۲۲۹.عنه صلى الله عليه و آله :سَبعَةٌ مَن كُنَّ فيهِ فَقَدِ استَكمَلَ حَقيقَةَ الإِيمانِ وأبوابُ الجَنَّةِ مُفَتَّحَةٌ لَهُ : مَن أسبَغَ وُضوءَهُ ، وأحسَنَ صَلاتَهُ، وأدّى زَكاةَ مالِهِ ، وكَفَّ غَضَبَهُ ، وسَجَنَ لِسانَهُ ، وَاستَغفَرَ لِذَنبِهِ ، وأدَّى النَّصيحَةَ لِأَهلِ بَيتِ نَبِيِّهِ . ^۱

۲۳۰.عنه صلى الله عليه و آله :لا يُؤمِنُ عَبدٌ حَتّى أكونَ أحَبَّ إلَيهِ مِن نَفسِهِ ، وتَكونَ عِترَتي أحَبَّ إلَيهِ مِن عِترَتِهِ ، ويَكونَ أهلي أحَبَّ إلَيهِ مِن أهلِهِ ، وتَكونَ ذاتي أحَبَّ إلَيهِ مِن ذاتِهِ . ^۲

۲۳۱.الإمام الكاظم عليه السلام :رُفِعَ إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله قَومٌ في بَعضِ غَزَواتِهِ فَقالَ : مَنِ القَومُ ؟ فَقالوا : مُؤمِنونَ يا رَسولَ اللّهِ ، قالَ : وما بَلَغَ مِن إيمانِكُم ؟ قالوا : الصَّبرُ عِندَ البَلاءِ ، وَالشُّكرُ عِندَ الرَّخاءِ ، وَالرِّضا بِالقَضاءِ . فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : حُلَماءُ عُلَماءُ كادوا مِنَ الفِقهِ أن يَكونوا أنبِياءَ ، إن كُنتُم كَما تَصِفونَ فَلا تَبنوا ما لا تَسكُنونَ ، ولا تَجمَعوا ما لا تَأكُلونَ وَاتَّقُوا اللّهَ الَّذي إلَيهِ تُرجَعونَ . ^۳

۱ / ۳ . أصلُ الإِيمانِ

۲۳۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ثَلاثَةٌ مِن أصلِ الإِيمانِ : الكَفُّ عَمَّن قالَ : لا إلهَ إلَا اللّهُ ولا تُكَفِّرهُ بِذَنبٍ ولا تُخرِجهُ مِنَ الإِسلامِ بِعَمَلٍ ، وَالجِهادُ ماضٍ مُنذُ بَعَثَنِيَ اللّهُ إلى أن يُقاتِلَ آخِرُ اُمَّتِي الدَّجّالَ لا يُبطِلُهُ جَورُ جائِرٍ ولا عَدلُ عادِلٍ ، وَالإِيمانُ بِالأَقدارِ . ^۴

۲۲۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هفت چيز است كه در هر كس وجود داشته باشند ، آن كس حقيقتِ ايمان را كامل كرده است و درهاى بهشت به رويش باز است : كسى كه وضويش را شاداب بگيرد ، نمازش را نيكو به جا آورد ، زكات مالش را بپردازد ، خشم خود را نگه دارد ، زبانش را به بند كشد ، براى گناهش آمرزش بطلبد ، و با خانواده پيامبرش خالص و يك دل باشد .

۲۳۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ بنده اى مؤمن نيست ، مگر آن كه مرا از خودش دوست تر بدارد ، خاندانم را از خاندان خودش دوست تر بدارد ، بستگان مرا از بستگان خودش دوست تر بدارد ، و جان مرا از جان خودش دوست تر بدارد .

۲۳۱.امام كاظم عليه السلام :در يكى از جنگ هاى پيامبر صلى الله عليه و آله گروهى نزد ايشان آمدند.پرسيد : «شما كيستيد؟».
گفتند : جمعى مؤمن ، اى پيامبر خدا !
فرمود : «نشانه ايمانتان چيست؟» .
گفتند : شكيبايى در گرفتارى ، سپاس گزارى در برخوردارى ، و خشنودى به قضا [ى الهى] .
پيامبر خدا فرمود : «بردبارانى (/ خردمندانى) دانا كه از [شدّت] دانايى نزديك است كه پيامبر باشند . اگر راست مى گوييد ، پس بنا مكنيد آنچه را كه در آن ساكن نمى شويد ، و گِرد مياوريد آنچه را كه نمى خوريد ، و از خدايى كه به سوى او باز مى گرديد ، پروا بداريد» .

۱ / ۳ . ريشه ايمان

۲۳۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سه چيز از اصول ايمان است : خوددارى از [آزار ]كسى كه گفته است : «لا اله إلّا اللّه » و اين كه او را به سبب گناهى كافر نشمارى و بر اثر كارى ، از اسلام بيرونش ندانى ؛ و جهاد كه از وقتى خداوند مرا بر انگيخت ، تا زمانى كه آخرين افراد امّت من با دجّال بجنگند ، برقرار خواهد بود و ستمِ ستمگر و دادِ دادگر ، آن را از جريان نمى اندازد ؛ و ايمان داشتن به مقدّرات .

۲۲۳.عنه صلى الله عليه و آله :الإِيمانُ قَولٌ وعَمَلٌ ، يَزيدُ ويَنقُصُ ، ومَن قالَ غَيرَ ذلِكَ فَهُوَ مُبتَدِعٌ . ^۱

د ـ العَمَلُ بِما يَقتَضِي العَقدُ القَلبِيُّ

الكتاب

«فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُواْ فِى أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا» . ^۲

الحديث

۲۲۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ لَمّا سُئِلَ : مَا الإِيمانُ ؟ ـ: الصَّبرُ . ^۳

۲۲۵.عنه صلى الله عليه و آله :ما بالُ أقوامٍ يَتَحَدَّثونَ فَإِذا رَأَوُا الرَّجُلَ مِن أهلِ بَيتي قَطَعوا حَديثَهُم ؟! وَاللّهِ لا يَدخُلُ قَلبَ رَجُلٍ الإِيمانُ حَتّى يُحِبَّهُم للّهِِ ولِقَرابَتِهِم مِنّي . ^۴

ه ـ ما خَلَصَ فِي القَلبِ وصَدَّقَتهُ الأَعمالُ

۲۲۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لَيسَ الإِيمانُ بِالتَّحَلّي ولا بِالتَّمَنّي ، ولكِنَّ الإِيمانَ ما خَلَصَ فِي القَلبِ وصَدَّقَهُ الأَعمالُ . ^۵

۲۲۷.عنه صلى الله عليه و آله :لا يُقبَلُ إيمانٌ بِلا عَمَلٍ ولا عَمَلٌ بِلا إيمانٍ . ^۶

۱ / ۲ . حَقيقَةُ الإِيمانِ وعَلائِمُهُ

۲۲۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لِكُلِّ شَيءٍ حَقيقَةٌ وما بَلَغَ عَبدٌ حَقيقَةَ الإِيمانِ حَتّى يَعلَمَ أنَّ ما أصابَهُ لَم يَكُن لِيُخطِئَهُ ، وما أخطَأَهُ لَم يَكُن لِيُصيبَهُ . ^۷

۲۲۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ايمان ، گفتار است و كردار ؛ افزايش و كاهش مى يابد . هر كس جز اين را بگويد ، بدعت گذار است .

د ـ عمل كردن بر اساس پيوند قلبى

قرآن

«ولى چنين نيست . به پروردگارت قَسَم كه ايمان نمى آورند، مگر آن كه تو را در مورد آنچه ميان آنان مايه اختلاف است ، داور گردانند و سپس از حكمى كه كرده اى ، در دل هايشان احساس ناراحتى [ و ترديد ]نكنند و كاملاً سرِ تسليم فرود آورند» .

حديث

۲۲۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در پاسخ به اين پرسش كه : ايمان چيست؟ ـ: صبر .

۲۲۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :عدّه اى را چه شده است كه با هم سخن مى گويند و چون مردى از خاندان مرا مى بينند، سخن خود را قطع مى كنند؟! به خدا سوگند ، ايمان در دل هيچ كس جاى نمى گيرد، مگر آن گاه كه آنان (خاندانم) را به خاطر خدا و به واسطه خويشى شان با من ، دوست بدارند .

ه ـ آنچه در دل ، خالص است و عمل ، گواه آن است

۲۲۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ايمان ، به آراستن و آرزو نيست ؛ بلكه ايمان ، آن است كه در دلْ خالص باشد و اعمال ، آن را تأييد كنند .

۲۲۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ ايمانى بدون عمل ، و هيچ عملى بدون ايمان ، پذيرفته نمى شود .

۱ / ۲ . حقيقت ايمان و نشانه هاى آن

۲۲۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر چيزى حقيقتى دارد ، و هيچ بنده اى به حقيقت ايمان نمى رسد ، مگر آن گاه كه معتقد باشد آنچه به او رسيده ، نمى شده كه نرسد ، و آنچه به او نرسيده ، امكان نداشته است كه برسد .