۶ / ۴ . مَثَلُ المؤمنِ

۱۴۸۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ المؤمنِ كمَثَلِ العَطّارِ ؛ إن جالَستَهُ نَفَعَكَ ، وإن ماشَيتَهُ نَفَعَكَ ، وإن شارَكتَهُ نَفَعَكَ . ^۱

۱۴۹۰.عنه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ المؤمنِ مَثَلُ السُّنبُلَةِ ، تَميلُ أحيانا وتَقومُ أحيانا . ^۲

۱۴۹۱.عنه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ المؤمنِ كمَثَلِ الزَّرعِ ، لا تَزالُ الرِّياحُ تَفيؤهُ ، ولا يَزالُ المؤمنُ يُصيبُهُ بَلاءٌ ، ومَثَلُ المنافِقِ مَثَلُ الشَّجَرَةِ الأرْزِ، لا تَهتَزُّ حتّى تُستَحصَدَ . ^۳

۶ / ۵ . مَثَلُ المؤمنِ وأخيهِ

۱۴۹۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ المؤمنِ وأخيهِ كمَثَلِ الكَفَّينِ تُنَقّي أحَدُهُما ^۴ الاُخْرى . ^۵

۱۴۹۳.عنه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ المؤمنِينَ في تَوادِّهِم وتَراحُمِهِم وتَعاطُفِهِم مَثَلُ الجَسَدِ ؛ إذا اشتَكى مِنهُ عُضوٌ تَداعى لَهُ سائرُ الجَسَدِ بالسَّهَرِ والحُمّى . ^۶

۶ / ۶ . مَثَلُ الصّلواتِ الخمسِ

۱۴۹۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَثَلُ الصّلواتِ الخَمسِ كمَثَلِ نَهرِ جارٍ عَذبٍ على بابِ أحَدِكُم يَغتَسِلُ فيهِ كُلَّ يَومٍ خَمسَ مَرّاتٍ ، فما يُبْقي ذلكَ مِن الدَّنَسِ. ^۷

۶ / ۴ . مَثَل مؤمن

۱۴۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مؤمن به مانند عطرفروش است كه اگر با او بنشينى، به تو سود مى رساند، اگر با او راه بروى، به تو سود مى رساند و اگر با او شريك شوى، به تو سود مى رساند.

۱۴۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مَثَل مؤمن، مَثَل خوشه[اى از گندم يا جو ]است كه گاه كج مى شود و گاه راست ^۸ .

۱۴۹۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت مؤمن، حكايت زراعتى است كه وزش بادها همواره آن را به هر سو خميده مى كند. مؤمن، پيوسته در معرض بلاست. حكايت منافق، حكايت درخت صنوبر است كه تكان نمى خورد ، تا آن كه وقت بريدنش فرا مى رسد.

۶ / ۵ . مَثَل مؤمن و برادرش

۱۴۹۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت مؤمن و برادرش، حكايت دو كفِ دست است كه يكى از آنها ديگرى را تميز مى كند.

۱۴۹۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت مؤمنان در دوستى و مهربانى با يكديگر و دلسوزى براى يكديگر، حكايت پيكر [آدمى]است كه هر گاه عضوى از آن به درد آيد، ساير اعضاى بدن با شب نخوابيدن و تبدار شدن، با آن همدردى مى كنند.

۶ / ۶ . مَثَل نمازهاى پنجگانه

۱۴۹۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مَثَل نمازهاى پنجگانه، مَثَل نهر آب شيرينى است كه از مقابل خانه هر يك از شما مى گذرد و او روزى پنج بار، خود را در آن شستشو مى دهد. ديگر، چركى در بدن او باقى نمى ماند.

۶ / ۲ . مَثَلُ النّبيِّ صلى الله عليه و آله واُمّتِهِ ورسالتِهِ

۱۴۸۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَثَلي ومَثَلُكُم كَمَثَلِ رجُلٍ أوقَدَ نارا فَجَعلَ الفَراشُ والجَنادِبُ يَقَعْنَ فيها وهُو يَذُبُّهُنَّ عَنها ، وأنا آخِذٌ بحُجَزِكُم عَنِ النّارِ وأنتُم تَفَلَّتونَ مِن يَدِي . ^۱

۱۴۸۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَثَلي ومَثَلُ ما بَعَثَني اللّهُ بهِ كمَثَلِ رجُلٍ أتى قَوما فقالَ : ياقَومُ، إنّي رأيتُ الجَيشَ بعَيني ، وإنّي أنا النَّذيرُ العُريانُ، فالنَّجاءَ النَّجاءَ! فأطاعَتهُ طائفَةٌ مِن قَومٍ، فأدلَجوا وانطَلَقوا على مَهلِهِم فنَجَوا ، وكَذّبَتهُ طائفَةٌ مِنهُم فأصبَحوا مكانَهُم، فصَبَّحَهُمُ الجَيشُ فأهلَكَهُم واجتاحَهُم ، فذلكَ مَثَلُ مَن أطاعَني واتَّبَعَ ماجِئتُ بهِ ، ومَثَلُ مَن عَصاني وكَذّبَ بما جِئتُ بهِ مِن الحقِّ . ^۲

۶ / ۳ . مَثَلُ النّبيِّ صلى الله عليه و آله والسّاعةِ

۱۴۸۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَثَلي ومَثَلُ السّاعةِ كَفَرسَي رِهانٍ ، مَثَلي ومَثَلُ السّاعةِ كمَثَلِ رجُلٍ بَعثَهُ قَومُهُ طَليعَةً ، فلَمّا خَشِيَ أن يُسبَقَ ألاحَ بثَوبِهِ : اُتيتُم اُتيتُم ! أنا ذاكَ أنا ذاكَ ! ^۳

۶ / ۲ . مَثَل پيامبر صلى الله عليه و آله ، امّت او و رسالت او

۱۴۸۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت من و شما، حكايت مردى است كه آتش افروخته است و پروانه ها و ملخ ها خود را به درون آن مى اندازند و او آنها را از آتش، دور مى كند. من هم كمربندهاى شما را گرفته ام و از آتش، دورتان مى كنم و شما از دستان من مى گريزيد [و به سوى آتش مى رويد].

۱۴۸۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت من و آنچه خداوندْ مرا به آن مبعوث كرده، حكايت مردى است كه نزد مردمى مى رود و مى گويد: «اى مردم! من با چشم خود، لشكر [دشمن ]را ديدم و همانا من هشدار دهنده آشكار و بى پرده ام. خود را برهانيد! خود را برهانيد!». پس، گروهى از آن مردم اطاعتش مى كنند و شب هنگام ره سپار مى شوند و به آرامى پيش مى روند و نجات مى يابند و گروهى از ايشان، سخن او را دروغ مى شمارند و شب را در جاى خود مى گذرانند و آن لشكر، سپيده دم بر آنها مى تازد و همه را قلع و قمع مى كند.
اين است حكايت كسى كه از من اطاعت كند و از آنچه آورده ام، پيروى نمايد و حكايت كسى كه از من نافرمانى كند و آنچه را از حق آورده ام، دروغ شمارد.

۶ / ۳ . مَثَل پيامبر صلى الله عليه و آله و قيامت

۱۴۸۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :حكايت من و قيامت، مانند دو اسب مسابقه است. حكايت من و قيامت، حكايت مردى است كه عدّه اى او را براى خبر يافتن از وضعيّت دشمن، پيشاپيش، روانه كرده اند و او از بيم اين كه دشمن، زودتر از او، خود را به مردمش برساند، جامه اش را در مى آورد و با آن، علامت مى دهد كه: «به شما حمله شده! به شما حمله شده! من هستم! من هستم!».