۱۴۴۲.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَنبَغي لِلعالِمِ أن يَسكُتَ عَلى عِلمِهِ ، ولا يَنبَغي لِلجاهِلِ أن يَسكُتَ عَلى جَهلِهِ ؛ قالَ اللّهُ جَلَّ ذِكرُهُ : «فَسْـئلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» ^۱ . ^۲

۲ / ۳ . حُقوقُ المُبَلِّغِ

۱۴۴۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ حَرفا صِرتَ لَهُ عَبدا . ^۳

۱۴۴۴.عنه صلى الله عليه و آله :المُعَلِّمونَ خَيرُ النّاسِ ؛ كُلَّما ^۴ اُخلِقَ الذِّكرُ جَدَّدوهُ . أعطوهُم ، ولا تَستَأجِروهُم فَتُحرِجوهُم ؛ فَإِنَّ المُعَلِّمَ إذا قالَ لِلصَّبِيِ : قُل : بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، فَقالَ ، كَتَبَ اللّهُ بَراءَةً لِلصَّبِيِّ ، وبَراءَةً لِلمُعَلِّمِ ، وبَراءَةً لِأَبَوَيهِ مِنَ النّارِ . ^۵

۲ / ۴ . ثَوابُ المُبَلِّغِ

۱۴۴۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :حَبِّبُوا اللّهَ إلى عِبادِهِ يُحِبَّكُمُ اللّهُ . ^۶

۱۴۴۶.مشكاة الأنوار :قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : ألا اُحَدِّثُكُم عَن أقوامٍ لَيسوا بِأَنبِياءَ ولا شُهَداءَ ، يَغبِطُهُم يَومَ القِيامَةِ الأَنبِياءُ وَالشُّهَداءُ بِمَنازِلِهِم مِنَ اللّهِ ، عَلى مَنابِرَ مِن نورٍ ؟ قيلَ : مَن هُم يا رَسول اللّهِ ؟ قالَ : هُمُ الذَّينَ يُحَبِّبونَ عِبادَ اللّهِ إلَى اللّهِ ، ويُحَبِّبونَ اللّهَ إلى عِبادِهِ . قُلنا : هذا حَبَّبُوا اللّهَ إلى عِبادِهِ ، فَكَيفَ يُحَبِّبونَ عِبادَ اللّهِ إلَى اللّهِ ؟ قالَ : يَأمُرونَهُم بِما يُحِبُّ اللّهُ ، ويَنهَونَهُم عَمّا يَكرَهُ اللّهُ ، فَإِذا أطاعوهُم أحَبَّهُمُ اللّهُ . ^۷

۱۴۴۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سزاوار نيست عالم با داشتن علم ، خاموشى گزيند و سزاوار نيست جاهل بر جهل خود ، سكوت كند . خداوند متعال مى فرمايد : «پس اگر نمى دانيد، از اهل ذكر ، جويا شويد» .

۲ / ۳ . حقوق مبلّغ

۱۴۴۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :از هر كس يك حرف بياموزى ، بنده اش شده اى.

۱۴۴۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آموزگاران ، بهترينِ مردم اند كه هر گاه ياد خدا كهنه شود ، احيايش مى كنند. به آنها [مال ]عطا كنيد و اجيرشان نگيريد ، كه مايه حَرَج [و سختى ]آنان خواهد شد . وقتى معلّم به كودك بگويد : «بگو : بسم اللّه الرحمن الرحيم» و او [آن را ]بر زبان جارى كند، خداوند ، براى كودك و معلّم و پدر و مادر معلّم ، برائت از آتش مى نويسد .

۲ / ۴ . پاداش مبلّغ

۱۴۴۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خدا را براى مردم ، محبوب سازيد تا خداوند ، شما را دوست داشته باشد.

۱۴۴۶.مشكاة الأنوار :پيامبر خدا فرمود : «آيا براى شما از اقوامى بگويم كه با آن كه پيامبر و يا شهيد نبودند ، امّا در روز قيامت ، پيامبران و شهيدان ، به خاطر مقامى كه آنان نزد خداوند دارند و بر روى منبرهايى از نورند ، به آنان غبطه مى خورند؟» .
گفته شد : اى پيامبر خدا! آنان كيان اند؟
فرمود : «آنان ، كسانى هستند كه خدا را در نظر مردم و مردم را در نظر خداوند ، محبوب مى سازند».
گفتيم : اين كه خداوند را در نظر بندگان ، محبوب مى سازند ، روشن است ؛ امّا چگونه بندگان خدا را در نظر خداوند ، محبوب مى سازند؟
فرمود : «آنان را بدانچه خداوند دوست مى دارد ، فرمان مى دهند و از آنچه خداوند ناپسند مى شمارد ، نهى شان مى كنند. وقتى مردم از آنان اطاعت كنند ، خداوند ، ايشان را دوست خواهد داشت» .

الفصل الثّاني : مكانة المبلّغ

۲ / ۱ . فَضْلُ المُبَلِّغِ

الكتاب

« وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَآ إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صَــلِحًا وَ قَالَ إِنَّنِى مِنَ الْمُسْلِمِينَ » . ^۱

الحديث

۱۴۳۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :نَضَّرَ اللّهُ عَبدا سَمِعَ مَقالَتي فَوَعاها وحَفِظَها ، وبَلَّغَها مَن لَم يَسمَعها . ^۲

۱۴۴۰.عنه صلى الله عليه و آله :خِيارُ اُمَّتي مَن دَعا إلَى اللّهِ تَعالى ، وحَبَّبَ عِبادَهُ إلَيهِ . ^۳

۲ / ۲ . مَسؤولِيَّةُ المُبَلِّغِ

الكتاب

« مَّاعَلَى الرَّسُولِ إِلَا الْبَلَـغُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ » . ^۴

الحديث

۱۴۴۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :يا مَعاشِرَ قُرّاءِ القُرآنِ ، اِتَّقُوا اللّهَ عز و جل في ما حَمَّلَكُم مِن كِتابِهِ ؛ فَإِنّي مَسؤولٌ وإنَّكُم مَسؤولونَ ؛ إنّي مَسؤولٌ عَن تَبليغِ الرِّسالَةِ ، وأمّا أنتُم فَتُسأَلونَ عَمّا حُمِّلتُم مِن كِتابِ اللّهِ وسُنَّتي . ^۵

فصل دوم : جايگاه مبلّغ

۲ / ۱ . فضيلت مبلّغ

قرآن

«و كيست خوش گفتارتر از آن كس كه به سوى خدا دعوت نمايد و كار نيك كند و بگويد : «من [ در برابر خدا ]از تسليم شدگانم»؟» .

حديث

۱۴۳۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ، شاد گردانَد آن كسى را كه سخنم را بشنود و آن را بفهمد و حفظ كند و به كسى كه آن را نشنيده ، برسانَد !

۱۴۴۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بهترينِ امّت من ، كسى است كه به سوى خداوند متعال فرا خوانَد و بندگانش را با او دوست سازد.

۲ / ۲ . مسئوليت مبلّغ

قرآن

«بر پيامبر [ خدا، وظيفه اى ] جز ابلاغ [ رسالت ] نيست و خداوند ، آنچه را آشكار و آنچه را پوشيده مى داريد ، مى داند» .

حديث

۱۴۴۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى گروه قاريان قرآن! در آنچه خداوند در قرآن به شما آموخته ، تقواى الهى پيشه كنيد كه من و شما ، مسئوليم . از من از تبليغ رسالت سؤال خواهد شد؛ امّا از شما از آنچه از قرآن و سنّت من كه به شما ياد داده شده ، سؤال خواهد شد.