309
گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم

برطرف مى سازد و پژوهشگر را از ارزيابى سند ، بى نياز مى كند . با اين وصف ، بررسى موردىِ اسناد حديث ثقلين نيز صحّت و اعتبار بسيارى از آنها را نشان مى دهد .

چهار . مقصود از «عترت» و «اهل بيت»

پيامبر خدا در تبيين آيه تطهير ، شخصا مقصود از «عترت» و «اهل بيتِ» خود را بيان كرده است ، به گونه اى كه جاى هيچ گونه ابهام و ترديد و يا تفسير و تأويلى نيست . بى شك ، در حديث ثقلين نيز كه ايشان در آن ، اهل بيتِ خود را همتاى قرآن به امّت معرّفى مى نمايد ، مقصود از «اهل بيت» ، همان جمعى است كه آيه تطهير درباره آنان نازل شده است .

پنج . پيام هاى معناى حديث ثقلين

از ميان پيام هاى حديث شريف ثقلين به سه پيام سرنوشت ساز اين سخن نورانى در ارتباط با امامت و رهبرى اهل بيت عليهم السلام اشاره اى كوتاه مى كنيم :

۱ . عصمت اهل بيت عليهم السلام

خداوند متعال ، خود، عصمت قرآن و مصون بودن آن از هر گونه خطا را تضمين كرده است ، چنان كه مى فرمايد :
«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُو لَحَـفِظُونَ . ۱ ما ذكر (قرآن) را فرو فرستاديم و ما نگهبان آنيم» .
پيام روشن «همتايىِ اهل بيت با قرآن» در حديث ثقلين ، «عصمت اهل بيت عليهم السلام » است ؛ زيرا :
اوّلاً ، فرمان پيامبر صلى الله عليه و آله درباره تمسّك به اهل بيت در كنار قرآن ، به معناى وجوب اطاعت از آنان است و اگر اهل بيت مانند قرآن ، مصون از خطا نباشند، وجوب فرمانبرى از آنان ، غير قابل توجيه است .
ثانيا ، عدم مصونيت اهل بيت از خطا ، پيوستگى آنان با قرآن را مخدوش مى سازد ، در حالى كه حديث ثقلين ، با صراحت ، پيوستگى و جداناپذيرى قرآن و اهل بيت را اعلام نموده است .

۲ . مرجعيّت علمى اهل بيت عليهم السلام

دومين پيام روشن حديث ثقلين براى امّت اسلام ، مرجعيّت علمى اهل بيت است . در واقع ، پذيرش همتايىِ اهل بيت با قرآن و مصونيت علم آنان ، براى اثبات اين پيام ، كافى است . اين ، بدان معناست كه هيچ كس جز اهل بيت عليهم السلام نمى تواند حقايق قرآن را براى مردم ، بازگو كند و آنان را با معارف ناب اسلام ، آشنا سازد .

1.حجر : آيه ۹ .


گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
308

بررسى اجمالى حديث ثقلين و دلالت آن بر استمرار امامت اهل بيت عليهم السلام

حديث ثقلين كه در آن ، پيامبر خدا ، اهل بيت خود را «همسنگ قرآن» معرّفى كرده و با تأكيد تمام ، جامعه اسلامى را به پيروى از آنان در كنار قرآن فرا خوانده است ، يكى از مبانى استوار و خدشه ناپذير شناخت اهل بيت عليهم السلام و اثبات مرجعيّت علمى و استمرار امامت و رهبرى آنان تا دامنه قيامت است .

يك . متن حديث ثقلين

متن حديث ثقلين كه در منابع معتبر حديثى با اندكى تفاوت در لفظ ، از پيامبر خدا روايت شده است ، اين است :
إِنِّى تارِكٌ فيكُمُ الثِّقلَينِ ، ما إِن تَمَسَّكتُم بِهِما لَن تَضِلُّوا ؛ كِتابَ اللّهِ وعِترَتى أهلَ بَيتى ؛ فَإِنَّهُما لَن يَفتَرِقا حَتَّى يَرِدا عَلَىَّ الحَوضَ . من دو چيز گران بها در ميان شما به جا مى گذارم . بدانيد كه اگر به آن دو چنگ بزنيد ، هرگز گم راه نمى شويد : كتاب خدا و عترتم، همان خاندانم . اين دو ، هرگز از هم جدا نمى شوند تا در كنار حوض ، بر من وارد شوند .

دو . سند حديث ثقلين

حديث ثقلين ، يكى از معدود احاديث متواترى است كه در منابع حديثى اهل سنّت و پيروان اهل بيت عليهم السلام با طرق مختلف ، روايت شده و صدور آن از پيامبر خدا قطعى ، غير قابل ترديد و مورد اتّفاق مسلمانان است . اين روايت توسط چهل و چهار نفر از اصحاب پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و هفده تن از طبقه بعد از اصحاب پيامبر خدا كه اصطلاحا تابعين ناميده مى شوند گزارش شده است .
پس از صحابه و تابعين نيز بسيارى از علما و ائمّه حديث و بزرگان اهل سنّت قرن دوم تا قرن چهاردهم هجرى ، اين حديث را در آثار خود آورده اند . در برخى از كتاب هايى كه بدين موضوع پرداخته اند ، نام بيش از سيصد تن از آنان آمده است . ۱

سه . صحّت و صدور حديث ثقلين

تأمّل در تواتر «معنوى» و بلكه «لفظىِ» حديث ثقلين و كثرت راويان آن در همه طبقات از يك سو ، و ناهمگونى گروه هاى فكرى و سياسى گزارش كننده اين حديث از سوى ديگر ، هر گونه ترديد در صدور آن را

1.ر . ك : نفحات الأزهار: ج۱ ص۱۹۹ و ج۲ ص ۹۱ .

  • نام منبع :
    گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
    سایر پدیدآورندگان :
    مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 14336
صفحه از 1124
پرینت  ارسال به