115
گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم

ساير برنامه هاى سلوك است ، و موضوعيت دارد ، چون خود ، مغز عبادت است .
حتّى مى توان گفت كه اگر دعا با شرايط آن انجام شود ، يكى از نزديك ترين راه ها و شايد نزديك ترين راه براى رسيدن به مقصد است ؛ چنان كه خداوند متعال مى فرمايد :
«وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِى وَلْيُؤْمِنُواْ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ . ۱ و چون بندگانم از تو درباره من پرسيدند ، [به آنان بگو كه] «من نزديكم و نداى دعا كننده را چون مرا بخواند ، پاسخ مى دهم». پس [ بندگانم] دعوتم را بپذيرند و به من ايمان آورند ، شايد كه راه يابند» .

پنج . احياى عقل و ميراندن نفس

با به كار بستن ره نمودهاى چهارگانه اى كه شرح آن گذشت ، به تدريجْ قواى عقلانىِ سالك الى اللّه ، رشد مى كند و هوس هاى حيوانى ، در او مى ميرند تا آن كه به اين نقطه مى رسد كه امير مؤمنان در وصف او مى فرمايد :
قَد أَحيا عَقلَهُ ، و أَماتَ نَفسَهُ ، حَتّى دَقَّ جَليلُهُ ، و لَطُفَ غَليظُهُ ، و بَرَقَ لَهُ لامِعٌ كَثيرُ البَرقِ ، فَأَبانَ لَهُ الطَّريقَ و سَلَكَ بِهِ السَّبيلَ ، و تَدافَعَتهُ الأَبوابُ إلى بابِ السَّلامَةِ ، و دارِ الإقامَةِ ، و ثَبَتَت رِجلاهُ بِطُمَأنينَةِ بَدَنِهِ فى قَرارِ الأَمنِ وَ الرّاحَةِ بِما استَعمَلَ قَلبَهُ ، و أَرضى رَبَّهُ . ۲ عقلِ خود را زنده كرده و نفسِ خود را ميرانده است ؛ تا جايى كه درشتى هايش نازك و زمختى هايش لطيف گشته اند و برقى فروزان و تابناك، برايش درخشيدن گرفته و راهش را روشن داشته و او را به راه در آورده است و درها، او را به درِ سلامت و سراى اقامت كشانده اند و ثابتْ قدم و با كمال اطمينان ، در جايگاه امن و راحت، به عوض آنچه دلش به كار برده و خدايش را خشنود ساخته، جاى گرفته است.

1.بقره : آيه ۱۸۶ .

2.نهج البلاغة : خطبه ۲۲۰ ، بحار الأنوار : ج ۶۹ ص ۳۱۶ ح ۳۴ .


گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
114

[امام عليه السلام فرمود:] «آيا تو را از سخت ترين واجباتى كه خدا بر خلقش واجب كرده، آگاه نكنم؟» . گفتم : چرا . فرمود : «انصاف دادنت به مردم از جانب خودت ، و سهيم كردن برادرت [در مال ودارايى ات ]و ذكر خدا در هر جا ؛ امّا بدان كه مقصود من از ذكر ، گفتن سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله إلّا اللّه و اللّه اكبر نيست . اگر چه اينها هم ذكر هستند ؛ بلكه مقصود ، ياد كردن خداى عز و جل در هر جايى است كه آهنگ طاعت يا معصيت مى كنى» .

دو . رعايت آداب غذا خوردن

ياد خداوند عز و جل غذاى جان است . هر چه اين خوراكْ بيشتر به روح برسد ، نيروى روح ، بيشتر مى شود و صفا و نورانيت دل ، افزون تر مى گردد ؛ به عكسِ غذاهاى مادّى كه هر چه بيشتر انسان از آن مصرف كند ، براى جسم و جانش زيانبارتر است و اكتفا به قدر ضرور درخوردن ، سلامت جسم و جان انسان را تضمين مى كند . از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله چنين روايت شده است :
إذا أقَلَّ الرَّجُلُ الطُّعمَ مُلِئَ جَوفُهُ نورا . ۱ چون انسان از خوراكش بكاهد ، درونش پُر از نور مى شود.

سه . ولايت اهل بيت

راه توحيد و سلوك به سوى معرفت شهودى و كمال مطلق ، راهى است بس دشوار و در آن ، راهزنانِ بسيار در كمين اند . پيمودن اين راه ، بدون راه نمايى و دستگيرى رهبرانِ به مقصد رسيده و مصون از خطا ـ كه همان پيامبرخدا و خاندان او هستند ـ خطرناك ، بلكه غير ممكن است . چه اينكه اهل بيت عليهم السلام ، ابواب معرفت خدا و راه رسيدن به رضوان الهى هستند و اين ، بدان معناست كه تنها آنها با معارف اسلام ناب آشنايند و بر اساس آموزه هاى وحى ، مى توانند آفريدگار حقيقىِ جهان را به مردم معرّفى كنند و آنان را تا رسيدن به بالاترين مراتب توحيد ، هدايت نمايند . در «زيارت جامعه كبيره» كه از امام هادى عليه السلام روايت شده ، خطاب به آنان مى گوييم :
بِمُوالاتِكُم عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دينِنا . ۲ به ولايت شما ، خداوند ، معارف دينمان را به ما آموخت .

چهار . استمداد از خداوند متعال

چهارمين دستور كار براى سلوك الى اللّه ، نيايش و يارى خواستن از خداوند متعال است . دعا ، در رساندن سالك به مقصد ، هم طريقيت دارد و هم موضوعيت . طريقيت دارد ، چون مايه توفيق يافتن انسان براى انجام دادن

1.الفردوس : ج ۱ ص ۲۹۰ ح ۱۱۳۸ . نيز ، ر . ك : المعجم الأوسط : ج ۵ ص ۲۲۹ ح ۵۱۶۵، تنبيه الخواطر : ج ۲ ص ۲۲۹، الدعوات : ص ۷۷ ح ۱۸۷ .

2.تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۱۰۰ ح ۱۷۷ ، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۶۱۶ ح ۳۲۱۳ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۲۷۷ ح ۱ ، المزار الكبير : ص ۵۳۳ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۲ ص ۱۳۲ ح ۴ .

  • نام منبع :
    گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
    سایر پدیدآورندگان :
    مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 15613
صفحه از 1124
پرینت  ارسال به