117
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

(۴)

مراحل تحقيق و تدوين دانش نامه امام حسين عليه السلام

بر پايه آخرين تجربيات پژوهشكده علوم و معارف حديث ، تدوين دانش نامه ها (از جمله ، دانش نامه امام حسين عليه السلام ) ، آيين نامه ويژه اى دارد كه مطرح كردن همه آن در اين جا ضرورى نيست ؛ ليكن براى اطّلاع علاقه مندان از تلاش هاى فراوانى كه براى تهيّه اين مجموعه صورت گرفته ، به سير مراحل جمع آورى ، تحقيق و تدوين آن ، از آغاز تا انجام ، اشاره كوتاهى داريم :

۱. جمع آورى ابتدايى

در اين مرحله ، پژوهشگرِ همكار ، كتب اصلى حديثى و تاريخى مرتبط (در اين جا : مرتبط با امام حسين عليه السلام ) را مورد مطالعه و يادداشت بردارى قرار مى دهد و همچنين از طريق كليدواژه هاى اصلى و مرتبط ، و با كمك نرم افزارهاى رايانه اى ، بر حجم يافته ها مى افزايد.

۲. تنظيم

تنظيم اطّلاعات گردآورى شده ، در دو مرحله صورت مى گيرد: نخست ، پژوهشگر همكار ، متون مربوط به هر موضوع را طبق سليقه خود ، دسته بندى و براى تنظيم اوّليه ، به اين جانب ، ارائه مى كند. اين جانب ، معمولاً پس از ساماندهى اين متون ، آنچه را براى تكميل كار ، لازم است ، تذكّر مى دهم و مجدّدا آنها را به پژوهشگر همكار ، باز مى گردانم.


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
116

الكريم بن عبد الحميد حسينى نيلى نجفى نسّابه .
وى از دانشوران ناموَر قرن هشتم و از شاگردان برجسته فخر المحقّقين حلّى (م ۷۷۱ ق) است كه اين كتاب را در مقتل و مراثى امام حسين عليه السلام نوشته است . علّامه مجلسى ، آن را در اختيار داشته و از آن در باب «مقتل امام حسين عليه السلام » در بحار الأنوار ، فراوان نقل كرده است . ۱
۲. مرثية الحسين عليه السلام ، جمال الدين حسن بن مطهّر حلّى ، معروف به علّامه حلّى (م ۷۳۶ ق) .
ظاهرا كتاب شناس بزرگ شيعه ، شيخ آقا بزرگ تهرانى ، نسخه اى از آن را در ضمن مجموعه اى، نزد ميرزا محمّد عسكرى تهرانى در شهر سامرّا، ديده است . ۲

نگارش هاى قرن دهم

۱. مقتل ابى عبد اللّه الحسين عليه السلام ، محمّد بن محمّد بن مساعد بن عيّاش عاملى ، هم عصر شهيد ثانى (م ۹۶۶ ق) . ۳
۲. مقتل الإمام الحسين بن على بن أبى طالب ـ رضى اللّه عنهما ـ فى كربلا، محمود بن عثمان بن على حنفى رومى بُروسَوى (۸۷۸ ـ ۹۳۸ ق)، معروف به لامعى. ۴
۳. هطل العين فى مصرع الحسين عليه السلام ، شمس الدين محمّد بن طولون (م ۹۵۳ ق) .
ابن طولون ، خود از اين كتابش در ضمن يكى از آثار ديگر خويش نام برده و به آن ، ارجاع داده است . ۵ ابن طولون ، كتاب ديگرى نيز با عنوانِ قيد الشريد من أخبار يزيد دارد كه خوش بختانه از گزند روزگار در امان مانده و منتشر نيز شده است.

1.. الذريعة : ج ۸ ص ۸۱ ش ۲۹۶ ، دانش نامه جهان اسلام : ج ۴ ص ۶۸۰ .

2.. الذريعة : ج ۲۰ ص ۳۰۱ ش ۳۰۸۴ .

3.. الذريعة : ج ۲۲ ص ۲۸ ش ۵۸۷۰ .

4.. هديّة العارفين : ج ۲ ص ۴۱۲ .

5.. در اين باره، ر. ك: الأئمّة الاثنا عشر : ص ۷۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5885
صفحه از 494
پرینت  ارسال به