۸ / ۹ . مَدحُ عَرامَةِ الصَّبِيِّ

۱۵۹۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :عَرامَةُ ^۱ الصَّبيِ في صِغَرِهِ زِيادَةٌ في عَقلِهِ في كِبَرِهِ. ^۲

۸ / ۱۰ . رُخصَةُ اللَّعِبِ لِلصَّبِيِ

۱۵۹۹.الإمام زين العابدين عليه السلام :قالَ النَّبِيُ صلى الله عليه و آله لَهُما [لِلحَسَنِ وَالحُسَينِ عليهماالسلام] : قُوما الآنَ فاصطَرعا، فَقاما لِيَصطَرِعا، وقَد خَرَجَت فاطِمَةُ عليهاالسلام في بَعضِ حاجَتِها، فَدَخَلَت فَسَمِعَتِ النَّبِيَ صلى الله عليه و آله وهُوَ يَقولُ : إيهِ ^۳ يا حَسَنُ! شُدَّ عَلَى الحُسَينِ فَاصرَعهُ.
فَقالَت لَهُ : يا أبَه، واعَجَباهُ! أتُشَجِّعُ هذا عَلى هذا، أتُشَجِّعُ الكَبيرَ عَلَى الصَّغيرِ؟!
فَقالَ لَها : يا بُنَيَّةُ، أما تَرضَينَ أن أَقولَ أنا : يا حَسَنُ، شُدَّ عَلَى الحُسَينِ فَاصرَعهُ، وهذا حَبيبي جَبرَئيلُ يَقولُ : يا حُسَينُ، شُدَّ عَلَى الحَسَنِ فَاصرَعَهُ؟ ^۴

۸ / ۹ . ستايش بازيگوشى كودك

۱۵۹۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بازى گوشى (شيطنتِ) بچّه در كودكى ، مايه فزونىِ خِرد او در بزرگ سالى است .

۸ / ۱۰ . دادن اجازه بازى به كودك

۱۵۹۹.امام زين العابدين عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله به آن دو (امام حسن و امام حسين عليهماالسلام) فرمود : «هم اكنون ، برخيزيد و كُشتى بگيريد» .
آن دو از جاى برخاستند تا كشتى بگيرند . فاطمه عليهاالسلام كه براى كارى [از خانه ]خارج شده بود ، بر آنان وارد شد و شنيد كه پيامبر صلى الله عليه و آله مى گويد : «دوباره ، اى حسن ! حسين را محكم بگير و به زمين بزن» .
[از اين رو،] به پدر گفت : شگفتا اى پدر ! اين را بر آن ديگرى تحريك مى كنى؟ آيا بزرگ تر را بر كوچك تر تحريك مى كنى ؟!
پيامبر صلى الله عليه و آله به او فرمود : «دختر عزيزم ! آيا خشنود نيستى از اين كه من بگويم : اى حسن! حسين را محكم بگير و به زمين بزن ، در حالى كه دوست من جبرئيل عليه السلام مى گويد : اى حسين! حسن را محكم بگير و بر زمين بزن ؟» .

نقش وفا به وعده، در تربيت كودك

از هنگامى كه كودك به مرحله درك مى رسد ، در تعامل خود با والدين ، با وعده هايى برخورد مى كند . اين وعده ها گاه عملى مى شوند و گاه نمى شوند . در آموزه هاى اسلام ، اين مسئله مورد توجّه قرار گرفته و نسبت به وفا به عهد ، توصيه اكيد شده است . دليل اين توصيه را به چند وجه مى توان تحليل و تبيين كرد :
يكى جنبه اخلاقىِ مسئله است . خُلف وعده كردن ، از اخلاق ناپسند است . اين اصل ، در همه جا و نسبت به هر كس ، صادق است و يكى از مصاديق آن هم كودك است .
ديگرى ، جنبه بدآموزى آن براى كودك است . هرچند خُلف وعده ، نهى عام دارد ؛ ولى درباره كودك به جهت شرايط سنّى و تربيتى خاصّى كه دارد ، از اهمّيت ويژه اى برخوردار است . كودك از رفتار ديگران ، بخصوص والدين ، الگو مى گيرد و اين الگوگيرى ، چون در سنين كودكى است ، تأثيرى پايدار و عميق بر شخصيت وى مى گذارد ، به گونه اى كه اصلاح آن ، غير ممكن يا بسيار دشوار خواهد بود .
و امّا جنبه سوم ، تأثير منفى آن بر رابطه كودك با خدا در آينده است . برخى پژوهش ها نشان داده كه نوع ارتباط كودك با خداوند ، تحت تأثير نحوه ارتباط والدين با كودك بوده است . پيش از آن كه كودك با مفهوم خدا آشنا شود ، والدين ، بخصوص پدر را رب و صاحب اختيار خود مى داند و به تعبيرى، نقش خداوندى براى وى قائل است و به همين دليل ، والدينِ خود را بى عيب و نقص و داراى همه كمالات و فضايل مى داند و حتّى تصوّر هم نمى كند كه آنان ، داراى عيب و نقصى باشند . حال اگر والدين به وعده هايى كه به كودك خود داده اند ، عمل نكنند ، او اين خُلفِ وعده را به مفهوم خداوندى تسرّى مى دهد و ناخودآگاه ، در آينده ، رابطه او با خداوند را تحت تأثير منفى قرار مى دهد . اتّفاقا در حديث شريف نيز تعليلى آمده كه به اين حقيقت ، اشاره دارد : «آنان تصوّر مى كنند شما به آنها روزى مى دهيد».