۲ / ۴ . جَزاءُ السَّيِّئاتِ

الكتاب

«وَ مَا أَصَـبَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُواْ عَن كَثِيرٍ» . ^۱

الحديث

۱۴۰۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لا يَجْني على المَرءِ إلّا يَدُهُ . ^۲

۱۴۰۵.عنه صلى الله عليه و آله :المَصائِبُ وَالأَمراضُ وَالأَحزانُ فِي الدُّنيا جَزاءٌ . ^۳

۱۴۰۶.عنه صلى الله عليه و آله :مَا اختَلَجَ عِرقٌ ولا عَثَرَت قَدَمٌ إلّا بِما قَدَّمَت أيديكُم ، وما يَعفُو اللّهُ عز و جل عَنهُ أكثَرُ . ^۴

۲ / ۵ . تطهير المؤمن من الذنوب

۱۴۰۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ ابتَلاهُ اللّهُ بِبَلاءٍ في جَسَدِهِ فَهُوَ لَهُ حِطَّةٌ ^۵ . ^۶

۱۴۰۸.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل يَقولُ : إنّي إذَا ابتَلَيتُ عَبدا مِن عِبادي مُؤمِنا فَحَمِدَني عَلى مَا ابتَلَيتُهُ ، فَإِنَّهُ يَقومُ مِن مَضجَعِهِ ذلِكَ كَيَومَ وَلَدَتهُ اُمُّهُ مِنَ الخَطايا . ويَقولُ الرَّبُّ عز و جل : أنَا قَيَّدتُ عَبدي وَابتَلَيتُهُ ، وأجرُوا لَهُ كَما كُنتُم تُجرُونَ لَهُ وهُوَ صَحيحٌ . ^۷

۲ / ۴ . مجازات گناهان

قرآن

«و هر [ گونه ] مصيبتى به شما برسد ، به سبب عملكرد خود شماست، و [ خدا ] از بسيارى در مى گذرد» .

حديث

۱۴۰۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بر آدمى، جز خود او جنايت نمى كند .

۱۴۰۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گرفتارى ها و بيمارى ها و اندوه هاى دنيا، كيفرند .

۱۴۰۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :رگى نمى لرزد و گامى نمى لغزد، جز به خاطر آنچه خودتان از پيش فرستاده ايد و البتّه آنچه خداوند عز و جل از آن در مى گذرد ، بيشتر است .

۲ / ۵ . پاكى مؤمن از گناهان

۱۴۰۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ، هر كسى را به بلايى در جسمش گرفتار سازد، همان ، گناهان او را مى ريزد .

۱۴۰۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند عز و جل مى فرمايد: «هر گاه من يكى از بندگان مؤمنم را گرفتار ساختم و به خاطر آن گرفتارى، ستايشم نمود ، همانا او از رختخوابش همانند روزى كه از مادر متولّد شده ، بدون گناهان بر مى خيزد» و پروردگار عز و جل مى فرمايد: «من بنده ام را گرفتار نمودم و مبتلا ساختم . شما ، اجر او را همانند زمان سلامتش به او بدهيد» .

الفصل الثّانى : حكمة المصائب

۲ / ۱ . الاِمتِحانُ

الكتاب

«كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً وَ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ» . ^۱

الحديث

۱۳۹۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ البَلاءَ لِلظّالِمِ أدَبٌ ، ولِلمُؤمِنِ امتِحانٌ ، ولِلأَنبِياءِ دَرَجَةٌ ، ولِلأَولِياءِ كَرامَةٌ. ^۲

۲ / ۲ . تَكرِيمُ المُؤمِن

۱۴۰۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ لَيُغذّي عَبدَهُ المؤمنَ بالبلاءِ كما تُغذِّي الوالِدَةُ ولَدَها باللَّبَنِ . ^۳

۱۴۰۱.عنه صلى الله عليه و آله :ما كَرُمَ عبدٌ على اللّهِ إلّا ازْدادَ علَيهِ البلاءُ . ^۴

۱۴۰۲.عنه صلى الله عليه و آله :إذا أرادَ اللّهُ بقَومٍ خَيرا ابْتَلاهُم . ^۵

۲ / ۳ . تَذكِيرُ الكافِر

الكتاب

« وَلَقَدْ أَخَذْنَآءَالَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرَ تِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ » . ^۶

الحديث

۱۴۰۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لَولا ثلاثةٌ في ابنِ آدمَ ما طَأْطَأ رأسَهُ شَيءٌ : المَرضُ ، والمَوتُ ، والفَقرُ ، وكلُّهنَّ فيهِ ، وإنّه مَعهُنَّ لَوثّابٌ! ^۷

فصل دوم : حكمت مصيبت ها

۲ / ۱ . آزمايش

قرآن

«هر نفْسى ، چشنده مرگ است، و شما را از راه آزمايش به بد و نيك خواهيم آزمود، و به سوى ما باز گردانيده مى شويد» .

حديث

۱۳۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بلا براى ستمگر ، [وسيله] ادب، و براى مؤمن ، آزمون، و براى پيامبران ، درجه، و براى اوليا كرامت است .

۲ / ۲ . ارج نهادن به مؤمن

۱۴۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ، بنده مؤمن خود را با بلا (گرفتارى) ، تغذيه مى كند ، همچنان كه مادر ، فرزند خود را با شير .

۱۴۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده اى نزد خدا گرامى نشد ،مگر آن كه بلاى (گرفتارىِ) او فزونى يافت .

۱۴۰۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه خداوندْ خير مردمى را بخواهد ، آنان را گرفتار مى كند .

۲ / ۳ . تذكّر به كافر

قرآن

«و در حقيقت، ما فرعونيان را به خشك سالى و كمبود محصولات دچار كرديم . باشد كه عبرت گيرند» .

حديث

۱۴۰۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر سه چيز در آدميزاد نبود ، هيچ چيزى سرِ او را فرو نمى آورد : بيمارى ، تهى دستى و مرگ . اينها همه در انسان هست و با اين حال ، انسان ، همچنان گستاخ است !