۲۲۱۵.عنه صلى الله عليه و آله :إذا سَمِعتَ النِّداءَ فَأَجِب داعِيَ اللّهِ عز و جل . ^۱

۲۲۱۶.عنه صلى الله عليه و آله :إجابَةُ المُؤَذِّنِ كَفّارَةُ الذُّنوبِ . ^۲

۲۲۱۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن سَمِعَ النِّداءَ فِي المَسجِدِ فَخَرَجَ مِن غَيرِ عِلَّةٍ فَهُوَ مُنافِقٌ ، إلّا أن يُريدَ الرُّجوعَ إلَيهِ . ^۳

۲ / ۹ . سَيِّدُ المُؤَذِّنينَ

۲۲۱۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :نِعمَ المَرءُ بِلالٌ ، هُوَ سَيِّدُ المُؤَذِّنينَ ولا يَتبَعُهُ إلّا مُؤَذِّنٌ . ^۴

۲۲۱۹.كتاب من لا يحضره الفقيه :رُوِيَ أنَّهُ لَمّا قُبِضَ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله امتَنَعَ بِلالٌ مِنَ الأَذانِ وقالَ : لا اُؤَذِّنُ لِأَحَدٍ بَعدَ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله .
وإنَّ فاطِمَةَ عليهاالسلام قالَت ذاتَ يَومٍ : إنّي أشتَهي أن أسمَعَ صَوتَ مُؤَذِّنِ أبي صلى الله عليه و آله بِالأَذانِ . فَبَلَغَ ذلِكَ بِلالاً فَأَخَذَ فِي الأَذانِ ، فَلَمّا قالَ : «اللّهُ أكبَرُ ، اللّهُ أكبَرُ» ذَكَرَت أباها صلى الله عليه و آله وأيّامَهُ فَلَم تَتَمالَك مِنَ البُكاءِ ، فَلَمّا بَلَغَ إلى قَولِهِ : «أشهَدُ أنَّ مُحَمَّدا رَسولُ اللّهِ» شَهَقَت فاطِمَةُ عليهاالسلام شَهقَةً وسَقَطَت لِوَجهِها وغُشِيَ عَلَيها .
فَقالَ النّاسُ لِبِلالٍ : أمسِك يا بِلالُ ، فَقَد فارَقَتِ ابنَةُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله الدُّنيا . وظَنّوا أنَّها قَد ماتَت ، فَقَطَعَ أذانَهُ ولَم يُتِمَّهُ .
فَأَفاقَت فاطِمَةُ عليهاالسلام وسَأَلَته أن يُتِمَّ الأَذانَ ، فَلَم يَفعَل ، وقالَ لَها : يا سَيِّدَةَ النِّسوانِ ، إنّي أخشى عَلَيكِ مِمّا تُنزِلينَهُ بِنَفسِكِ إذا سَمِعتِ صَوتي بِالأَذانِ . فَأَعفَتهُ عَن ذلِكَ . ^۵

۲۲۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه بانگ [اذان] را شنيدى ، دعوتگر خداى عز و جل را اجابت كن.

۲۲۱۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :پاسخ گفتن [به نداى] مؤذّن ، كفّاره گناهان است.

۲۲۱۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس در مسجد باشد و اذان را بشنود ، ولى بدون هيچ عذرى خارج شود ، منافق است ، مگر آن كه بخواهد به مسجد برگردد.

۲ / ۹ . سَرور اذان گويان

۲۲۱۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :نيكو مردى است بلال! او سَرور مؤذّنان است و دنباله روانش[در قيامت] ، همه ، مؤذّن اند.

۲۲۱۹.كتاب من لايحضره الفقيه :روايت شده است كه چون پيامبر صلى الله عليه و آله از دنيا رفت ، بلال از اذان گفتن خوددارى كرد و گفت : بعد از پيامبر خدا ، ديگر براى هيچ كس اذان نمى گويم.
روزى ، فاطمه عليهاالسلام فرمود : «دوست دارم كه صداى اذان مؤذّن پدرم را بشنوم» .
اين سخن به بلال رسيد . شروع به اذان گفتن كرد . همين كه گفت : «اللّه أكبر ، اللّه أكبر» ، فاطمه عليهاالسلامبه ياد پدرش و ايّام او افتاد و گريه اش گرفت . وقتى بلال به جمله «أشهد أنّ محمّدا رسول اللّه » رسيد ، فاطمه عليهاالسلامفريادى زد و به رو، بر زمين افتاد واز هوش رفت. مردم به بلال گفتند : بس كن اى بلال! دختر پيامبر خدا از دنيا رفت.
و گمان كردند كه فاطمه عليهاالسلامجان داده است . از اين رو، بلال اذانش را قطع كرد و تا آخر ادامه نداد. فاطمه عليهاالسلامبه هوش آمد و از بلال خواست كه اذان را تمام كند ؛ امّا بلال اين كار را نكرد و گفت : اى بانوى بانوان! مى ترسم كه اگر صداى اذانم را بشنوى ، دوباره اين بلا را به سرِ خود بياورى .
پس فاطمه عليهاالسلام او را از ادامه دادن اذان ، معاف داشت.

۲۲۰۹.الشرح الكبير لعبد الرحمن بن قدامة عن أبي هريرة :قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : لا يُؤَذِّنُ لَكُم مَن يُدغِمُ الهاءَ . قُلنا : وكَيفَ يَقولُ؟ قالَ : يَقولُ أشهَدُ أن لا إلهَ إلَا اللّا! أشهَدُ أنَّ مُحَمَّدا رَسولُ اللّا! ^۱

۲ / ۸ . أهَمُّ ما يَنبَغي رِعايَتُهُ لِلسّامِعِ

۲۲۱۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا سَمِعتُمُ النِّداءَ فَقولوا مِثلَ ما يَقولُ المُؤَذِّنُ . ^۲

۲۲۱۱.الإمام الباقر عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا سَمِعَ المُؤَذِّنَ يُؤَذِّنُ قالَ مِثلَ ما يَقولُهُ في كُلِّ شَيءٍ. ^۳

۲۲۱۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا سَمِعتُمُ المُؤَذِّنَ أذَّنَ فَقولوا : اللّهُمَّ افتَح أقفالَ قُلوبِنا لِذِكرِكَ ، وأتمِم عَلَينا نِعمَتَكَ وفَضلَكَ ، وَاجعَلنا في عِبادِكَ الصّالِحينَ . ^۴

۲۲۱۳.عنه صلى الله عليه و آله :مَن قالَ حينَ يَسمَعُ المُؤَذِّنَ : «أشهَدُ أن لا إلهَ إلَا اللّهُ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ ، وأنَّ مُحَمَّدا عَبدُهُ ورَسولُهُ ، رَضيتُ بِاللّهِ رَبّا ، وبِمُحَمَّدٍ رَسولاً ، وبِالإِسلامِ دينا» غُفِرَ لَهُ ذَنبُهُ . ^۵

۲۲۱۴.عنه صلى الله عليه و آله :مَن قالَ حينَ يَسمَعُ النِّداءَ : «اللّهُمَّ رَبَّ هذِهِ الدَّعوَةِ التّامَّةِ ، وَالصَّلاهِ القائِمَةِ ، آتِ مُحَمَّدا الوَسيلَةَ وَالفَضيلَةَ ، وَابعَثهُ مَقاما مَحمودا الَّذي وَعَدتَهُ» حَلَّت لَهُ شَفاعَتي يَومَ القِيامَةِ . ^۶

۲۲۰۹.الشرح الكبير ، عبد الرحمان بن قُدامهـ به نقل از ابو هُرَيره ـ: پيامبر خدا فرمود : «كسى كه هاء را ادغام مى كند ، نبايد برايتان اذان بگويد» .
گفتم : يعنى چگونه مى گويد؟
فرمود : «مى گويد : أشهد أن لا إله إلّا اللّا ، أشهد أنّ محمّدا رسول اللّا» .

۲ / ۸ . مهم ترين وظايف شنونده اذان

۲۲۱۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه بانگ [اذان] را شنيديد ، مانند آنچه را كه مؤذّن مى گويد ، بگوييد.

۲۲۱۱.امام باقر عليه السلام :پيامبر خدا ، هر گاه بانگ مؤذّن را مى شنيد ، آنچه را كه او مى گفت ، تماما تكرار مى كرد .

۲۲۱۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه صداى اذانِ مؤذّن را شنيديد ، بگوييد : بار خدايا! قفل را از دل هاى ما، به بركت يادت، بردار و نعمت و فضل خود را بر ما كامل گردان و ما را در شمار بندگان شايسته ات قرار ده.

۲۲۱۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس كه وقتى صداى مؤذّن را مى شنود ، بگويد : «گواهى مى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست و بى انباز است ، و محمّد بنده و فرستاده اوست . خشنودم كه خداوند يكتا ، پروردگار من است و محمّد ، فرستاده او و اسلام ، دينم است» ، گناهش آمرزيده مى شود.

۲۲۱۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس كه وقتى بانگ [اذان] را مى شنود ، بگويد : «بار خدايا! اى پروردگارِ اين دعوت كامل و نمازِ برپا شده! به محمّد ، وسيله و فضيلت عطا فرما و او را به آن مقام پسنديده اى كه وعده اش دادى، برسان»، در روز قيامت، شفاعت من برايش روا مى گردد.