الباب الرّابع : عوامل بناء النّفس

الفصل الأوّل : التأسي بالاسى الحسنة

۱ / ۱ . الأَنبِياءُ عليهم السلام

الكتاب

« أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ» . ^۱

« رَبَّنَآ ءَامَنَّا بِمَآ أَنزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّـهِدِينَ » . ^۲

« قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِى إِبْرَ هِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُواْ لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَءَ ؤُاْ مِنكُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ » . ^۳

« لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُواْ اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْأَخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا » . ^۴

الحديث

۱۶۳۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ اقتَدى بِالأَنبِياءِ ، دَخَلَ مَعَهُمُ الجَنَّةَ . ^۵

۱ / ۲ . أهلُ البَيتِ عليهم السلام

۱۶۳۸.صحيح مسلم عن زيد بن أرقم :قامَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَوما فينا خَطيبا بِماءٍ يُدعى خُمّا ؛ بَينَ مَكَّةَ وَالمَدينَةِ ، فَحَمِدَ اللّهَ وأثنى عَلَيهِ ووَعَظَ وذَكَّرَ ، ثُمَّ قالَ :
أمّا بَعدُ ، ألا أيُّهَا النّاسُ! فَإِنَّما أنَا بَشَرٌ يوشِكَ أن يَأتِيَ رَسولُ رَبّي فَاُجيبَ . وأنَا تارِكٌ فيكُم ثَقَلَينِ ^۶ : أوَّلُهُما كِتابُ اللّهِ فيهِ الهُدى وَالنّورُ ، فَخُذوا بِكِتابِ اللّهِ وَاستَمسِكوا بِهِ .
فَحَثَّ عَلى كِتابِ اللّهِ ورَغَّبَ فيهِ ، ثُمَّ قالَ :
وأهلُ بَيتي ، اُذَكِّرُكُمُ اللّهَ في أهلِ بَيتي ، اُذَكِّرُكُمُ اللّهَ في أهلِ بَيتي ، اُذَكِّرُكُمُ اللّهَفي أهلِ بَيتي . ^۷

باب چهارم : عوامل خودسازى

فصل يكم : الگوگيرى از الگوهاى خوب

۱ / ۱ . پيامبران عليهم السلام

قرآن

«اينان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده است . پس به هدايت آنان اقتدا كن» .

«پروردگارا! به آنچه نازل كردى، گرويديم و فرستاده[ ات ]را پيروى كرديم . پس ما را در زمره گواهان بنويس» .

«قطعاً براى شما در [ پيروى از ] ابراهيم و كسانى كه با اويند ، سرمشقى نيكوست: آن گاه كه به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه به جاى خدا مى پرستيد ، بيزاريم» .

«قطعاً براى شما در [ اقتدا به ] رسول خدا سرمشقى نيكوست: براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى كند» .

حديث

۱۶۳۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه به پيامبران اقتدا كند ، همراه آنان به بهشت مى رود.

۱ / ۲ . اهل بيت عليهم السلام

۱۶۳۸.صحيح مسلمـ به نقل از زيد بن ارقم ـ: روزى ، پيامبر خدا در آبگاهى به نام «خُم» در راه ميان مكّه و مدينه ، براى ما به خطبه ايستاد و حمد و ثناى خداوند را به جاى آورد و پند و اندرز داد و آن گاه فرمود : «و اينك ـ اى مردم ـ بدانيد كه من هم يك بشرم و زود است كه پيكِ [ مرگ ، از سوى ]پروردگارم بيايد و دعوتش را اجابت كنم . من در ميان شما، دو چيز گران بها ^۸ بر جاى مى گذارم : نخستينِ آن دو ، كتاب خداست كه در آن ، هدايت و نور است . پس كتاب خدا را بگيريد و بدان چنگ زنيد» .
پيامبر صلى الله عليه و آله به كتاب خدا ترغيب و تشويق كرد . سپس فرمود : «و [ دوم ، ]اهل بيتِ من . خدا را درباره اهل بيتم به شما يادآورى مى كنم ، خدا را درباره اهل بيتم به شما يادآورى مى كنم ، خدا را درباره اهل بيتم به شما يادآورى مى كنم» .

۱۶۳۳.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ تَعالى يُباهي بِالشّابِّ العابِدِ المَلائِكَةَ ، يَقولُ : اُنظُروا إلى عَبدي ! تَرَكَ شَهوَتَهُ مِن أجلي . ^۱

۱۶۳۴.عنه صلى الله عليه و آلهـ لإبي ذرّ ـ: يا أباذَرٍّ ، ما مِن شابٍّ يَدَعُ لِلّهِ الدُّنيا ولَهوَها وأهرَمَ شَبابَهُ في طاعَةِ اللّهِ إلَا أعطاهُ اللّهُ أجرَ اثنَينِ وسَبعينَ صِدّيقا . ^۲

۴ / ۴ . الاِهتِمامُ بِطَرحِ الأسئلةِ

الكتاب

« فَسْـئلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ » . ^۳

الحديث

۱۶۳۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :العِلمُ خَزائِنُ ومِفتاحُهَا السُّؤالُ ، فَاسأَلوا رَحِمَكُمُ اللّهُ ، فَإِنَّهُ يُؤجَرُ أربَعَةٌ : السّائِلُ ، والمُتَكَلِّمُ ، وَالمُستَمِعُ ، وَالمُحِبُّ لَهُم . ^۴

۱۶۳۶.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله ذُكِرَ لَهُ أنَّ رَجُلاً أصابَتهُ جَنابَةٌ عَلى جُرحٍ كانَ بِهِ ، فَاُمِرَ بِالغُسلِ فَاغتَسَلَ فَكَزَّ ^۵ فَماتَ . فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : قَتَلوهُ قَتَلَهُمُ اللّهُ ، إنَّما كانَ دَواءُ العِيِّ السُّؤالَ . ^۶

۱۶۳۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند متعال ، به جوان عبادت پيشه ، نزد فرشتگان افتخار مى كند ، در حالى كه مى فرمايد : «بنده ام را بنگريد . براى من ، خواسته هاى نفْس خود را كنار نهاده است» .

۱۶۳۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ به ابو ذر ـ: اى ابو ذر! هيچ جوانى نيست كه دنيا و خوشى اش را به خاطر خداوند ، كنار نَهَد و جوانى اش را در راه بندگى خدا سپرى كند ، مگر آن كه خداوند ، به وى پاداش هفتاد و دو صدّيق مى بخشد .

۴ / ۴ . اهتمام به پرسشگرى

قرآن

«پس اگر نمى دانيد، از پژوهندگان كتاب هاى آسمانى جويا شويد » .

حديث

۱۶۳۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :دانش ، گنجينه هايى است كه كليد آنها ، پرسش است . بپرسيد ـ خداوند ، شما را رحمت كند ـ ؛ چرا كه چهار گروه ، پاداش مى بَرَند : پرسش كننده ، پاسخ دهنده ، شنونده ، و دوستدار آنان .

۱۶۳۶.امام صادق عليه السلام :به پيامبر صلى الله عليه و آله گزارش داده شد كه مردى مجروح و آسيب ديده ، جُنُب شد و به وى گفته شد غسل كند . او هم غسل كرد و سپس سرما خورد و لرزيد و از دنيا رفت .
پيامبر خدا فرمود : «او را كُشتند . خداوند آنان را بكُشد! همانا داروى درمانده [از پاسخ] ، پرسيدن [از دانا]است» .