85
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

سند ـ نيز نقل كرده است .
سبط ابن جوزى ، از منابع متعدّد و راويان مشهورى مانند : سُدّى ، شَعبى ، عبد اللّه بن عمر بن ورّاق و... نقل كرده است ؛ امّا بيش از همه، از كتاب و شيوه داستانى ابن اعثم استفاده كرده است .
سبطِ ابن جوزى در طول حيات خود ، مورد احترام و علاقه مردم و حاكمانِ محلّى وقت بود و از سوى كسانى مانند : ابن خَلِّكان ، ذهبى و صَفَدى ، ستوده شده است . ۱

۳۰. المَلهوف على قَتلى الطُّفوف

سيّد رضى الدين على بن موسى بن جعفر حلّى (م ۶۶۴ ق) مشهور به سيّد ابن طاووس ، از عالمان و عارفان مشهور شيعه و مؤلّفى پركار با حدود پنجاه كتاب كوچك و بزرگ است . نسب او از سويى به شيخ طوسى (شيخ الطائفه) و از سوى ديگر، به ورّام بن ابى فراس (دانشمند بزرگ شيعه و مؤلّف تنبيه الخواطر) مى رسد . وى پدر و برادر و برادرزاده هايى عالم داشته است . او شخصيتى علمى ، اجتماعى ، ادبى و نيز عارف و متّقى داشته و تأليفات اصلى او در زمينه احاديث اخلاقى ، دعا و زيارت بوده است .
سيّد ابن طاووس ، كتاب خانه بزرگى را از اجدادش به ارث برده و خود بر آن افزوده بود . وى با وجود ردّ پيشنهادهاى مكرّر وزرات و نقابت و سفارت كه از سوى عبّاسيان به وى مى شد، پس از غلبه مغولان بر بغداد و در سال هاى آخر عمر خويش ، منصب نقابت علويان عراق را براى رسيدگى به يتيمان ، بيوگان و مستمندان اين خاندان پذيرفت .
سيّد ابن طاووس در نزد افرادى مانند : جدّش ابن ابى فراس ، ابن نُما حلّى و

1.. ر. ك : وفيات الأعيان : ج ۳ ص ۱۴۲ ش ۳۷۰ ، تاريخ الإسلام : ج ۴۸ ص ۱۸۴ ش ۱۷۶ ، الوافى بالوفيات : ج ۲۹ ص ۱۲۱ ش ۱۳۹ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
84

ابن نُما ، كتاب ديگرى با نام ذوب النُّضار دارد كه مربوط به وقايع پس از نهضت كربلا و قيام مختار است . برخى احتمال داده اند هر دو كتاب، از آنِ نوه ابن نما باشد . ۱ دليل اين احتمال مى تواند گفته ابن طاووس در باره كتابش ، الملهوف ، باشد كه آن را بى سابقه خوانده ، در حالى كه ابن نما دو دهه پيش از او فوت كرده و در همان شهر ابن طاووس (حلّه) مى زيسته است .

۲۹. تذكرة الخواصّ من الاُمّة بذكر خصائص الأئمّة عليهم السلام

ابو المظفّر يوسف بن قِزُغْلى بن عبد اللّه (۵۸۱ ـ ۶۵۴ ق) ، سبط (نوه) ابو الفرج ابن جوزىِ مشهور است . او ابتدا حنبلى بود و سپس حنفى گشت ؛ امّا به دليل علاقه اش به اهل بيت عليهم السلام ، شرح حال بسيارى از آنان را به نگارش در آورد .
سبطِ ابن جوزى ، واعظ ، خطيب و مورّخ بوده و به دليل دسترس داشتنش به منابع و مَقاتل كهنى مانند : مقتل كلبى ، مَـغازى واقدى و تاريخ هاى مدائنى و ابن ابى الدنيا ، گاه گزارش هايى ارائه داده كه به دليل از ميان رفتن و يا دچار نقص شدن برخى منابع تاريخى پس از يورش مغولان ، قابل اعتناست . ۲
سبط ابن جوزى ، افزون بر گزارش احوال و مناقب شخصىِ امام حسين عليه السلام ، به نهضت كربلا پرداخته و از آغاز تا انجام آن و حتّى وقايع پس از شهادت سيّد الشهدا (مانند : بردن سرها، اسارت خاندان امام حسين عليه السلام ، عقوبت كُشندگان امام حسين عليه السلام ، عاقبت ديگر جنايتكاران در جريان وقايع كربلا، قيام توّابين و قيام مختار ثقفى) را و همچنين برخى مراثى را در باره امام حسين عليه السلام ـ هر چند به شيوه داستانى و بدون ذكر

1.. ر.ك : روضات الجنّات : ج ۲ ص ۱۷۹ ، مرآة الكتب : ص ۴۳۴ ، الذريعة : ج ۱۹ ص ۳۴۹ ش ۱۵۵۹ .

2.. مانند گزارش شهادت طفل شيرخوار امام حسين عليه السلام به نقل از هشام كلبى كه با گزارش برخى منابع ديگر ، تفاوت دارد (ر. ك : تذكرة الخواصّ : ص ۲۵۲) و يا گزارش تفصيلى نامه يزيد به ابن عبّاس ، پيش از شروع قيام ، كه در كتاب هاى ديگر كوتاه است (ر. ك : تذكرة الخواصّ : ص ۲۳۷ - ۲۳۹) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5707
صفحه از 494
پرینت  ارسال به