سخنى درباره نقش خوراك در بهره گيرى از آثار روزه

خوردن و نوشيدن به هنگام افطار و سحر ، جانْ مايه روزه دارى است . از اين رو ، در ديدگاه اسلام ، حلال يا حرام بودن خوردنى ها و نوشيدنى ها ، اندازه و نوع آنها و همچنين انگيزه روزه داران از خوردن و آشاميدن ، در ميزان بهره ورى از روزه ، نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزه دار از بركات اين ميهمانى ، بسيار مؤثّرند .
نخستين شرط بهره ورى از روزه ، آن است كه تأمين كننده نيرو و قوّت انسان براى روزه گرفتن ، حلال باشد . غذاى حرام ، نه تنها در بهره مندى انسان از آثار و بركات روزه ، نقش تخريبى دارد ، بلكه آفتى است كه همه عبادت ها را تهديد مى كند .

پرهيز از غذاهاى شبهه ناك

اگر روزه دار بخواهد از روزه اش بهره ببرد ، سزاوار است كه نه تنها از غذاهايى كه حرمتشان قطعى است ، بلكه از غذاهاى شبهه ناك هم پرهيز كند .

انگيزه هاى خوردن و آشاميدن

انگيزه اى كه روزه دار براى خوردن و آشاميدن در وقت افطار و سحر دارد ، تأثير مهمّى در بهره ورى كامل از بركات روزه دارد . در يكى از توصيه هاى پيامبر صلى الله عليه و آله به ابوذر غفارى ، چنين آمده است :
يا أبا ذَرٍّ! لِيَكُن لَكَ فى كُلِّ شَى ءٍ نِيَّةٌ صالِحَةٌ حَتَّى الأَكلِ وَ النَّومِ . ^۱ اى ابو ذر! براى هر چيزى نيّت خوب داشته باش ، حتّى براى خوردن و خوابيدن .
ميان روزه دارى كه سحرى و افطارى را تنها براى رفع گرسنگى و تشنگى مى خورد ، با كسى كه آنها را به قصد قُربت و كسب رضاى خداوند مى خورد ، فرق بسيار است . نورانيّت روزه اى كه روزه دار با قصد قربت غذا مى خورد ، هرگز با روزه اى كه روزه دار با انگيزه حيوانى و خواسته نفْس غذا مى خورد و نيرو مى گيرد ، برابر نيست .
روشن است كه داشتن انگيزه خدايى و قصد قربت در غذا خوردن ، نيازمند مقدّماتى هماهنگ با آن است كه از جمله آنها ، تناسب نوع و مقدار غذا با نياز بدن است .

۴ / ۲ . أدعِيَةُ دُخولِ شَهرِ رَمَضانَ

۲۵۸۰.الإمام الصادق عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا دَخَلَ شَهرُ رَمَضانَ يَقولُ :
اللّهُمَّ إنَّهُ قَد دَخَلَ شَهرُ رَمَضانَ ، اللّهُمَّ رَبَّ شَهرِ رَمَضانَ الَّذي أنزَلتَ فيهِ القُرآنَ وجَعَلتَهُ بَيِّناتٍ مِنَ الهُدى وَالفُرقانِ . اللّهُمَّ فَبارِك لَنا في شَهرِ رَمَضانَ ، وأعِنّا عَلى صِيامِهِ وصَلاتِهِ ، وتَقَبَّلهُ مِنّا . ^۱

۲۵۸۱.الدعاء للطبراني عن عائشة :لَمّا حَضَرَ رَمَضانُ، قُلتُ : يا رَسولَ اللّهِ ، قَد حَضَرَ رَمَضانُ فَما أقولُ؟ قالَ : قولي :
اللّهُمَّ إنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ العَفوَ ؛ فَاعفُ عَنّي . ^۲

الفصل الخامس : كيفيّة التّهيّؤ لضيافة اللّه

۵ / ۱ . صِيامُ شَعبان

۲۵۸۲.السنن الكبرى عن أنس :قيلَ : يا رَسولَ اللّهِ ، أيُ الصَّومِ أفضَلُ؟ قالَ : صَومُ شَعبانَ تَعظيما لِرَمَضانَ . ^۳

۵ / ۲ . أكل الحلال

۲۵۸۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :كُلُوا الحَلالَ يَتِمَّ لَكُم صَومُكُم . ^۴

۲۵۸۴.عدّة الداعي عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله :العِبادَةُ مَعَ أكلِ الحَرامِ كَالبِناءِ عَلَى الرَّملِ . وقيلَ : عَلَى الماءِ . ^۵

۴ / ۲ . دعاهاى زمان فرا رسيدن ماه رمضان

۲۵۸۰.امام صادق عليه السلام :چون ماه رمضان فرا مى رسيد ، پيامبر خدا مى فرمود : «خداوندا! ماه رمضان وارد شد. خداوندا! اى پروردگار ماه رمضان؛ ماهى كه در آن ، قرآن را فرو فرستادى و آن را نشانه هايى روشن از هدايت و فرقان (جدا كننده حق و باطل) قرار دادى! خداوندا! در ماه رمضان براى ما بركت قرار بده و ما را بر روزه دارى و نمازِ آن ، يارى كن و آن را از ما بپذير» .

۲۵۸۱.الدعاء ، طبرانىـ به نقل از عايشه ـ: چون ماه رمضان فرا رسيد ، گفتم: اى پيامبر خدا! ماه رمضان رسيد . چه بگويم؟
فرمود: «بگو : خداوندا! تو بخشايشگرى و گذشت را دوست مى دارى. پس ، از من در گذر » .

فصل پنجم : چگونگى آماده شدن براى ميهمانى خدا

۵ / ۱ . روزه گرفتن در ماه شعبان

۲۵۸۲.السنن الكبرىـ به نقل از اَ نَس ـ: به پيامبر خدا گفتند : كدام روزه برتر است؟
فرمود : «روزه شعبان براى بزرگداشتِ رمضان» .

۵ / ۲ . حلال خورى

۲۵۸۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :غذاى حلال بخوريد تا روزه براى شما كامل گردد .

۲۵۸۴.عدّة الداعى :پيامبر خدا فرمود : «عبادت با حرامخوارى ، همچون ساختن بنا بر شِنزار است» و نيز نقل شده است [كه فرمود] : «همچون ساختن بنا بر آب است» .