدْرَلـكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ ؛ و تو چه مى دانى كه شب قدر چيست؟» ، به روشنى بر اين نكته دلالت دارد كه دست يافتن به معناى حقيقى شب قدر ، بسيار دشوار و فراتر از سطح ادراك توده هاى مردم است. پرسش از پيامبر صلى الله عليه و آله در اين آيه ، نشان دهنده عظمت و ارج شب قدر است ، هر چند مفهوم شب قدر ، هرگز بر شخصيّت بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله كه قرآن بر دلِ پاك او فرود آمده و جان او جايگاه شب قدر است و فرشتگان در آن شب ، براى سامان بخشى به امور جهان و تقدير هستى نزد او مى آيند ، ناشناخته نيست .

دو . ويژگى هاى شب قدر

الف ـ برنامه ريزى سالا

در بسيارى از احاديث ، به عنوان نخستين ويژگى شب قدر ، بر اين تأكيد شده است كه تقدير امور مردم و سامان بخشى اوضاع و احوال آنان در طول سال ، در اين شب رقم زده مى شود؛ شبى كه سرنوشت و فيصله يافتن

۱۱ / ۳ . سَتَرَها نَظَراً للنّاس

۲۶۵۸.مجمع الزوائد عن عبد اللّه بن اُنيس :يا رَسولَ اللّهِ ، أخبِرني أيُّ لَيلَةٍ تُبتَغى فيها لَيلَةُ القَدرِ؟
فَقالَ : لَولا أن تَترُكَ النّاسُ الصَّلاةَ إلّا تِلكَ اللَّيلَةَ لَأَخبَرتُكَ . ^۱

۱۱ / ۴ . مَن يُدرِكُ لَيلَةَ القَدرِ

۲۶۵۹.الإمام الباقر عليه السلام :إنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله لَمَّا انصَرَفَ مِن عَرَفاتٍ وسارَ إلى مِنى ، دَخَلَ المَسجِدَ فَاجتَمَعَ إلَيهِ النّاسُ يَسأَلونَهُ عَن لَيلَةِ القَدرِ ، فَقامَ خَطيبا ، فَقالَ ـ بَعدَ الثَّناءِ عَلَى اللّهِ عز و جل ـ :
أمّا بَعدُ ، فَإِنَّكُم سَأَلتُموني عَن لَيلَةِ القَدرِ ولَم أطوِها عَنكُم لِأَنّي لَم أكُن بِها عالِما ، اِعلَموا أيُّهَا النّاسُ أ نَّهُ مَن وَرَدَ عَلَيهِ شَهرُ رَمَضانَ وهُوَ صَحيحٌ سَوِيٌّ فَصامَ نَهارَهُ ، وقامَ وِردا مِن لَيلِهِ ، وواظَبَ عَلى صَلاتِهِ وهَجَّرَ إلى جُمُعَتِهِ ، وغَدا إلى عيدِهِ ؛ فَقَد أدرَكَ لَيلَةَ القَدرِ ، وفازَ بِجائِزَةِ الرَّبِّ عز و جل . ^۲

۲۶۶۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن صَلّى مِن أوَّلِ شَهرِ رَمَضانَ إلى آخِرِهِ في جَماعَةٍ ، فَقَد أخَذَ بِحَظٍّ مِن لَيلَةِ القَدرِ . ^۳

۱۱ / ۳ . پوشيده بودن آن ، به سود مردم است

۲۶۵۸.مجمع الزوائدـ به نقل از عبد اللّه بن اُ نَيس ـ: [به پيامبر صلى الله عليه و آله گفتم :] اى پيامبر خدا! مرا خبر بده كه كدام شب است كه در آن ، شب قدر را بايد جُست .
فرمود : «اگر نبود بيم آن كه مردم جز در آن شب ، نماز را ترك كنند ، به تو خبر مى دادم».

۱۱ / ۴ . آن كه شب قدر را در مى يابد

۲۶۵۹.امام باقر عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله ، چون از عرفات برگشت و به مِنا رفت ، وارد مسجد شد. مردم ، گِرد او جمع شدند و از شب قدر مى پرسيدند. پيامبر صلى الله عليه و آله به سخن ايستاد و پس از ثناى خداوند ، چنين فرمود: «امّا بعد ، شما درباره شب قدر از من پرسيديد . بيان نكردن آن براى اين نبود كه نسبت به آن عالِم نبودم. بدانيد ـ اى مردم ـ هر كس ماه رمضان بر او وارد شود و او سالم باشد ، پس ، روزِ آن را روزه بدارد و بخشى از شب آن را به عبادت برخيزد و مواظب نمازش باشد و در گرماى آن ، به نماز جمعه اش برود و سحرگاه به نماز عيدش برود ، به يقين ، شبِ قدر را دريافته و به جايزه پروردگار ، دست يافته است».

۲۶۶۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس از آغاز تا پايان ماه رمضان ، نماز را به جماعت بخواند ، بهره اى از شب قدر برده است.