69
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

عثمان بن زياد تُسترى نقل كرده ، خرده بگيرند . ۱
موضوع احاديث الأمالى مختلف است ؛ امّا بيشتر ، اخلاقى و تاريخى اند و مجلس ۲۷ تا ۳۱ نيز گزارش هاى مربوط به مقتل امام حسين عليه السلام را در بر دارند . اين احاديث ، چندان فراوان نيستند ؛ امّا به دليل قدمت و اعتبار كتاب ، از اهمّيت خاصّى برخوردارند .

۱۵. المستدرك على الصحيحين

ابو عبد اللّه محمّد بن عبد اللّه شافعى (۳۲۱ ـ ۴۰۵ ق) ، از محدّثان بزرگ و پر تأليف اهل سنّت در قرن چهارم هجرى است . او از كودكى به علم آموزى و فراگيرى حديث پرداخت و از حدود هزار استاد ، حديث شنيد و محدّثان بزرگى مانند : دارقُطْنى ، ابن ابى الفوارس ، ابو بكر بيهقى و ابو القاسم قشيرى ، از او حديث نقل كرده اند . عالمان رجال و حديث ، مانند : ابو بكر خطيب ، ابو حازم عبدويى و عبد الغافر ، او را ثقه و بزرگ عصر خود و عالم و صالح، اما متمايل به تشيّع، معرّفى كرده اند ، هر چند درست تر ، آن است كه بگوييم اين به دليل محبّت وى به اهل بيت عليهم السلام و دشمنى اش با معاويه و خاندان اُموى بوده است .
كتاب مشهور حاكم نيشابورى ، المستدرك على الصحيحين است . او كوشيد كه احاديث صحيح (با معيار صحّت در نزد بخارى و مسلم) را در كتاب خود بياورد . اين تلاش حاكم ، از سوى عالمان اهل سنّت ، قبول عام و تام نيافت ؛ امّا عالمان متعدّدى ، بخش قابل توجّهى از احاديث مستدرك را هم وزن احاديث صحيحين خوانده اند . ۲ البته ما به شيوه معمول خود ، احاديث مستدرك را با احاديث ، اسناد و قرينه هاى

1.. ر. ك : الأمالى ، صدوق : ص ۲۱۵ (مجلس سى اُم) ، معرّفى و نقد منابع عاشورا : ص ۳۶ ـ ۳۷ و ۱۵۰ ـ ۱۵۸ و ۱۶۰ ـ ۱۶۲ .

2.. براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : سير أعلام النبلاء : ج ۱۷ ص ۱۶۲ ـ ۱۷۷ ش ۱۰۰ ، كشف الظنون : ج ۲ ص ۵۵۰ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
68

حسين عليه السلام ، آگاهى پيامبران و فرشتگان از شهادت امام عليه السلام ، گريه مخلوقات بر امام عليه السلام ، خواصّ تربت امام عليه السلام و... اختصاص داده است . كامل الزيارات ، مورد استفاده بسيارى از عالمان سده هاى بعد قرار گرفته و بويژه مجلسى در بحار الأنوار از آن ، بهره برده است . كامل الزيارات مكرّرا نشر يافته و به فارسى نيز ترجمه شده است .

۱۴. الأمالى (أمالى الصدوق)

محمّد بن على بن حسين بن بابويِه قمى (م ۳۸۱ ق) مشهور به شيخ صدوق ، از محدّثان بزرگِ دو حوزه كهن حديثىِ قم و رى است . او با دعاى امام مهدى عليه السلام در حقّ پدرش به دنيا آمد و پس از پدر ـ كه بزرگِ محدّثان قم بود ـ ، هدايت شيعه را به عهده گرفت و تأليفات فراوانى نزديك به سيصد كتاب و رساله به يادگار نهاد .
او افتخار شاگردىِ بسيارى از بزرگان ، مانند : پدرش على بن حسين بن موسى بن بابويِه و نيز محمّد بن حسن بن وليد را داشته و خود ، استاد بزرگانى چون : شيخ مفيد ، على بن محمّد بن على خزّاز و ابن غضائرى بوده است . كتاب هاى شيخ صدوق ، با همه تنوع و گستردگى اش ، هر يك در زمينه خود ، كم نظير و هنوز گنجينه اى قابل استفاده براى همگان است .
كتاب الأمالى صدوق ، مانند ديگر امالى ها ، املاى مطالب اوست كه در جلسات متعدّد سه شنبه و جمعه هر هفته در سال هاى ۳۶۷ و ۳۶۸ هجرى در مشهد مقدّس ، عرضه شده است . ۱ شيخ صدوق رحمه الله احاديث را با سلسله سند آنها از هر دو فرقه شيعه و اهل سنّت، نقل مى كرده و شاگردان او مى نوشته اند . ذكر اسناد ، موجب شده تا زمينه نقد اين روايات ، فراهم شود و به عنوان نمونه، بر آنچه صدوق از مقتل حسن بن

1.. البته در دهه محرّم سال ۳۶۸ هجرى ، شيخ صدوق ، افزون بر اين دو روز ، در روز شنبه و يكشنبه مصادف با تاسوعا و عاشورا نيز مجلس داشته است .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5954
صفحه از 494
پرینت  ارسال به