بخش چهارم : حكمت هاى مربوط به جهان و انسان

اصل آفرينش و خلقت آسمان ها ، زمين ، فرشتگان ، شيطان و انسان و موضوعات متنوّعى در ارتباط با انسان ، همچون موجبات خير و شر و نيز نقش آرزو و تأثير مصائب بلايا و شُرور در زندگى او ، موضوعات بخش چهارم را تشكيل داده اند .

بخش پنجم : حكمت هاى تربيتى

در اين بخش ، سخنان حكيمانه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره : تبليغ ، پرورش كودك ، پرورش جوان ، و عوامل خودسازى و موانع آن ، ارائه شده است .

بخش ششم : حكمت هاى عبادى

اين بخش ، به سخنان حكيمانه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره عبادت و كارهاى نيكو ، نماز ، دعا ، ذكر ، روزه و آداب ماه رمضان ، حج و عمره ، امر به معروف و نهى از منكر ، جهاد و مكان هايى كه عبادت در آنها از فضيلت بيشترى برخوردار است ، اختصاص يافته است .

بخش هفتم : حكمت هاى اخلاقى و اجتماعى

اسلام ، دين زندگى است . پرداختن به معارف اجتماعى و سياسى و آميختن آنها با معارف عبادى و اعتقادى ، از فصول برجسته اين آيين الهى است . پيامبر خدا ، خود ، مهم ترين وجه رسالتش را «به كمالْ رساندنِ ارزش هاى اخلاقى» معرّفى كرده است و هم از اين رو ، آموزه هايش ، در ابعاد گسترده اجتماع ، از مكانتى رفيع برخوردار است . در بخش هفتم اين مجموعه ، حكمت هاى نبوى در موضوعات مختلف اخلاقى و اجتماعى گزارش شده است .

بخش هشتم : حكمت هاى اقتصادى

در اين بخش ، حكمت هاى نبوى درباره مسائل اقتصادى و آموزه هاى مرتبط با معيشت انسانى سامان يافته است . اهميت توسعه اقتصادى و ضرورتِ تحوّل و پيشتازى در ايجاد چنين توسعه اى و نيز پايه ها، عوامل ، موانع و آفات آن ، موضوع سخن احاديث نبوى در اين بخش است .

گزيده ، آورده شد ؛
۲ . آنچه بيش از همه مشمول تلخيص و گزينش قرار گرفته ، آيات و احاديث پر شمار و متنوّعى است كه با موضوع مشابه ، ذيل بخش ها، باب ها و فصل هاى آن دانش نامه گسترده ، گرد آمده است ؛
۳ . جامع ترين و گوياترين احاديث ، از منابع معتبرتر ، در ذيل هر عنوان ، انتخاب گرديد ؛
۴ . قريب به اتفاق توضيحاتى كه در پانوشت ها بود ، حذف شد ؛
۵ . به ذكر يك منبع داراى اعتبار بيشتر ، براى هر حديث ، در پانوشت ، اكتفا گرديد .
با اين همه ، بخش هاى ده گانه اين كتاب ـ كه گزارش اجمالى آنها در پى خواهد آمد ـ ، گوياى جامعيت آن در عين اختصار است .

بخش يكم : حكمت هاى عقلى و علمى

در اين بخش از كتاب ، از خرد آدمى و جايگاه رفيع آن از منظر شخصيت نخست جهان اسلام و ضرورت خردورزى و ژرف انديشى و هشدار نسبت به گرفتار آمدن در دام جهل و پيامدهاى آن ، سخن به ميان آمده است . بررسى مكانت والاى علم و حكمت و چگونگى دستيابى به آنها و ديگر مباحث مرتبط ، ادامه بخش نخست را تشكيل مى دهد .

بخش دوم : حكمت هاى اعتقادى

در اين بخش ، حكمت ها و آموزه هاى بلند نبوى درباره عنصر ايمان ، چگونگى ايمان به خدا ، نبوت و معاد و موضوعات مرتبط به هر يك ، همچنين پاره اى مباحث اعتقادى ديگر ، همچون قضا و قدر ، آمده است .

بخش سوم : حكمت هاى اجتماعى و سياسى

اين بخش ، به بررسى دو موضوع مهمّ امامت و امت ، اختصاص يافته است . امامت ، از حسّاس ترين و نقش آفرين ترين مسائلى است كه مسلمانان با آن ، مواجه بوده اند . جايگاه امام ، چگونگى شناخت امام ، عمق ضايعه محروميت از امام و ديگر گفتنى هاى ضرورى و در ادامه ، امت و ويژگى هاى آن و راه هاى پيشتازى و عوامل انحطاط امت ها و آينده امت محمّدى و ... مورد بحث قرار گرفته است .