الفصل العاشر : المواساة

۱۰ / ۱ . الحَثُّ على المواساة

۱۷۲۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :سَيِّدُ الأَعمالِ ثَلاثُ خِصالٍ : إنصافُكَ النّاسَ مِن نَفسِكَ ، ومُواساةُ الأَخِ فِي اللّهِ عز و جل ، وذِكرُ اللّهِ تَبارَكَ وتَعالى عَلى كُلِّ حالٍ . ^۱

۱۷۲۷.عنه صلى الله عليه و آله :لِلمُؤمِنِ عَلَى المُؤمِنِ سَبعَةُ حُقوقٍ واجِبَةٍ مِنَ اللّهِ عز و جل عَلَيهِ : الإِجلالُ لَهُ في عَينِهِ ، وَالوُدُّ لَهُ في صَدرِهِ ، وَالمُواساةُ لَهُ في مالِهِ . . . . ^۲

۱۷۲۸.عنه صلى الله عليه و آله :مَن كانَ لَهُ قَميصانِ فَليَلبَس أحَدَهُما ، وَليَكُنِ الآخَرُ لِأَخيهِ . ^۳

۱۷۲۹.عنه صلى الله عليه و آله :مَن واسَى الفَقيرَ مِن مالِهِ ، وأنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ ، فَذلِكَ المُؤمِنُ حَقّا . ^۴

۱۰ / ۲ . أنواع المواساة

۱۷۳۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :أبعَدُ الخَلقِ مِنَ اللّهِ رَجُلانِ : رَجُلٌ يُجالِسُ الاُمَراءَ فَما قالوا مِن جَورٍ صَدَّقَهُم عَلَيهِ ، ومُعَلِّمُ الصِّبيانِ لا يُواسي بَينَهُم ولا يُراقِبُ اللّهَ فِي اليَتيمِ . ^۵

۱۷۳۱.الإمام عليّ عليه السلام :أبصَرَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله رَجُلاً لَهُ وَلَدانِ ، فَقَبَّلَ أحَدَهُما وتَرَكَ الآخَرَ ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : فَهَلّا واسَيتَ بَينَهُما! ^۶

فصل دهم : مُواسات ^۷

۱۰ / ۱ . تشويق به مواسات

۱۷۲۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سرآمد كارها ، سه چيز است : دادخواهى مردم از خود ، مُواسات در راه خداوند عز و جل نسبت به برادر[ـِ دينى] ، و هماره به ياد خداوند متعال بودن .

۱۷۲۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مؤمن را بر مؤمن ، هفت حق است كه از جانب خداوند عز و جل بر او واجب گشته اند : او را در چشم خويش بزرگ بدارد ؛ در سينه خود ، دوستش بدارد ؛ در مال خود ، شريكش بگرداند... .

۱۷۲۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه دو پيراهن دارد ، يكى از آن دو را بپوشد و ديگرى را به برادرش بدهد .

۱۷۲۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس فقير را در مال خود شريك گرداند و با مردم به انصاف رفتار كند ، او مؤمن حقيقى است .

۱۱ / ۲ . انواع مواسات

۱۷۳۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دورترينِ مردم از خداوند ، دو مَردند : مردى كه با حكمرانانْ همنشينى كند و در هر زور و ستمى كه مى گويند ، تصديق و تأييدشان نمايد ؛ و آموزگار كودكان كه ميان آنان ، يكسان رفتار نكند و خدا را درباره يتيم در نظر نگيرد .

۱۷۳۱.امام على عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله مردى را ديد كه دو پسر داشت ؛ ولى يكى از آنها را بوسيد و ديگرى را نبوسيد . پيامبر خدا به او فرمود : «چرا ميان آنها يكسان رفتار نكردى؟!» .

۹ / ۴ . الانتِصافُ مِن النَّفسِ

۱۷۲۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في وصيَّتهِ لابنِ مَسعودٍ ـ: يابنَ مَسعودٍ، أنصِفِ النّاسَ مِن نَفسِكَ ، وانصَحِ الاُمَّةَ وارحَمْهُم ، فإذا كُنتَ كذلكَ وغَضِبَ اللّهُ على أهلِ بَلدَةٍ أنتَ فيها وأرادَ أن يُنزِلَ علَيهِمُ العَذابَ نَظَرَ إلَيكَ فرَحِمَهُم بِكَ ، يقولُ اللّهُ تعالى : «وماكانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ القُرى بِظُلْمٍ وأهْلُها مُصْلِحونَ» . ^۱

۱۷۲۲.عنه صلى الله عليه و آله :من واسَى الفَقيرَ ، وأنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ ، فذلكَ المؤمِنُ حَقّا . ^۲

۹ / ۵ . عِقابُ مَن لَم يَعدِلْ مِنَ الاُمَراءِ

۱۷۲۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :أوَّلُ مَن يَدخُلُ النّارَ أميرٌ مُتَسَلِّطٌ لَم يَعدِلْ، وذو ثَروَةٍ مِنَ المالِ لَم يُعطِ المالَ حَقَّهُ، وفَقيرٌ فَخورٌ . ^۳

۱۷۲۴.عنه صلى الله عليه و آله :لا تَنالُ شَفاعَتي ذا سُلطانٍ جائرٍ غَشومٍ . ^۴

۱۷۲۵.عنه صلى الله عليه و آلهـ في آخِرِ خُطبَتِه بِالمَدينَةِ وقَد سَألَهُ عليٌّ عليه السلام عَن مَنزِلَةِ الأميرِ الجائرِ ـ: هُوَ رابِعُ أربَعَةٍ، مِن أشدِّ النّاسِ عَذابا يَومَ القِيامَةِ : إبليسَ، وفِرعَونَ، وقاتِلِ النِّفسِ، ورابِعُهُم سُلطانٌ جائرٌ . ^۵

۹ / ۴ . دادخواهى از خود

۱۷۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در سفارش به ابن مسعود ـ: اى ابن مسعود! با مردم به انصاف رفتار كن و خيرخواه امّت باش و با آنان ، مهربانى كن ، كه اگر چنين بودى و خداوند بر اهل شهرى كه تو در آنى، خشم گرفت و خواست عذاب بر ايشان نازل كند ، به تو مى نگرد و به واسطه تو، بر آنان رَحْم مى آورد . خداوند متعال مى فرمايد : «و پروردگار تو [ هرگز ] بر آن نبوده كه شهرهايى را كه مردمش اصلاحگرند ، به ستمْ هلاك كند» .

۱۷۲۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس فقير را در مال خود شريك گرداند و با مردم به انصاف رفتار كند ، او مؤمن حقيقى است .

۹ / ۵ . كيفر زمامداران بيدادگر

۱۷۲۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اوّلين كسانى كه در آتشْ داخل مى شوند ، حاكمِ مسلّطى است كه عدالت نورزد، و ثروتمندى كه حقّ مالش را نپردازد، و فقير متكبّر .

۱۷۲۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :شفاعت من به فرمان رواى ستمگرِ بى انصاف نمى رسد.

۱۷۲۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در آخرين خطبه اش در مدينه، آن گاه كه امام على عليه السلام از جايگاه پيشواى ستمگر از ايشان سؤال نمود ـ: او چهارمينِ آن چهار تنى است كه عذابشان در روز قيامت، از همگان سخت تر است : [يعنى ]ابليس و فرعون و كسى كه خودكشى كند و چهارمين آنها فرمان رواى ستمگر است.