الحديث

۱۷۹۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :في الصَّبرِ على ما يُكرَهُ خَيرٌ كثيرٌ . ^۱

۱۷۹۹.عنه صلى الله عليه و آله :الصَّبرُ خَيرُ مَركَبٍ ، ما رَزَقَ اللّهُ عَبدا خَيرا لَهُ ولا أوسَعَ مِن الصَّبرِ . ^۲

۲۲ / ۲ . الصَّبرُ والنَّصرُ

الكتاب

« يَـأَيُّهَا النَّبِىُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَـبِرُونَ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَايَفْقَهُونَ » . ^۳

الحديث

۱۸۰۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنّ النَّصرَ مَع الصَّبرِ ، والفَرَجَ مع الكَربِ ، وإنّ مَع العُسرِ يُسرا . ^۴

۲۲ / ۳ . الصَّبرُ والفَرَجُ

۱۸۰۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :بِالصَّبرِ يُتَوَقَّعُ الفَرَجُ ، ومَن يُدمِنْ قَرعَ البابِ يَلِجْ . ^۵

۲۲ / ۴ . تفسيرُ الصَّبرِ

۱۸۰۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ فيما سأل جبرئيل ـ: يا جَبرَئيلُ! فما تَفسيرُ الصَّبرِ ؟ قالَ : تَصبِرُ في الضَّرّاءِ كما تَصبِرُ في السَّرّاءِ ، وفي الفاقَةِ كما تَصبِرُ في الغَناءِ ، وفي البَلاءِ كما تَصبِرُ في العافيَةِ، فلا يَشكُو حالَهُ عندَ المَخلوقِ بما يُصِيبُهُ مِن البَلاءِ . ^۶

حديث

۱۷۹۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در شكيبايى بر ناملايمات ، خير بسيارى نهفته است .

۱۷۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :شكيبايى، بهترين مركب است . خداوند به هيچ بنده اى، روزى اى بهتر و فراخ تر از شكيبايى نداده است .

۲۲ / ۲ . شكيبايى و پيروزى

قرآن

«اى پيامبر! مؤمنان را به جهاد برانگيز. اگر از [ ميان ] شما، بيست تن شكيبا باشند، بر دويست تن چيره مى شوند، و اگر از شما يكصد تن باشند، بر هزار تن از كافرانْ پيروز مى گردند؛ چرا كه آنان قومى اند كه نمى فهمند» .

حديث

۱۸۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :همانا پيروزى، با شكيبايى همراه است و گشايش ، با گرفتارى . و بى گمان، با هر دشوارى ، آسانى اى هست .

۲۲ / ۳ . شكيبايى و گشايش

۱۸۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :با شكيبايى ، انتظار گشايش مى رود و كسى كه پيوسته درى را بكوبد، [عاقبت ]آن در به رويش باز مى شود .

۲۲ / ۴ . معناى شكيبايى

۱۸۰۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :[از جبرئيل عليه السلام پرسيدم]: اى جبرئيل! معناى شكيبايى چيست؟
جبرئيل عليه السلام گفت : «اين كه در سختى، همان گونه شكيب ورزى كه در [روزگار ]آسايش ، شكيبايى مى كنى ، و در تهى دستى ، چنان شكيبايى كنى كه در توانگرى ، شكيبايى مى كنى ، و در بيمارى و گرفتارى نيز همان گونه شكيبايى كنى كه در زمان عافيت ، شكيبايى مى كنى . [آدم شكيبا ]از بلايى كه به او مى رسد، نزد مخلوق ، شِكوه نمى كند» .

۲۱ / ۲ . دَورُ الشُّكر في الزِّيادَةِ

الكتاب

« وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِى لَشَدِيدٌ » . ^۱

الحديث

۱۷۹۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ما فَتَحَ اللّهُ على عَبدٍ بابَ شُكرٍ فَخَزَنَ عنهُ بابَ الزِّيادَةِ . ^۲

۲۱ / ۳ . سجدةُ الشُّكرِ

۱۷۹۷.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنّ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله كانَ في سَفَرٍ يَسِيرُ على ناقَةٍ لَهُ ، إذ نَزَلَ فَسَجَدَ خَمسَ سَجَداتٍ ، فلَمّا أن رَكِبَ قالوا : يا رسولَ اللّهِ ، إنّا رَأيناكَ صَنَعتَ شيئا لَم تَصنَعْهُ! فقالَ : نَعَم، اِستَقبَلَني جَبرَئيلُ عليه السلام فَبَشَّرَني بِبشاراتٍ مِنَ اللّهِ عز و جل ، فَسَجَدتُ للّهِِ شُكرا لِكُلِّ بُشرى سَجدَةً . ^۳

الفصل الثاني والعشرون : الصّبر

۲۲ / ۱ . فضلُ الصبرِ

الكتاب

« وَكَأَيِّن مِّن نَّبِىٍّ قَـتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَآ أَصَابَهُمْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّـبِرِينَ » . ^۴

۲۱ / ۲ . نقش سپاس گزارى در افزايش نعمت

قرآن

«و آن گاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه : اگر واقعاً سپاس گزارى كنيد، [ نعمتِ ] شما را افزون خواهم كرد، و اگر ناسپاسى كنيد، قطعاً عذاب من ، سخت خواهد بود» .

حديث

۱۷۹۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند دَرِ سپاس گزارى را بر روى بنده اى نگشود كه دَرِ فزونى [ـِ نعمت] را بر روى او ببندد .

۲۱ / ۳ . سجده شكر

۱۷۹۷.امام صادق عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله در سفرى بر ناقه خود سوار بود، كه ناگاه فرود آمد و پنج بار سجده كرد و دوباره سوار ناقه شد . همسفران گفتند : اى پيامبر خدا! ما از شما رفتارى ديديم كه قبلاً نديده بوديم!
پيامبر خدا فرمود : «آرى . جبرئيل عليه السلام نزد من آمد و مرا از جانب خداوند عز و جل بشارت هايى داد . از اين رو، براى هر بشارتى، سجده شكرى براى خدا به جاى آوردم» .

فصل بيست و دوم : شكيبايى

۲۲ / ۱ . فضيلت شكيبايى

قرآن

«و چه بسا پيامبرى كه همراه او توده هاى انبوه، كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد، سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم [ دشمن ]نگرديدند. و خداوند، شكيبايان را دوست دارد» .