۱۱۸۰.الإمام عليّ عليه السلامـ مِن كِتابٍ لَهُ إلى مُعاوِيَةَ ـ: كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذَا احمَرَّ البَأسُ ^۱ وأحجَمَ النّاسُ ، قَدَّمَ أهلَ بَيتِهِ فَوَقى بِهِم أصحابَهُ حَرَّ السُّيوفِ وَالأَسِنَّةِ ، فَقُتِلَ عُبَيدَةُ بنُ الحارِثِ يَومَ بَدرٍ، وقُتِلَ حَمزَةُ يَومَ اُحُدٍ، وقُتِلَ جَعفَرٌ يَومَ مُؤتَةَ ^۲ ، وأرادَ مَن لَو شِئتُ ذَكَرتُ اسمَهُ مِثلَ الَّذي أرادوا مِنَ الشَّهادَةِ ، ولكِنَّ آجالَهُم عُجِّلَت ، ومَنِيَّتَهُ اُجِّلَت . ^۳

۴ / ۳ . حِكمَةُ سَترِ الآجالِ

۱۱۸۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لَو عَلِمَ المَخلوقُ مِقدارَ يَومِهِ لَضاقَت عَلَيهِ بِرُحبِها ولَم يَنفَعهُ فيها قَومٌ ولا خَفضٌ ^۴ ، ولكِنَّهُ عُمِّيَ عَلَيهِ الأَجَلُ ، ومُدَّ لَهُ فِي الأَمَلِ . ^۵

۱۱۸۰.امام على عليه السلامـ در نامه اى به معاويه ـ: هر گاه جنگ ، شدّت مى گرفت و مردم پا پس مى نهادند ، پيامبر خدا افراد خانواده اش را پيش مى افكند (سپر بلا مى ساخت) و به واسطه آنان ، يارانش را از سوزش شمشيرها و نيزه ها حفظ مى كرد . چنين بود كه عبيدة بن حارث در جنگ بدر ، حمزه در جنگ اُحُد ، و جعفر در جنگ موته ، كشته شدند . و آن كسى هم كه اگر بخواهم ، نامش را مى برم، ^۶ همانند آن بزرگواران ، خواهان شهادت بود ؛ امّا اجل هاى آنها پيش افتاد و مرگ او به تأخير افكنده شد.

۴ / ۳ . حكمت پوشيده بودن اَجَل

۱۱۸۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر مخلوق ، اندازه عمر خود را مى دانست ، [زمين] با همه وسعتش، بر او تنگ مى شد و در دنيا هيچ قومى و هيچ زندگى مرفّهى ، او را سود نمى بخشيد ؛ ولى اجل بر او پوشيده گرديد و آرزو در وجود او طولانى قرار داده شد.

الباب الرابع : الأجل

۴ / ۱ . لِكُلِّ شَيءٍ أجلٌ مكتوبٌ

الكتاب

«أَوَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ فِى أَنفُسِهِم مَّا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَـوَ تِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا إِلَا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُّسَمًّى وَ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ بِلِقَاىءِ رَبِّهِمْ لَكَـفِرُونَ » . ^۱

الحديث

۱۱۷۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ ... لِكُلِّ أجَلٍ كِتابا . ^۲

۱۱۷۸.عنه صلى الله عليه و آله :لِكُلِّ قَضاءٍ قَدَرٌ ، ولِكُلِّ قَدَرٍ أجَلٌ ، ولِكُلِّ أجلٍ كِتابٌ «يَمْحُواْ اللَّهُ مَايَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَـبِ » . ^۳

۴ / ۲ . تَصنيفُ الآجالِ

الكتاب

«هُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ » . ^۴

الحديث

۱۱۷۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في قَولِهِ تَعالى : «يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَـبِ » ^۵ ـ: يَمحو مِنَ الأَجَلِ ما يَشاءُ ، ويَزيدُ فيهِ ما يَشاءُ . ^۶

باب چهارم : اجل

۴ / ۱ . هر چيزى اَجَلِ رقم خورده اى دارد

قرآن

«آيا درباره خودشان به تفكّر نپرداخته اند؟ خداوند ، آسمان ها و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است، جز به حق و تا هنگامى معيّن، نيافريده است، و [ با اين همه ، ]بسيارى از مردم ديدار با پروردگارشان را سخت منكرند» .

حديث

۱۱۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :با ... هر اجلى ، نوشته اى است .

۱۱۷۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :براى هر قضايى قَدَرى ، و براى هر قَدَرى اجلى ، و براى هر اجلى نوشته اى است «و خدا آنچه را بخواهد ، محو يا ثبت مى كند و اصلِ كتاب ، در نزد اوست» .

۴ / ۲ . اقسام اَجَل

قرآن

«اوست كسى كه شما را از گِل آفريد. آن گاه، مدّتى را [ براى شما عمر ] مقرّر داشت. و اَجَلِ حتمى نزد اوست. با اين همه، [ بعضى از ]شما [ در قدرت او ] ترديد مى كنيد» .

حديث

۱۱۷۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ درباره آيه : «خدا آنچه را بخواهد ، محو يا اثبات مى كند و اصل كتاب ، در نزد اوست» ـ: [يعنى ]از اجل ، هر اندازه كه بخواهد ، مى زُدايد [و كم ]مى كند و هر اندازه كه بخواهد ، به آن مى افزايد.