نكاتى درباره دعاى پيامبر صلى الله عليه و آله براى ديگران

پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت بزرگوارش عليهم السلام مَظْهَر صفات و اسماى حسناى الهى (و از جمله ، مظهر رحمت و حكمت خداوند متعال) هستند و از اين رو ، به مقتضاى حكمت ،ديگران را از ادعيه زاكيه و مستجاب خود ، بهره مند مى كردند و مشمول عنايت و رحمت الهى قرار مى دادند .
در اين رابطه چند نكته قابل توجه است :
۱ . دعاهاى پيامبر صلى الله عليه و آله را به چند دسته مى توان تقسيم كرد :
دسته اول : دعاهايى كه حامل پيامى براى جامعه اسلامى است .
دسته دوم : دعاهايى كه براى تأمين نيازهاى كسانى است كه از پيامبر خدا ، تقاضاى دعا كرده اند .
دسته سوم : دعاهاى پيامبر خدا در مورد كسانى است كه به ايشان خدمتى كرده اند .
۲ . دعاهاى پيامبر خدا براى اهل بيت خود ، حامل پيام هاى اعتقادى و سياسى براى امت اسلامى و حاكى از شخصيت والاى آنان و جايگاه بلندشان در اسلام است مانند آنچه از پيامبر صلى الله عليه و آله در حديث كساء درباره اهل بيت عليهم السلام آمده كه مى فرمايد :
اللّهُمَّ هؤُلاءِ أهلُ بَيتي وخاصَّتى ، اللّهمّ أذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ و طَهِّرهُم تَطهيرا . ^۱ خدايا! اينان اهل بيت من و مُقرَّبان من اند . خدايا! هر گونه پليدى را از آنان دور بدار و با پاك ساختنى ويژه ، پاكشان گردان .
همچنين دعاهايى كه از پيامبر صلى الله عليه و آله درباره افرادى مانند ابوذر و امثال وى صادر شده ، حكايت از جلالت و عظمت و جايگاه رفيع معنوى آنها دارد . اين گونه دعاها نيز گاه داراى پيام سياسى و اجتماعى هستند .
۳ . دعاهاى پيامبر خدا براى تأمين نيازهاى ديگران يا براى كسانى كه خدمتى به ايشان داشته اند نيز داراى پيام اعتقادى است ؛ زيرا اجابت اين دعاها ، حاكى از جايگاه رفيع پيامبر صلى الله عليه و آله نزد خداوند متعال است ؛ اما بايد توجه داشت كه اين گونه از دعاها بسا كه دلالتى بر جايگاه معنوى اشخاصى كه مورد دعا قرار گرفته اند ، نداشته باشد . از اين رو ، دانشمندان علم رجال ، هر دعايى را از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ، دليل شايستگى و عدالت و مورد وثوق بودن شخصى كه درباره او دعاشده ، نمى دانند ، چنان كه در حديثى ، پيامبر صلى الله عليه و آله براى شخص يهودى كه خدمتى به آن حضرت كرده بود ، فرمود :
اللّهُمَّ جَمِّلهُ ... . ^۲ خدايا! او را زيبا گردان ...
و در اثر اين دعا ، موى سپيد او سياه شد .

۲۵۰۷.صحيح البخاري عن أبي هريرة :قَدِمَ الطُّفَيلُ بنُ عَمرٍو عَلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فَقالَ : يا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ دَوسا قَد عَصَت وأبَت فَادعُ اللّهَ عَلَيها . فَظَنَّ النّاسُ أنَّهُ يَدعو عَلَيهِم . فَقالَ : اللّهُمَّ اهدِ دَوسا وَائتِ بِهِم . ^۱

۲۵۰۸.صحيح البخاري عن عبد اللّه بن مسعود :كَأَنّي أنظُرُ إلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله يَحكي نَبِيّا مِنَ الأَنبِياءِ ضَرَبَهُ قَومُهُ فَأَدمَوهُ وهُوَ يَمسَحُ الدَّمَ عَن وَجهِهِ ويَقولُ : اللّهُمَّ اغفِر لِقَومي فَإِنَّهُم لا يَعلَمونَ . ^۲

۲۵۰۷.صحيح البخارىـ به نقل از ابو هُرَيره ـ: طُفَيل بن عمرو ، خدمت پيامبر خدا رسيد و گفت : اى پيامبر خدا! قبيله دوس ، نافرمانى و سرپيچى كردند . پس نفرينشان كن .
مردم گمان بردند كه پيامبر صلى الله عليه و آله آنان را نفرين مى كند؛ امّا ايشان گفت : «بار خدايا! دوس را هدايت فرما و آنان را [به دين اسلام] بياور» .

۲۵۰۸.صحيح البخارىـ به نقل از عبد اللّه بن مسعود ـ: گويى پيامبر صلى الله عليه و آله را مى بينم كه پيامبرى از پيامبران را مجسّم مى سازد كه قومش او را زدند و خون آلودش كردند و او خون از چهره اش پاك مى كند و مى گويد : «بار خدايا! قوم مرا بيامرز ، كه آنان نادان اند» .