يعنى انبيا مى گفتند ما مزد تبليغ نمى خواهيم ؛ امّا او بگويد كه مزد تبليغ مى خواهد و با دين خدا مانند يك كالا معامله كند . امّا اگر مبلّغ ، درخواست مزد نداشته باشد ، ليكن مردم براى تأمين زندگى اش چيزى به وى اهدا كنند ، پذيرفتن آن منعى ندارد . در اين باره ، از امام صادق عليه السلام روايت شده است :
المُعَلّمُ لا يُعَلِّمُ بِالأجْرِ ، و يَقْبَلُ الهَدِيَّةَ إذا اُهْدِىَ إلَيهِ . ^۱ معلّم ، براى مزد تعليم ندهد ؛ امّا اگر هديه اى به او داده شود ، آن را قبول كند .

ج ـ راه هاى تأمين نياز مالى مبلّغ

۱ . تأمين نياز اقتصادىِ مبلّغ توسّط حكومت

در شرايطى كه نظام اسلامى ، موفّق به اجراى احكام نورانى اسلام به طور كامل شده باشد و بيت المال مسلمانان ، به طور متمركز در اختيار دولت اسلامى باشد و از سوى ديگر ، نيازى به نظارت حوزه هاى علميه و پيشوايان دينى بر دستگاه هاى اجرايى و تقنينى و قضايى نباشد ، شايد بهترين راه تأمين نيازهاى اقتصادى روحانيان و مبلّغان ، دولت اسلامى باشد ؛ امّا چنين شرايطى ، شايد تنها در عصر حكومت امام مهدى ـ عجّل اللّه فرجه ـ تحقّق يابد .
در شرايط كنونى ، استقلال اقتصادى روحانيان ، ضرورى به نظر مى رسد و عدم استقلال روحانيان ، به معناى تبعيّت و دنباله روى از سياست هاى حكومت خواهد بود ، در صورتى كه روحانيان بايد راه نما و مرشد زمامداران باشند.

۲ . خودگردانى اقتصادى

ديگر راه تأمين نيازهاى اقتصادى مبلّغان ، خودگردانى اقتصادى طبقه روحانى است ؛ بدين معنا كه مديران حوزه هاى علميه ، بودجه هاى ويژه تحصيل و تبليغ علوم دينى را به گونه اى سامان دهند كه بتوانند زندگى متوسّط و شرافتمندانه اى را براى همه محصّلان ، محقّقان و مبلّغان فراهم سازند . ترديدى نيست كه با مديريت صحيح بودجه هايى كه در حال حاضر در اختيار روحانيان است (مانند : خمس ، زكات ، هداياى مردمى و...) ، تأمين نيازهاى اقتصادى طبقه روحانى و نظام روحانيت ، به سادگى امكان پذير است.

۳ . تقويت بنيه معنوى و ايمان به تضمين الهى

در احاديث متعدّدى تصريح شده است كه خداوند متعال ، علاوه بر اين كه ضامن روزىِ همه مردم و همه جنبندگان است ، ^۲ ضمانت ويژه اى براى اهل علم و كسانى كه خود را وقف ارشاد و هدايت مردم كرده اند ، دارد.

بحثى درباره مُزد تبليغ

سيره قطعىِ پيامبران خدا ، عدم درخواست مزد در برابر تبليغ بوده است . آنان به طور مكرّر و مؤكّد ، اعلام مى كردند كه در برابر تلاش هايى كه براى ابلاغ پيام هاى الهى مى كنند ، از مردمْ چيزى نمى خواهند.

الف ـ آثار زيانبار درخواست مزد براى تبليغ

۱ . از ميان رفتن اخلاص

نخستين ركن اخلاقىِ تبليغ دين ، اخلاص است كه با درخواست مزد براى تبليغ ، اين ركن اساسى صدمه خواهد ديد و مبلّغ ، مصداق كسانى خواهد شد كه امام على عليه السلام درباره آنان فرموده است :
يَطلُبُ الدُّنيا بِعَمَلِ الآخِرَةِ ، وَلا يَطْلُبُ الآخِرَةَ بِعَمَلِ الدُّنيا . ^۱ دنيا را با عملى طلب مى كند كه از آنِ آخرت است ، و آخرت را با عملى كه از آنِ دنياست ، طلب نمى كند .

۲ . كاهش اثر تبليغ

با صدمه ديدن ركن اخلاقىِ اخلاص ، اثر تبليغ در سازندگى ديگران ، كاهش مى يابد و گاه به صفر مى رسد ؛ بلكه نتيجه عكس مى دهد ؛ زيرا مردم حق دارند به كسانى كه دين خدا را وسيله تأمين دنياى خود كرده اند ، با ديده اتّهام بنگرند .

۳ . تحريف ارزش هاى دينى

زيانبارترين اثر «تبليغ در برابر پاداش» ، تحريف ارزش هاى دينى است . هنگامى كه تبليغ به صورت كالا در آيد ، مبلّغ به جاى آن كه نياز مخاطب را در نظر بگيرد ، خواست او را مورد توجّه قرار مى دهد و از اين رو ، سعى مى كند كالاى خود را مطابق ميل وى تنظيم كند و بدين سان ، چه بسا ناگزير شود كه ارزش هاى دينى را تحريف كند تا دنياى خود را تأمين سازد .

ب ـ گرفتن مزد تبليغ ، بدون درخواست

آثار زيانبارى كه بدانها اشارت رفت ، هنگامى پديد مى آيند كه مبلّغ ، درست به عكسِ انبياى الهى عمل كند ؛