۲ / ۴ . أوَّلُ بُقعَةٍ وُضِعَت فيها

۱۰۹۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :أوَّلُ بُقعَةٍ وُضِعَت فِي الأَرضِ مَوضِعُ البَيتِ ثُمَّ مُدَّت مِنهُ الأَرضُ ، وإنَّ أوَّلَ جَبَلٍ وَضَعَهُ اللّهُ عز و جلعَلى وَجهِ الأَرضِ «أبو قُبَيسٍ» ثُمَّ مُدَّت مِنهُ الجِبالُ . ^۱

۱۰۹۸.عنه صلى الله عليه و آله :دُحِيَتِ الأَرضُ مِن مَكَّةَ ، وكانَت المَلائِكَةُ تَطوفُ بِالبَيتِ ، فَهِيَ أوَّلُ مَن طافَ بِهِ ، وهِيَ الأَرضُ الَّتي قالَ اللّهُ : « إِنِّى جَاعِلٌ فِى الْأَرْضِ خَلِيفَةً » ^۲ . ^۳

۲ / ۴ . نخستين خشكى اى كه در زمين ، پديد آمد

۱۰۹۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :نخستين قطعه اى كه در زمين پديد آمد ، جايگاه خانه كعبه است . سپس از آن جا، زمين (خشكى) گسترش يافت . و نخستين كوهى كه خداوند عز و جل در روى زمين قرار داد ، «ابو قُبَيس» بود و سپس ديگر كوه ها از آن امتداد يافتند .

۱۰۹۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :[خشكىِ] زمين ، از مكّه گسترش يافت . فرشتگان ، خانه كعبه را طواف مى كردند و نخستين كسانى بودند كه آن را طواف كردند. اين ، همان زمينى است كه خداوند فرموده است: «من در زمين ، جانشينى قرار خواهم داد» .

پژوهشى درباره تعداد زمين ها از نگاه قرآن و حديث

در قرآن كريم ، كلمه «سماء» ، هم به صورت مفرد آمده و هم جمع بسته شده است و نيز با صراحت ، شماره آسمان ها هفت عدد ذكر شده است ؛ امّا كلمه «أرض» در تمام موارد، مفرد به كار رفته است و تنها موردى كه مى تواند اشاره به تعداد آن باشد ، اين آيه است :
« اللَّهُ الَّذِى خَلَقَ سَبْعَ سَمَـوَ تٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ . ^۱ خدا آن كسى است كه هفت آسمان و همانند آنها، زمين آفريد» .
به نظر مى رسد كه در اين آيه ، «الف و لام» در كلمه «الأرض» ، اشاره به همين زمين خاكى است كه بشر بر روى آن زندگى مى كند و كلمه «مِن» ، اشاره به قطعات مختلف زمين دارد كه در جغرافياى قديم ، بخش هاى هفتگانه زمين (اقاليم سبعه) خوانده مى شدند ، چنان كه در نهج البلاغه نيز آمده است :
وَاللّهِ لَو اُعطيتُ الأَقاليمَ السَّبعَةَ بِما تَحتَ أفلاكِها ، عَلى أن أعصِىَ اللّهَ فى نَملَةٍ أسلُبُها جُلبَ شَعيرَةٍ، ما فَعَلتُهُ . ^۲ به خدا سوگند ، اگر هفت اقليم با آنچه در زير افلاك آنهاست ، به من داده شود تا با گرفتن پوستِ دانه جويى از مورچه اى، خدا را معصيت كنم ، اين كار را نخواهم كرد .
همچنين كلمه «أرَضون» (جمع «أرض») در سخنان امام على عليه السلام در تبيين نقش اتّحاد در امّت هاى پيشين ، اشاره به قطعات مختلف زمين دارد ، نه تعدّد زمين :
فَانظُروا كَيفَ كانوا حَيثُ كانَتِ الأَملاءُ مُجتَمِعَةً ... ألَم يَكونوا أربابا فى أقطارِ الأَرَضينَ ، ومُلوكا عَلى رِقابِ العالَمينَ . ^۳ پس بنگريد كه چگونه بودند ، آن گاه كه اتّحاد داشتند ... . آيا اربابانِ سراسر زمين ها و مالكانى بر گردن جهانيان نبودند؟
نيز امام على عليه السلام درباره آثار بعثت پيامبر خدا و الفت و اتّحادى كه به بركت ايشان در ميان امّت اسلامى ايجاد شد ، مى فرمايد :
...فَهُم حُكّامٌ عَلَى العالَمينَ ، و مُلوكٌ فى أطرافِ الأَرَضينَ ، يَملِكونَ الاُمورَ عَلى مَن كانَ يَملِكُها عَلَيهِم . ^۴ ... پس آنان فرمان رواى جهانيان ، و سلاطين در گوشه و كنار زمين ها گشتند و بر كسانى كه در گذشته حاكم بودند ، حكومت يافتند.
با جستجو در ساير احاديث اسلامى نيز، قرائن بيشترى بر اين كه مقصود از زمين هاى هفتگانه ، اقاليم سبعه است ، يافت مى گردد .