۱۱ / ۳ . قِلَّةُ الأكلِ

أ ـ الحَثُّ عَلَى قِلَّةِ الأَكلِ

۳۵۴۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ أهلَ البَيتِ لَيَقِلُّ طُعمُهُم ؛ فَتَستَنيرُ بُيوتُهُم . ^۱

۳۵۴۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن كَثُرَ تَسبيحُهُ وتَمجيدُهُ ، وقَلَّ طَعامُهُ وشَرابُهُ ومَنامُهُ ، اشتاقَتهُ المَلائِكَةُ . ^۲

۳۵۴۸.عنه صلى الله عليه و آله :خَفِّفوا بُطونَكُم وظُهورَكُم لِقِيامِ الصَّلاةِ. ^۳

ب ـ فَوائِدُ قِلَّةِ الأَكلِ الظّاهِرِيَّةُ

۳۵۴۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :اُمُّ جَميعِ الأَدوِيَةِ قِلَّةُ الأَكلِ . ^۴

۳۵۵۰.عنه صلى الله عليه و آله :مَن قَلَّ طُعمُهُ صَحَّ بَدَنُهُ ، وصَفا قَلبُهُ . ومَن كَثُرَ طُعمُهُ سَقِمَ بَدَنُهُ ، وقَسا قَلبُهُ . ^۵

۳۵۵۱.عنه صلى الله عليه و آله :إذا أقَلَّ الرَّجُلُ الطُّعمَ ، مُلِئَ جَوفُهُ نوراً. ^۶

۳۵۵۲.عنه صلى الله عليه و آله :جاهِدوا أنفُسَكُم بِقِلَّةِ الطَّعامِ وَالشَّرابِ، تُظِلَّكُمُ المَلائِكَةُ ، ويَفِرَّ عَنكُمُ الشَّيطانُ . ^۷

۳۵۵۳.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَدخُلُ مَلَكوتَ السَّماواتِ وَالأَرضِ مَن مَلَأَ بَطنَهُ . ^۸

۱۱ / ۳ . كم خورى

الف ـ تشويق به كم خورى

۳۵۴۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اهل بيت ، خوراكشان اندك است و از اين رو، خانه هايشان نورانى است .

۳۵۴۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه تسبيح و تمجيدش [از خداوند متعال] بسيار ، و خور و خوابش اندك باشد ، فرشتگانْ مشتاق او مى شوند .

۳۵۴۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :شكم هايتان و پشت هايتان را براى خواندن نماز ، سبُك كنيد . ^۹

ب ـ فوايد جسمانى كم خوردن

۳۵۴۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مادرِ همه دواها، كم خورى است .

۳۵۵۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كسى كه كم بخورد ، بدنش سالم مى ماند و صفاى دل مى يابد ، و كسى كه زياد بخورد ، بدنش بيمار مى شود و دلش سخت مى گردد .

۳۵۵۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه آدمى كم خورد ، درونش پُر از نور مى شود .

۳۵۵۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :با كم خوردن و كم نوشيدن ، به جهاد با نفْس هاى خويش بپردازيد تا فرشتگان بر شما سايه افكنند و شيطان از شما بگريزد .

۳۵۵۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كسى كه شكمش را پُر كند ، به ملكوت آسمان ها و زمين ، وارد نمى شود .

سخنى درباره احاديث وعده هاى غذا

احاديث رسيده از پيشوايان درباره «وعده هاى غذا» ، به پنج دسته تقسيم مى شوند :
۱ . آنچه با الهام گرفتن از قرآن در مورد چگونگى غذا خوردن بهشتيان ، به دو وعده غذا در صبح و شام ، توصيه نموده است ؛
۲ . آنچه بر خوردن صبحانه و نهى از ترك آن ، تأكيد دارد ؛
۳ . آنچه بر خوردن شام و نهى از ترك آن ، بويژه در افراد مُسن ، تأكيد نموده است ؛
۴ . آنچه بر يك بار غذا خوردن در روز ، تأكيد دارد ؛
۵ . آنچه به سه وعده غذا در دو روز ، توصيه نموده است .
احاديث دسته اوّل ، دوم و سوم ، نه تنها تعارضى با يكديگر ندارند ، بلكه مؤيّد همديگرند ؛ زيرا دسته اوّل ، به دو وعده غذا خوردن در صبح و شام ، توصيه مى كند و دسته دوم و سوم ، تأكيد دارند كه صبحانه و شام نبايد ترك شوند .
دسته چهارم هم با دسته هاى قبلى اش معارض نيست ؛ زيرا تصريح مى كند كه در روز ، يك وعده غذا كافى است و دسته هاى اوّل تا سوم به دو وعده در صبح و شام توصيه دارند .
امّا تنها حديث قرار گرفته در دسته پنجم كه به سه وعده غذا در دو روز توصيه مى كند ، ^۱ هم از نظر سند ضعيف است (زيرا منقول از كتاب طبّ الرضا عليه السلام است و استناد اين كتاب به امام رضا عليه السلام ثابت نيست) ، و هم از نظر دلالت (زيرا مخاطب آن ، مأمون عبّاسى است و ممكن است توصيه ياد شده براى شخص او باشد) .
بنا بر اين ، جمع بندى احاديث گذشته ، اين مى شود كه دو بار غذا خوردن در روز (صبح و شام) براى تداوم سلامت بدن ، سودمند است ، چنان كه بهشتيان نيز كه در خانه سلامت ، زندگى جاويد دارند ، در همين دو وقت ، غذا تناول مى نمايند : «وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيّا ؛ و روزى هايشان ، صبح و شام ، در آن جا [آماده ]است» .