الحديث

۱۷۵۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :بُعِثْتُ للحِلْم مَرْكَزا ، وللعِلْمِ مَعْدِنا، وللصَّبرِ مَسْكَنا . ^۱

۱۶ / ۲ . الحِلمُ والعلمُ

۱۷۵۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :والّذي نَفْسي بِيَدِهِ ، ما جُمِعَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ . ^۲

۱۶ / ۳ . صفة من ليس بحليم

۱۷۵۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لَيسَ بحَليمٍ مَن لَم يُعاشِرْ بالمَعروفِ مَن لابُدَّ لَهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى يَجعَلَ اللّهُ لَهُ مِن ذلك مَخرَجا . ^۳

الفصل السابع عشر : الرّحم

۱۷ / ۱ . الحَثُّ عَلَى التَّراحُمِ

الكتاب

« ... ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبْرِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْمَرْحَمَةِ * أُوْلَئِكَ أَصْحَـبُ الْمَيْمَنَةِ » . ^۴

الحديث

۱۷۶۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن رَحِمَ ولو ذَبيحَةَ عُصفورٍ رَحِمَهُ اللّهُ يومَ القِيامةِ . ^۵

۱۷۶۱.عنه صلى الله عليه و آله :مَن لَم يَرحَمْ لا يُرحَمْ . ^۶

حديث

۱۷۵۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من كانون بردبارى و كان [معدن ]دانش و خانه شكيبايى، بر انگيخته شدم .

۱۶ / ۲ . بردبارى و دانش

۱۷۵۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سوگند به آن كه جانم در دست اوست، چيزى با چيزى جمع نشد كه بهتر از جمع شدن علم و بردبارى باشد .

۱۶ / ۳ . ويژگىِ كسى كه بردبار نيست

۱۷۵۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بردبار نيست آن كه باكسى كه چاره اى از معاشرت با او ندارد، به نيكى معاشرت نمى كند، تا اين كه خداوند براى او راه گريزى از معاشرت با وى فراهم آورَد .

فصل هفدهم : مهربانى

۱۷ / ۱ . تشويق به مهربانى با يكديگر

قرآن

« ... علاوه بر اين ، از زمره كسانى باشد كه گرويده و يكديگر را به شكيبايى و مهربانى سفارش كرده اند . اينان اند خجستگان» .

حديث

۱۷۶۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه حتّى به لاشه گنجشكى رحم كند ، خداوند در روز قيامت بر او رحم مى آورد .

۱۷۶۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كسى كه رحم نكند، به او رحم نمى شود .

الحديث

۱۷۵۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :الحياءُ خَيرٌ كُلُّهُ . ^۱

۱۷۵۱.عنه صلى الله عليه و آله :ما كانَ الفُحْشُ في شَيءٍ إلّا شانَهُ ، ولا كانَ الحياءُ في شَيءٍ قَطُّ إلّا زانَهُ . ^۲

۱۷۵۲.عنه صلى الله عليه و آله :إنّ اللّهَ يُحِبُّ الحَيِيَّ المُتَعفِّفَ ، ويُبْغِضُ البَذِيَّ السّائلَ المُلْحِفَ . ^۳

۱۵ / ۲ . الحياءُ والإيمانُ

۱۷۵۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنّ لِكُلِّ دِينٍ خُلُقا ، وإنّ خُلُقَ الإسلامِ الحياءُ . ^۴

۱۷۵۴.عنه صلى الله عليه و آله :الحياءُ هُو الدِّينُ كلُّهُ . ^۵

۱۵ / ۳ . إذا لَم تَسْتَحيِ فاعملْ ما شئتَ!

۱۷۵۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لم يَبْقَ مِن أمْثالِ الأنْبياءِ عليهم السلام إلّا قَولُ النّاسِ : إذا لَم تَسْتَحيِ فاصْنَعْ ما شِئْتَ . ^۶

۱۷۵۶.عنه صلى الله عليه و آله :آخِرُ ما أدْرَكَ النّاسُ مِن كَلامِ النُّبُوّةِ الاُولى : إذا لَم تَسْتَحيِ فاصْنَعْ ما شِئتَ . ^۷

الفصل السادس عشر : الحلم

۱۶ / ۱ . فَضْلُ الحِلْمِ

الكتاب

« إِنَّ إِبْرَ هِيمَ لَحَلِيمٌ أَوَّ هٌ مُّنِيبٌ » . ^۸

حديث

۱۷۵۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :شرم، سراسرْ خوبى است .

۱۷۵۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بى شرمى ، با چيزى همراه نشد، مگر اين كه آن را زشت گردانيد و حيا، با چيزى همراه نگشت، مگر اين كه آن را آراست .

۱۷۵۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند، باحياىِ پاك دامن را دوست دارد و از گداىِ سمجِ بى شرم نفرت دارد .

۱۵ / ۲ . شرم و ايمان

۱۷۵۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر دينى ، خويى دارد و خوى اسلام، شرم است .

۱۷۵۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :شرم، همه دين است .

۱۵ / ۳ . بى شرم ، از هيچ كارى امتناع ندارد

۱۷۵۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از مَثَل هاى پيامبران عليهم السلام ، جز اين سخنِ مردم بر جاى نمانده است : وقتى حيا نداشتى، هر كارى كه مى خواهى ، بكن .

۱۷۵۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آخرين سخنى كه از پيامبرانِ نخستين به مردم رسيده ، اين است : چون حيا نداشتى، هر كارى كه خواستى ، بكن .

فصل شانزدهم : بُردبارى

۱۶ / ۱ . فضيلت بردبارى

قرآن

«همانا ابراهيم، بردبار و نرم دل و بازگشت كننده [ به سوى خدا ] بود» .