به عرضه مطالبى دست زد كه به گونه اى شورانگيز ، عواطف و احساسات مردم را به سوى واقعه كربلا سوق دهد ؛ امّا چون مأخذ نراقى (روضة الشهدا) ، كتابى ضعيف و مخلوط از مطالب درست و نادرست بود ، نوشته او نيز بر اخبار ضعيف و غير معتبر، مشتمل گشت .
نراقى ، خود به ضعيف بودن برخى گزارش هاى كتابش تصريح كرده ۱ و به همين جهت ، مورد انتقاد برخى از عالمان پس از خود ، قرار گرفته است . ميرزا محمّد تنكابنى ، برخى از اخبار آن را مظنون يا مقطوع الكذب دانسته ۲ و محدّث نورى با ابراز شگفتى از تأليف چنين كتابى از چنان عالم بزرگى ، برخى مطالب آن را «منكَر» ناميده است . ۳
شهيد مطهّرى نيز نراقى را فقيه بزرگى مى خواند ؛ ولى او را در تاريخ عاشورا ، صاحب اطّلاع نمى داند و برخى مطالب او را نقد مى كند . ۴ گفتنى است انتساب اين كتاب به نراقى، مشهور است و ترديدى در آن نيست ؛ ۵ امّا اين احتمال هست كه آن را در اوايل تحصيل و پيش از رسيدن به مراتب كمال علمى ، نوشته باشد .
۶ . إكسير العبادات فى أسرار الشهادات (أسرار الشهادة)
آقا بن عابد دربندى شيروانى (م ۱۲۸۵ يا ۱۲۸۶ ق) مشهور به فاضل دربندى و ملّا آقا دربندى ، از نويسندگانى است كه افزون بر رشته تخصّصى اش (فقه) ، در ديگر موضوعات ، مانند تاريخ عاشورا ، نيز كتاب نوشت . او با جمع آورى اخبار قوى و
1.محرق القلوب : مقدّمه (نقل از: عاشوراپژوهى : ص ۴۰۶) .
2.قصص العلماء : ص ۱۴۶ .
3.لؤلؤ و مرجان : ص ۲۴۵ .
4.ر.ك : حماسه حسينى : ج ۱ ص ۲۸ .
5.ر. ك : الذريعة : ج ۴ ص ۴۶۱ ش ۲۰۵۶ و ج ۲۰ ص ۱۴۹ ش ۲۳۲۹ و ج ۲۱ ص ۳۵۹ ش ۵۴۵۲ ، إيضاح المكنون : ج ۲ ص ۴۴۳ ، هدية العارفين : ج ۲ ص ۳۵۲ .
