۳۶۰۲.عنه صلى الله عليه و آله :الرَّجُلُ أحَقُّ بِصَدرِ دارِهِ وفَرَسِهِ ، وأن يَؤُمَّ في بَيتِهِ ، وأن يَبدَأَ في صَحفَتِهِ. ^۱

ه ـ التَطويلُ في الأَكلِ حَتّى يَفرُغَ القَومُ

۳۶۰۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا وُضِعَتِ المائِدَةُ فَلايَقومُ رَجُلٌ حَتّى تُرفَعَ المائِدَةُ ، ولا يَرفَعُ يَدَهُ وإن شَبِعَ حَتّى يَفرُغَ القَومُ ، وَليُعذِر ^۲ ؛ فَإِنَّ الرَّجُلَ يُخجِلُ جَليسَهُ فَيَقبِضُ يَدَهُ ، وعَسى أن يَكونَ لَهُ في الطَّعامِ حاجَةٌُ. ^۳

۱۱ / ۱۰ . ما يَنبغى بَعدَ الأكلِ

أ ـ شُكرُ اللّهِ

۳۶۰۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :الطّاعِمُ الشّاكِرُ لَهُ مِنَ الأَجرِ كَأَجرِ الصّائِمِ المُحتَسِبِ. ^۴

۳۶۰۵.عنه صلى الله عليه و آله :إذا رُفِعَتِ المائِدَةُ فَقُل : الحَمدُ للّهِِ رَبِّ العالَمينَ ، اللّهُمَّ اجعَلها نِعمَةً مَشكورَةً. ^۵

۳۶۰۶.عنه صلى الله عليه و آله :ما مِن رَجُلٍ يَجمَعُ عِيالَهُ ويَضَعُ مائِدَةً بَينَ يَدَيهِ ويُسَمّي ويُسَمّونَ في أوَّلِ الطَّعامِ ، ويَحمَدونَ اللّهَ عز و جل في آخِرِهِ فَتَرتَفِعُ المائِدَةُ ، حَتّى يُغفَرَ لَهُم. ^۶

۳۶۰۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :انسان ، در نشستن در صدر خانه اش ، سوار شدن بر اسبش ، امامت [ـِ جماعت ]در خانه اش ، و آغاز كردن در سفره اش ، سزاوارتر [از ديگران ]است .

ه ـ طول دادن غذا، تا وقتى كه همه دست بكِشند

۳۶۰۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه سفره انداخته شد ، انسان (صاحب خانه) نبايد برخيزد تا آن گاه كه سفره ، جمع شود ، و نبايد دست از خوردن بكِشد ، تا وقتى كه همگان دست از خوردن بكِشند ، و بايد خود را به خوردن مشغول كند ؛ چرا كه در غير اين صورت ، ميهمانش خجالت مى كشد و دست از خوردن برمى دارد ، در حالى كه ممكن است هنوز نياز داشته باشد .

۱۱ / ۱۰ . آنچه بعد از خوردن ، شايسته است

الف ـ گزاردن شكر خداوند

۳۶۰۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سيرِ سپاس گزار ، مزدش همانند مزد روزه دارى است كه براى خدا روزه گرفته باشد .

۳۶۰۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه سفره جمع شد ، بگو : «سپاس ، خداوند را كه پروردگارِ جهانيان است . بار خدايا! اين غذا را نعمتى قرار ده كه شكرش به جاى آورده شده باشد» .

۳۶۰۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ مردى نيست كه خانواده اش را جمع كند و سفره اش را بيندازد و همگى غذايشان را با «بسم اللّه » شروع كنند و در پايان ، سپاس خداوند عز و جل را به جاى آورند و سفره جمع شود ، مگر آن كه آمرزيده شوند .

۱۱ / ۹ . أدَبُ الأَكلِ مَعَ الغَيرِ

أ ـ الأَكلُ مِمّا يَلي

۳۵۹۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا أكَلَ أحَدُكُم فَليَأكُل مِمّا يَليهِ. ^۱

۳۵۹۷.عنه صلى الله عليه و آله :سَمِّ اللّهَ وكُل مِمّا يَليكَ. ^۲

ب ـ تَركُ النَّظَرِ إلى لُقمَةِ الآخرين

۳۵۹۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لايُتبِعَنَّ أحَدُكُم بَصَرَهُ لُقمَةَ أخيهِ. ^۳

ج ـ رِعايَةُ حَقِّ الآخَرينَ

۳۵۹۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن أكَلَ مَعَ قَومٍ مِن تَمرٍ فَلا يَقرُن ^۴ ، فَإِن أرادَ أن يَفعَلَ فَليَستَأذِنهُم ، فَإِن أذِنوا لَهُ فَليَفعَل. ^۵

۳۶۰۰.دعائم الإسلام :عَن رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله أنَّهُ نَهى عَنِ القِرانِ بَينَ التَّمرَتَينِ في فَمٍ ، ومِن سائِرِ الفاكِهَةِ . وكَذلِكَ قالَ جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ عليه السلام : إنَّما ذلِكَ إذا كانَ مَعَ النّاسِ في طَعامٍ مُشتَرَكٍ ، فَأَمّا مَن أكَلَ وَحدَهُ فَليَأكُل كَيفَ أحَبَّ. ^۶

د ـ بَدءُ رَبِّ الطَّعامِ بالأَكلِ أو خَيرِ مَن حَضَرَ

۳۶۰۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إذا وُضِعَ الطَّعامُ فَليَبدَأ أميرُ القَومِ، أو صاحِبُ الطَّعامِ ، أو خَيرُ القَومِ. ^۷

۱۱ / ۹ . آداب غذا خوردن با ديگران

الف ـ غذا خوردن از جلوى خود

۳۵۹۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه يكى از شما غذا مى خورد ، از جلوى خود بخورَد .

۳۵۹۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :«بسم اللّه » بگو و از برابر خودت بخور .

ب ـ نگاه نكردن به لقمه ديگران

۳۵۹۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ گاه يكى از شما نگاهش را به لقمه برادرش ندوزد .

ج ـ رعايت حقّ ديگران

۳۵۹۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس با عدّه اى خرما مى خورَد ، دو تا دو تا نخورد ، و اگر خواست چنين كند ، بايد از آنها اجازه بگيرد . اگر اجازه دادند ، آن گاه اين كار را بكند .

۳۶۰۰.دعائم الإسلامـ درباره پيامبر خدا ـ: نقل است كه ايشان از گذاشتن دو عدد خرما يا هر ميوه ديگر در دهان ، نهى فرمود . امام صادق عليه السلام چنين فرمود : «اين ، در صورتى است كه شخص با ديگران هم غذا باشد ؛ امّا كسى كه به تنهايى مى خورد ، مى تواند هر طور كه دوست داشت ، بخورد» .

د ـ آغاز كردنِ ميزبان يا بهترين فرد حاضر

۳۶۰۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه غذا نهاده شد ، بايد امير قوم يا صاحب غذا و يا بهترين فرد از حاضران ، آغاز به خوردن كند .