703
گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم

بنا بر اين ، اقتضاى حالات و مقامات مختلف ، متفاوت است و عقل و فطرت ، در هر حال و مقام ، ميزان مقبول پنهان و يا آشكار بودن صدا را به خوبى درك مى كنند و با حفظ اصل آهستگى و پرهيز از شيون و فرياد ، هر يك از حالات و مقامات (درخواست ، سوز و گداز ، نالش از غم هجران ، حال خوش وصل و اُنس ، دعاى جمعى و فردى ، ضميمه شدن مسئله تعليم و تربيت به اصل دعا) را از ديگر مقامات و حالات ، تميز مى دهند .


گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
702

توضيحى درباره بلند كردن صدا در دعا

دعا ، سخن گفتن با كسى است كه هيچ كس به اندازه او به انسانْ نزديك نيست و بلكه از رگ گردن نيز به انسانْ نزديك تر است و بدين جهت ، بلند كردن صدا در دعا ، خلاف ادب شمرده مى شود ، چنان كه پيامبر خدا به اين نكته اشاره مى فرمايد :
اِربَعوا عَلى أنفُسِكُم . إنَّكُم لا تَدعونَ أصَمَّ و لا غائِبا . إنَّكُم تَدعونَ سَميعا قَريبا ، و هُوَ مَعَكُم . ۱ صدايتان را پايين بياوريد؛ چرا كه شما ناشنوايى يا غايبى را صدا نمى زنيد ؛ بلكه شنواى نزديكى را صدا مى زنيد كه همواره با شماست .
بر اين اساس ، بلند دعا كردن ، بخصوص اگر موجب آزار ديگران باشد ، عقلاً و نقلاً مذموم و بلكه ممنوع است .
در اين جا اين سؤالْ پيش مى آيد كه اگر بلند دعا كردنْ مذموم است ، چرا گاهى در سيره پيشوايان اسلام ، مواردى ديده مى شود كه بلند دعا مى كرده اند ؟
پاسخ ، اين است كه نكوهيده بودن بلندى صدا در دعا ، يك موضوع عُرفى است و لذا داورى عرف ، در كيفيت و كمّيت بلندى صدا دخالت دارد . بى ترديد ، فرق است ميان كسى كه مانند طلبكار با فرياد و بى ادبانه چيزى از خدا مى خواهد و كسى كه مانند امام حسين عليه السلام در عرفات ، در اثناى دعا ، حالى به او دست مى دهد كه با نهايت خاكسارى و افتادگى و با ناله و تضرّع و اشكريزان و دلسوزان ، اما با صداى بلند ، «يا أسمَعَ السّامِعينَ ؛ اى شنواترينِ شنوندگان» ۲ مى گويد و يا مانند امام صادق عليه السلام در پايان شب ، هنگام قيام براى شب زنده دارى ، نداى «اللّهُمَّ أعِنّى عَلى هَولِ المُطَّلَعِ ووَسِّع عَلَىَّ ضيقَ المَضجَعِ ؛ خداوندا ! مرا به هنگام هراسيدنم در جايگاه وارسى يارى كن و برايم تنگناى قبر را وسيع نما» ۳ سر مى دهد كه نه تنها موجب آزار ديگران نبوده است ، بلكه بى ترديد ، اهل بيت ايشان ، علاقه مند به شنيدن مناجات روح بخش آن بزرگوار در دل شب بوده اند .
به عبارت ديگر ، پايين بودن صدا در هنگام دعا ، هم مقتضاى تعظيم و تواضع در محضر خداوند است و هم موجب جلب خشنودى او و پيدايش حال توجّه و اُنس بيشتر در دعا كننده . اين ، نكته اى است كه عقل و فطرت انسان ، به خوبى آن را درك و تصديق مى كنند .

1.صحيح البخارى : ج ۴ ص ۱۵۴۱ ح ۳۹۶۸ .

2.البلد الأمين : ص ۲۵۸ .

3.الكافى : ج ۲ ص ۵۳۹ ح ۱۳ .

  • نام منبع :
    گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
    سایر پدیدآورندگان :
    مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 15543
صفحه از 1124
پرینت  ارسال به