سخنى در شرح حديثِ : «روزه ، براى من است»

ابو حامد غزّالى در شرح اين سخن خداوند متعال كه : «روزه ، براى من است» ، گفته است :
اين كه روزه براى خداست و اين شرافت را يافته كه به خداوند ، نسبت داده شود ـ هر چند همه عبادات ، براى اوست ، همچنان كه كعبه اين شرف را يافته كه خانه او باشد ، در حالى كه همه زمين براى اوست ـ ، دو معنا دارد :
نخست ، اين كه : روزه ، پرهيز و ترك است و عملى پنهان است و در آن ، كارى نيست كه ديده شود . به خلاف همه عبادت ها كه در معرض ديد مردم انجام مى شوند ، روزه ، عبادتى است كه جز خدا آن را نمى داند؛ چرا كه كارى است باطنى ، كه همان شكيبايى است.
دوم ، اين كه : روزه ، سركوبى دشمن خداست؛ چون ابزار شيطان ملعون ، شهوت ها هستند و شهوات با خوردن و آشاميدن ، نيرو مى يابند . از اين رو ، پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است :
إنَّ الشَّيطانَ لَيَجرى مِنِ ابنِ آدَمَ مَجرَى الدَّمِ ؛ فَضَيِّقوا مَجارِيَهُ بِالجوعِ . شيطان ، همچون خون ، در وجود آدمى ، جارى مى شود . پس ، گذرگاه هاى او را با گرسنگى ، تنگ كنيد .
... از آن جا كه روزه ، خصوصا موجب سركوبى شيطان و بستن و تنگ ساختن گذرگاه هاى او مى شود ، شايستگى دارد كه ويژه خدا گردد؛
ابن اثير نيز در اين باره مى گويد :
بهترين چيزى كه در تأويل اين حديث شنيده ام ، اين است كه : همه عبادت هايى كه بندگان با انجام دادن آنها به خداوند ، تقرّب مى جويند (مانند : نماز ، حج ، صدقه ، اعتكاف ، دعا ، نيايش ، قربانى و انواع عبادت هاى ديگر) ، مشركان با همانها خداهاى خويش و آنچه را شريك خدا قرار داده بودند ، پرستيده اند؛ امّا هرگز شنيده نشده است كه گروهى از مشركان و پيروان مذاهب در دوران هاى پيشين ، معبودهاى خود را با «روزه» پرستيده باشند و بدين وسيله به آنها تقرّب جسته باشند .
روزه ، تنها از سوى اديان آسمانى ، «عبادت» شناخته شده است . از اين رو ، خداوند فرموده است : «روزه ، براى من است و خودم پاداش آن را مى دهم» ؛ يعنى : در آن ، كسى شريك من نگشته است و با آن ، جز من ، پرستش نشده است . به خاطر همين ، من خودم پاداش آن را بر عهده مى گيرم و آن را به كسى ديگر ،

۲۵۵۴.عنه صلى الله عليه و آله :قالَ حَبيبي جَبرَئيلُ : إنَّ مَثَلَ هذَا الدّينِ كَمَثَل شَجَرَةٍ ثابِتَةٍ ؛ الإِيمانُ أصلُها ، وَالصَّلاةُ عُروقُها ، وَالزَّكاةُ ماؤُها ، وَالصَّومُ سَعَفُها . ^۱

ب ـ الصَّومُ للّهِِ عز و جل

۲۵۵۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :قالَ اللّهُ عز و جل : «الصَّومُ لي ، وأنَا أجزي بِهِ» . ^۲

۲۵۵۶.عنه صلى الله عليه و آله :قالَ اللّهُ ـ تَبارَكَ وتَعالى ـ : «كُلُّ عَمَلِ ابنِ آدَمَ هُوَ لَهُ غَيرَ الصِّيامِ ؛هُوَ لي ، وأنَا أجزي بِهِ» . وَالصِّيامُ جُنَّةُ العَبدِ المُؤمِنِ يَومَ القِيامَةِ كَما يَقي أحَدَكُم سِلاحُهُ فِي الدُّنيا . ولَخُلوفُ فَمِ الصّائِمِ أطيَبُ عِندَ اللّهِ عز و جل مِن ريحِ المِسكِ . وَالصّائِمُ يَفرَحُ بِفَرحَتَينِ : حينَ يُفطِرُ فَيَطعَمُ ويَشرَبُ ، وحينَ يَلقاني فَاُدخِلُهُ الجَنَّةَ» . ^۳

۲۵۵۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حبيب من جبرئيل عليه السلام گفت : «مَثَل اين دين ، مَثَل درختى استوار است . ريشه اش ايمان ، رگ هايش نماز ، آب آن ، زكات ، و شاخ و برگش روزه است» .

ب ـ روزه براى خداست

۲۵۵۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل فرموده است : «روزه ، براى من است و خودم پاداش آن را مى دهم» .

۲۵۵۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ـ تبارك و تعالى ـ فرموده است : «هر كارِ آدمى زاده براى خود اوست ، مگر روزه دارى ، كه براى من است و من خودم پاداش آن را مى دهم . روزه ، سپر بنده مؤمن در روز قيامت است ، همان گونه كه در دنيا هر يك از شما را سلاحش حفاظت مى كند . بوى ناخوش دهان روزه دار در نزد خدا از بوى مشك ، خوش بوتر است . روزه دار ، دو بار خوش حال مى شود : هنگامى كه افطار مى كند و مى خورد و مى نوشد ، و آن گاه كه مرا ديدار مى كند . پس ، او را وارد بهشت مى كنم» .