۲۴۷۱.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّهُ سُبحانَهُ يَبتَلِي العَبدَ ، حَتّى يَسمَعَ دُعاءَهُ وتَضَرُّعَهُ . ^۱

الفصل الثالث عشر : الدّعاء للآخرين

۱۳ / ۱ . الحَثُّ عَلى طَلَبِ الدُّعاءِ مِنَ الآخَرين

۲۴۷۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :اِستَكثِر مِنَ النّاسِ مِن دُعاءِ الخَيرِ لَكَ ؛ فَإِنَّ العَبدَ لا يَدري عَلى لِسانِ مَن يُستَجابُ لَهُ ، أو يُرحَمُ . ^۲

۲۴۷۳.عنه صلى الله عليه و آله :اِغتَنِموا دُعاءَ ضَعَفَةِ اُمَّتي ؛ فَإِنَّهُ يُستَجابُ لَهُم فيكُم . ^۳

۱۳ / ۲ . مَن يَنبَغِي الدُّعاءُ لَهُ

أ ـ الوالِدانِ

الكتاب

« رَبَّنَا اغْفِرْ لِى وَ لِوَ لِدَىَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ » . ^۴

۲۴۷۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند سبحان ، بنده را گرفتار مى كند تا دعا و زارى او را بشنود.

فصل سيزدهم : دعا كردن براى ديگران

۱۳ / ۱ . ترغيب به درخواست دعا از ديگران

۲۴۷۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از مردم ، بسيار درخواستِ دعاى خير براى خود كنيد ؛ چرا كه انسان نمى داند از زبانِ چه كسى درخواستش مستجاب مى شود يا مورد رحمت قرار مى گيرد.

۲۴۷۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعاى ضعيفانِ امّت مرا غنيمت بشماريد ؛ زيرا دعاى آنها در حقّ شما مستجاب مى شود .

۱۳ / ۲ . آنان كه سزاوار دعايند

الف ـ پدر و مادر

قرآن

«پروردگارا! روزى كه حساب بر پا مى شود، بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى» .

۲۴۶۶.عنه صلى الله عليه و آله :مَن شَغَلَتهُ عِبادَةُ اللّهِ عَن مَسأَلَتِهِ، أعطاهُ اللّهُ أفضَلَ ما يُعطِي السّائِلينَ . ^۱

۱۲ / ۹ . مَن لا تُستَجابُ دَعوَتُهُ

الكتاب

« وَ قَالَ الَّذِينَ فِى النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُواْ رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْمًا مِّنَ الْعَذَابِ * قَالُواْ أَوَ لَمْ تَكُ تَأْتِيكُمْ رُسُلُكُم بِالْبَيِّنَـتِ قَالُواْ بَلَى قَالُواْ فَادْعُواْ وَ مَا دُعَـؤُاْ الْكَـفِرِينَ إِلَا فِى ضَلَـلٍ » . ^۲

الحديث

۲۴۶۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن لَم يَطلُب طُعمَهُ فَلا عَلَيهِ أن لا يُكثِرَ الدُّعاءَ . ^۳

۲۴۶۸.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل يَستَجيبُ لِلمَظلومينَ ، ما لَم يَكونوا أكثَرَ مِنَ الظّالِمينَ ، فَإِذا كانوا أكثَرَ مِنَ الظّالِمينَ فَلا يَستَجيبُ لَهُم . ^۴

۲۴۶۹.عنه صلى الله عليه و آله :يَقولُ اللّهُ عز و جل : مَن لَم يَقبَل مِن عِبادِي المَيسورَ ، ولَم يَدَعِ المَعسورَ ، لَم اُنَفِّس كُربَتَهُ ، ولَم أسمَع دُعاءَهُ ، ولَم أستَجِب لَهُ . ^۵

۱۲ / ۱۰ . حِكمَةُ تَأخيرِ الإِجابَةِ

۲۴۷۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ الكافِرَ لَيَدعُو اللّهَ عز و جل في حاجَتِهِ فَتُقضى لَهُ ، وإنَّ المُؤمِنَ لَيَدعُو اللّهَ تَعالى فَتُبطِئُ عَلَيهِ الإِجابَةُ ، فَتَضِجُّ المَلائِكَةُ لِذلِكَ ، فَيَقولُ اللّهُ تَعالى : إنَّما أجَبتُ الكافِرَ لِئَلّا يَدعُوَني ولا يَذكُرَني ؛ فَإِنّي اُبغِضُهُ واُبغِضُ صَوتَهُ ، واُبطِئُ لِلمُؤمِنِ لِئَلّا يَنقَطِعَ عَنّي ويَذكُرَني ؛ فَإِنّي اُحِبُّهُ واُحِبُّ تَضَرُّعَهُ . ^۶

۲۴۶۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس عبادت خدا او را از درخواست كردن از وى باز دارد ، خداوند، بهترين چيزى را كه به درخواست كنندگان مى دهد ، به او عطا مى كند.

۱۲ / ۹ . كسى كه دعايش مستجاب نمى شود

قرآن

«و كسانى كه در آتش اند ، به نگهبانان جهنّم مى گويند: پروردگارتان را بخوانيد تا يك روز از اين عذاب را به ما تخفيف دهد . مى گويند : مگر پيامبرانتان دلايل روشن به سوى شما نياوردند؟. مى گويند: چرا. مى گويند: پس بخوانيد. و[ لى ]دعاى كافران، جز در بيراهه نيست» .

حديث

۲۴۶۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كسى كه دنبال روزى اش نمى رود ، بر او گناهى نيست كه بسيار دعا نكند ^۷ .

۲۴۶۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل دعاى ستم ديدگان را مى پذيرد ، مادام كه از ستمكاران بيشتر نباشند . هر گاه شمارشان از ستمكاران بيشتر باشد ، ديگر دعايشان را نمى پذيرد .

۲۴۶۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل مى فرمايد : «هر كه آسان را از بندگان من نپذيرد و از دشوار نگذرد ، اندوه او را نمى زدايم و دعايش را نمى شنوم و اجابتش نمى كنم».

۱۲ / ۱۰ . حكمت تأخير اجابت

۲۴۷۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كافر براى حاجتش به درگاه خداوند عز و جل دعا مى كند و حاجتش برآورده مى شود ، و[لى ]مؤمن به درگاه خداوند متعال دعا مى كند و در اجابتش كندى مى شود . از اين كار ، داد و فرياد فرشتگان بلند مى شود . خداوند متعال مى فرمايد : «كافر را اجابت كردم تا ديگر مرا نخواند و ياد من نكند ؛ چرا كه از او و صدايش بيزارم ؛ ولى در اجابت دعاى مؤمن ، كندى مى كنم تا از من نَبُرد و مرا ياد كند ؛ چرا كه خودش و زارى كردنش را دوست دارم».