109
گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم

تأمّلى درباره نقش خودشناسى در خداشناسى

از نگاه قرآن ، در آفرينش انسان ، نشانه هاى روشنِ فراوانى براى خداشناسى وجود دارد و اين ، بدان معناست كه انسان ، نمى تواند خود را آن گونه كه هست ، ببيند ، امّا آفريدگار خود را نبيند ، و خودشناس باشد ، امّا خدا را نشناسد .
نشانه هاى خدا در وجود انسان ، در اين باب ، به نُه دسته تقسيم شده اند و اينك ، توضيح كوتاهى درباره اين نشانه ها :

۱ . پيدايش انسان از خاك

از نگاه قرآن ، خاك ، عصاره گِل ، آب ، عَلَق و نطفه ، نقطه هاى آغازين آفرينش هستند كه عقل با تأمّل در سير تكاملى خاك تا به وجود آمدن انسان ، چاره اى جز اعتراف به آفريدگار توانا و حكيم ندارد .

۲ . صورت بندى جنين

پس از تكميل مصالح ساختمان بدن ، جنين براى صورت بندى و نقّاشى آماده مى شود .
«هُوَ الَّذِى يُصَوِّرُكُمْ فِى الْأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ لَا إِلَـهَ إِلَا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ . ۱ اوست كسى كه شما را در زِهدان ها چنان كه مى خواهد ، شكل مى دهد. خدايى نيست ، جز او كه پيروزمندِ فرزانه است» .

۳ . پيدايش حيات

قرآن كريم ، در موارد متعدّد ، پديده شگفت حيات را مستند به آفريدگار تواناى جهان كرده است و آن را يكى از آيات الهى و دلايل غير قابل انكار وجود خدا مى داند و گاه ، منكران را با توجّه به اين حقيقت ، مورد ملامت قرار مى دهد :
«كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ كُنتُمْ أَمْوَ تًا فَأَحْيَـكُمْ . ۲ چگونه به خدا كفر مى ورزيد ، در حالى كه مُرده بوديد و زنده تان ساخت؟!» .

۴ . خواب

خواب ، مايه تجديد قواى فرسوده شده ، رمز نشاط و طراوت است كه تقريبا يكْ سوم عمر انسان ، هزينه آن

1.آل عمران : آيه ۶ .

2.بقره : آيه ۲۸ .


گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
108

۱ / ۶ . آياتُ مَعرِفَةِ اللّهِ

الكتاب

« إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَـفِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَأَيَـتٍ لِّأُوْلِى الْأَلْبَـبِ * الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَـمًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِى خَلْقِ السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَـذَا بَـطِلاً سُبْحَـنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ » . ۱

الحديث

۳۰۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في دُعاءِ الجَوشَنِ الكَبيرِ ـ: يا مَن فِي السَّماءِ عَظَمَتُهُ ، يا مَن فِي الأَرضِ آياتُهُ ، يا مَن في كُلِّ شَيءٍ دَلائِلُهُ ، يا مَن فِي البِحارِ عَجائِبُهُ ، يا مَن فِي الجِبالِ خَزائِنُهُ ، يا مَن يَبدَأُ الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ ، يا مَن إِلَيهِ يَرجِعُ الأَمرُ كُلُّهُ ، يا مَن أَظهَرَ في كُلِّ شَيءٍ لُطفَهُ ، يا مَن أَحسَنَ كُلَّ شَيءٍ خَلَقَهُ ، يا مَن تَصَرَّفَ فِي الخَلائِقِ قُدرَتُهُ . ۲

۱ / ۶ . نشانه هاى خداشناسى

قرآن

«مسلماً در آفرينش آسمان ها و زمين، و در پىِ يكديگر آمدن شب و روز، براى خردمندان نشانه هايى [ قانع كننده ]است. همانان كه خدا را ايستاده و نشسته، و به پهلو آرميده [در همه احوال ]ياد مى كنند و در آفرينش آسمان ها و زمين مى انديشند [ و مى گويند كه: ]پروردگارا! اينها را بيهوده نيافريده اى . منزهى تو! پس ما را از عذابِ [آتش ]دوزخ ، در امان بدار» .

حديث

۳۰۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در دعاى «جوشن كبير» ـ: اى آن كه در آسمان ، عظمتش پيداست و در زمين ، نشانه هايش ! اى آن كه هر چيز ، راهنمايى به سوى اوست ! اى آن كه شگفتى هايش در دريا و اندوخته هايش در كوه هاست ! اى آن كه خلق را پديد آورد و سپس ، بازمى گردانَد ! اى كه همه كارها به او بازمى گردند ! اى كه لطفش را در همه چيز هويدا كرد ! اى كه هر چه آفريد ، نيكو آفريد ! اى كه قدرتش ، همه مخلوقات را مى چرخانَد !

1.آل عمران : ۱۹۰ و ۱۹۱.

2.البلد الأمين : ص ۴۰۷ .

  • نام منبع :
    گزيده حكمت نامه پيامبر اعظم صلّي الله عليه و آله و سلّم
    سایر پدیدآورندگان :
    مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 15386
صفحه از 1124
پرینت  ارسال به