۱۹۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَنهومانِ لا يَشبَعانِ : طالِبُ دُنيا وطالِبُ عِلمٍ . ^۱

الفصل الثاني عشر : ما لا ينبغي للعالم

۱۲ / ۱ . تَركُ العَمَلِ

۱۹۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ ازدادَ عِلماً ولَم يَزدَد هُدًى ، لَم يَزدَد مِنَ اللّهِ إلّا بُعداً. ^۲

۱۹۹.عنه صلى الله عليه و آله :مَن تَعَلَّمَ العِلمَ ولَم يَعمَل بِما فيهِ ، حَشَرَهُ اللّهُ يَومَ القِيامَةِ أعمى. ^۳

۱۲ / ۲ . حُبُّ الدُّنيا

۲۰۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن أحَبَّ الدُّنيا ذَهَبَ خَوفُ الآخِرَةِ مِن قَلبِهِ ، وما آتَى اللّهُ عَبداً عِلماً فَازدادَ لِلدُّنيا حُبًّا إلَا ازدادَ اللّهُ عَلَيهِ غَضَباً. ^۴

۱۲ / ۳ . مُخالَطَةُ السُّلطانِ الجائِرِ وعُمّالِهِ

۲۰۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :العُلَماءُ اُمَناءُ الرَّسولِ عَلى عِبادِ اللّهِ ما لَم يُخالِطُوا السُّلطانَ ـ يَعني فِي الظُّلمِ ـ فَإِذا فَعَلوا ذلِكَ فَقَد خانُوا الرُّسُلَ ، فَاحذَروهُم وَاعتَزِلوهُم. ^۵

۲۰۲.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ أبغَضَ الخَلقِ إلَى اللّهِ عز و جل العالِمُ يَزورُ العُمّالَ. ^۶

۱۹۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دو آزمند ، سير نمى شوند : جوياى دنيا و جوياى دانش .

فصل دوازدهم : آنچه براى عالِم ، شايسته نيست

۱۲ / ۱ . عمل نكردن

۱۹۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس بر دانش خويش افزود ، ولى بر هدايتش نيفزود ، جز بر دورى اش از خدا نيفزود .

۱۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس دانش اندوزد و به آن عمل نكند ، خداوند ، روز قيامتْ وى را نابينا بر مى انگيزد .

۱۲ / ۲ . دنيادوستى

۲۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس دنيا را دوست بدارد ، ترس آخرت از دلش مى رود . خداوند، به بنده اى دانش نداد و دنيادوستى اش افزايش نيافت ، جز آن كه خشم خداوند بر او بيشتر شد .

۱۲ / ۳ . معاشرت با پادشاه ستمگر و كارگزاران او

۲۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانشمندان ، امانتداران پيامبر براى بندگان خدايند ، تا آن گاه كه با پادشاهان ـ در ستمگرى شان ـ در نياميزند . آن گاه كه چنين كنند ، به پيامبران ، خيانت كرده اند . پس ، از آنان بر حذر باشيد و از آنان كناره بگيريد .

۲۰۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بى گمان ، منفورترين خلق نزد خداوند عز و جل ، دانشمندى است كه به ديدار كارگزاران[ـِ ستمگر]مى رود .

۱۸۹.عنه صلى الله عليه و آله :العِلمُ إمامُ العَمَلِ وَالعَمَلُ تابِعُهُ ، يُلهِمُهُ اللّهُ السُّعَداءَ ويَحرِمُهُ الأَشقِياءَ. ^۱

۱۱ / ۲ . مَكارِمُ الأَخلاقِ

۱۹۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :تَعَلَّمُوا العِلمَ وتَعَلَّموا لِلعِلمِ السَّكينَةَ وَالوَقارَ ، وتَواضَعوا لِمَن تَعَلَّمونَ مِنهُ. ^۲

۱۹۱.عنه صلى الله عليه و آله :زينَةُ العِلمِ الإِحسانُ. ^۳

۱۱ / ۳ . الحِلمُ

۱۹۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :نِعمَ وَزيرُ العِلمِ الحِلمُ. ^۴

۱۹۳.عنه صلى الله عليه و آله :زَينُ العِلمِ حِلمُ أهلِهِ. ^۵

۱۹۴.عنه صلى الله عليه و آله :وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ ، ما جُمِعَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلُ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ. ^۶

۱۱ / ۴ . رَدُّ البِدعَةِ

۱۹۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا ظَهَرَتِ البِدَعُ في اُمَّتي فَليُظهِرِ العالِمُ عِلمَهُ ، فَمَن لَم يَفعَل فَعَلَيهِ لَعنَةُ اللّهِ. ^۷

۱۱ / ۵ . عَدَمُ الاِكتِفاءِ بِما يَعلَمُ

۱۹۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لا يَكونُ المُؤمِنُ عاقِلًا حَتّى يَجتَمِعَ فيهِ عَشرُ خِصالٍ : . . . لا يَسأَمُ مِن طَلَبِ العِلمِ طولَ عُمُرِهِ. ^۸

۱۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانش ، پيشواى عمل است و عمل ، پيرو آن . خداوند ، آن را در دل نيك بختان مى اندازد و از تيره بختان ، دريغ مى دارد .

۱۱ / ۲ . اخلاق پسنديده

۱۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانش را فرا گيريد و آرامش و وقار را براى آن بياموزيد و در برابر كسى كه از او فرا مى گيريد ، فروتنى كنيد .

۱۹۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :زيور دانش ، احسان است .

۱۱ / ۳ . بردبارى

۱۹۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بهترين دست يار دانش ، بردبارى است .

۱۹۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :زيور دانش ، بردبارىِ اهل آن است .

۱۹۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سوگند به آن كه جانم در دست اوست ، برتر از بردبارى با دانش ، چيزى با چيز ديگر گِرد نيامد .

۱۱ / ۴ . مبارزه با بدعت

۱۹۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه در امّت من بدعت ها آشكار شدند ، بر دانشمند است كه دانش خود را آشكار سازد و هر كه اين كار را نكند ، نفرين خدا بر او باد !

۱۱ / ۵ . بسنده نكردن به دانسته ها

۱۹۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مؤمن ، خردمند نمى گردد ، تا آن كه ده ويژگى در او گِرد آيد : . . . در طول زندگى اش ، از جستجوى دانش ، ملول نگردد .