د ـ طيبُ المَكسَبِ وَالمَطعَمِ

۲۴۲۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ لِمَن قالَ لَهُ : اُحِبُّ أن يُستَجابَ دُعائي ـ: طَهِّر مَأكَلَكَ ، ولا تُدخِل بَطنَكَ الحَرامَ . ^۱

۲۴۲۷.عنه صلى الله عليه و آله :الدُّعاءُ مِفتاحُ الحاجَةِ ، ولُقَمُ الحَلالِ أسنانُهُ . ^۲

۲۴۲۸.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ العَبدَ لَيَرفَعُ يَدَهُ إلَى اللّهِ ومَطعَمُهُ حَرامٌ ؛ فَكَيفَ يُستَجابُ لَهُ وهذا حالُهُ ! ^۳

ه ـ حُضورُ القَلبِ

۲۴۲۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :الدُّعاءُ مَعَ حُضورِ القَلبِ لا يُرَدُّ . ^۴

۲۴۳۰.عنه صلى الله عليه و آلهـ فيما أوصى بِهِ عَلِيّا عليه السلام ـ: يا عَلِيُّ ، لا يَقبَلُ اللّهُ دُعاءَ قَلبٍ ساهٍ . ^۵

۲۴۳۱.عنه صلى الله عليه و آله :اُدعُوا اللّهَ وأنتُم موقِنونَ بِالإِجابَةِ ، وَاعلَموا أنَّ اللّهَ لا يَستَجيبُ دُعاءً مِن قَلبٍ غافِلٍ لاهٍ . ^۶

۱۲ / ۳ . مَوانِعُ الإِجابَةِ

أ ـ المَعصِيَةُ

۲۴۳۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :سَيَأتي عَلَى النّاسِ زَمانٌ تَخبُثُ فيهِ سَرائِرُهُم ، وتَحسُنُ فيهِ عَلانِيَتُهُم طَمَعا فِي الدُّنيا ، لا يُريدونَ بِهِ ما عِندَ رَبِّهِم ، يَكونُ دينُهُم رِياءً لا يُخالِطُهُم خَوفٌ ، يَعُمُّهُمُ اللّهُ بِعِقابٍ فَيَدعونَهُ دُعاءَ الغَريقِ فَلا يَستَجيبُ لَهُم . ^۷

د ـ پاك بودن درآمد و خوراك

۲۴۲۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ به كسى كه به ايشان گفت : دوست دارم دعايم مستجاب شود ـ: خوراكت را پاك گردان و حرام وارد شكمت مكن.

۲۴۲۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعا، كليد حاجت است و لقمه هاى حلال ، دندانه هاى آن كليدند.

۲۴۲۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده، دستش را به سوى خدا برمى دارد ، در حالى كه خوراكش حرام است . با چنين وضعى ، چگونه دعايش پذيرفته شود؟

ه ـ حضور قلب

۲۴۲۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعاى همراه با حضور قلب ، رد نمى شود.

۲۴۳۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در سفارش هاى خود به على عليه السلام ـ: اى على ! خداوند، دعاى دل غافل را نمى پذيرد.

۲۴۳۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خدا را بخوانيد و به اجابت، يقين داشته باشيد ؛ امّا بدانيد كه خداوند ، دعاى برخاسته از دل غافل بى توجّه را نمى پذيرد.

۱۲ / ۳ . موانع اجابت دعا

الف ـ گناه

۲۴۳۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :به زودى ، زمانى خواهد رسيد كه مردم ، به سبب دنياخواهى ، باطنى پليد و ظاهرى نيك دارند . آنچه را نزد پروردگارشان است ، نمى خواهند . دينشان رياكارانه است و در دل هايشان ترسى [از خدا]نيست . عذاب خدا، آنان را فرا مى گيرد و مردم ، همچون شخصِ در حال غرق شدن ، به درگاه او دعا مى كنند ؛ امّا دعايشان را نمى پذيرد.

۲۴۲۰.عنه صلى الله عليه و آله :أفضَلُ العِباداتِ الدُّعاءُ ، وإذا أذِنَ اللّهُ لِلعَبدِ فِي الدُّعاءِ فَتَحَ لَهُ بابَ الرَّحمَةِ ، إنَّهُ لَن يَهلِكَ مَعَ الدُّعاءِ أحَدٌ . ^۱

۱۲ / ۲ . شُروطُ الإِجابَةِ

أ ـ المَعرِفَةُ

۲۴۲۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :قالَ اللّهُ عز و جل : مَن سَأَلَني وهُوَ يَعلَمُ أنّي أضُرُّ وأنفَعُ ، استَجَبتُ لَهُ . ^۲

۲۴۲۲.عنه صلى الله عليه و آله :لَو عَرَفتُمُ اللّهَ حَقَّ مَعرِفَتِهِ ، لَزالَت بِدُعائِكُمُ الجِبالُ . ^۳

ب ـ الإِخلاصُ

۲۴۲۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :الدُّعاءُ سِلاحُ المُؤمِنِ ، وعِمادُ الدّينِ ، ونورُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ؛ فَعَلَيكُم بِالدُّعاءِ وأخلِصُوا النِّيَّةَ . ^۴

ج ـ العَمَلُ

۲۴۲۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :الدّاعي بِلا عَمَلٍ كَالرّامي بِلا وَتَرٍ . ^۵

۲۴۲۵.عنه صلى الله عليه و آله :أوحَى اللّهُ إلى داوُودَ عليه السلام : . . . ما مِن عَبدٍ يُطيعُني ، إلّا وأنَا مُعطيهِ قَبلَ أن يَسأَلَني ، ومُستَجيبٌ لَهُ قَبلَ أن يَسأَلَني ، وغافِرٌ لَهُ قَبلَ أن يَستَغفِرَني . ^۶

۲۴۲۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :برترينِ عبادت ها دعاست و هر گاه خداوند به بنده اى اجازه (توفيق) دعا كردن دهد ، درِ رحمت را به رويش مى گشايد . با وجود دعا، هرگز كسى به هلاكت نمى رسد.

۱۲ / ۲ . شروط اجابت

الف ـ شناخت

۲۴۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل فرمود : «هر كه از من درخواست كند ، در حالى كه بداند من سود و زيان مى رسانم ، درخواستش را مى پذيرم».

۲۴۲۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر خدا را چنان كه بايد و شايد، مى شناختيد ، هر آينه با دعاى شما ، كوه ها جا به جا مى شدند.

ب ـ اخلاص ^۷

۲۴۲۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعا، سلاح مؤمن ، ستون دين و نور آسمان ها و زمين است . پس دعا كنيد و نيّت را خالص گردانيد.

ج ـ عمل

۲۴۲۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دعا كننده بدون عمل ، همانند كسى است كه با كمانِ بى زِه، تيراندازى مى كند.

۲۴۲۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند به داوود عليه السلام وحى فرمود: «... هيچ بنده اى نيست كه از من فرمان ببرد ، مگر اين كه پيش از آن كه از من بخواهد ، به او عطا مى كنم و پيش از آن كه از من درخواست كند ، اجابتش مى كنم و پيش از آن كه از من آمرزش بطلبد ، او را مى آمرزم».