55
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم

۳ . در منابع تاريخى، از كسى به نام عبد اللّه بن سلّام ، به عنوان والى عراق از سوى معاويه ياد نشده است. در كتب تاريخى ، از سه نفر با اين نام، ياد شده كه دو نفر از آنها ، پس از اين حادثه به دنيا آمده اند و تنها كسى كه در اين زمان مى تواند منظور شود، عبد اللّه بن سلّام يهودى است ؛ امّا وى نيز نمى تواند مراد باشد ؛ زيرا در سال ۴۱ يا ۴۳ ق، از دنيا رفته و در اين زمان، پيرمردى كهن سال بوده است. ۱
۴ . از سوى ديگر، «سه بار طلاق دادن در يك مجلس» با فقه اهل بيت عليهم السلام سازگارى ندارد و فقيهان شيعه، به اجماع، آن را مردود مى دانند. ۲
۵ . انگيزه سازندگان اين داستان ، اين بوده كه پشت اين ماجرا ، عوامل جنبش امام حسين عليه السلام را بر ضدّ يزيد ، چيزهايى از جنس كشمكش هاى جاهلى نشان دهند ؛ يعنى مشاجرات شخصىِ مبتنى بر هوا و هوس . هدف ، اين بوده كه از جايگاه ارزشى قيام آن حضرت بكاهند . روايت هاى تاريخى ضعيف ، با اين همه اختلاف و ناسازگارى ، بهترين دليل براى ساختگى بودن چنين داستانى است .
با اين همه ، اگر چنين رويدادى به وقوع پيوسته باشد، چنين ازدواجى منع شرعى ندارد ؛ بويژه اين كه هدف امام حسين عليه السلام ، جلوگيرى از تعدّى و ستم بوده است .

1.الثقات ، ابن حبّان : ج۳ ص۲۲۸ ، اُسد الغابة : ج ۳ ص ۲۶۵ ، الإصابة : ج ۴ ص ۱۰۲ ، تاريخ دمشق : ج ۲۹ ص ۹۸ و ۱۰۱ ، دراسات و بحوث فى التاريخ و الإسلام : ج۲ ص۱۶۱ ـ ۱۶۲ . نيز ، ر . ك : التاريخ الكبير : ج ۵ ص ۱۸ .

2.ر. ك: جواهر الكلام : ج۳۲ ص۸۱ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
54

برخى از نويسندگان شيعى ، اين گزارش تاريخى را نقد كرده اند . از آن جمله ، عبد الرّزاق موسوى مُقَرَّم، آن را افسانه اى براى تخريب چهره امام حسين عليه السلام مى داند . ۱ علّامه سيّد جعفر مرتضى عاملى نيز ، با بررسى موادّ تاريخىِ اين قصّه ، نقدهاى نُه گانه اى بر آن وارد ساخته است. ۲
در مجموع ، به نظر مى رسد كه اين داستان ، اصالت ندارد و نمى توان پذيرفت كه به وقوع پيوسته باشد ؛ زيرا:
۱ . اختلاف هاى فراوان در جزئيّات گزارش ها ، اصل داستان را با ترديد جدّى مواجه مى سازد:
يك . اختلاف در نام زن: ارينب، هند، اُمّ خالد؛
دو . اختلاف در نام شوهر: عبد اللّه بن سلّام، عبد اللّه بن عامر ؛
سه . اختلاف در نام واسطه : ابو دَردا، ابو هُرَيره؛
چهار . اختلاف در نام شوهر جديد : امام حسن عليه السلام ، امام حسين عليه السلام .
۲ . ابو دردا ـ كه در برخى از نقل ها به عنوان قاصد از او ياد شده است ـ طبق نقل مشهور ، هنگام خلافت عثمان (۲۳ ـ ۳۴ ق) و به نقلى در سال ۳۸ يا ۳۹ از دنيا رفته است و حتى اگر بپذيريم كه او در سال ۳۹ از دنيا رفته، باز هم نمى تواند قاصد باشد؛ زيرا اگر اين داستان درست باشد ، ظاهرا پس از بيعت گرفتن معاويه براى يزيد در سال ۴۹ ق ، اتّفاق افتاده ، ۳ و اگر در زمان حيات ابو دردا اتّفاق افتاده باشد ، با توجّه به اين كه تولّد يزيد را سال ۳۱ ، ۲۷ يا ۲۶ گفته اند، چگونه يزيد، حدّ اكثر در دوازده سالگى ، عاشق شده است؟ ۴

1.مقتل الحسين عليه السلام ، مقرّم : ص ۴۰ و ۴۱.

2.ر . ك : دراسات و بحوث فى التاريخ و الإسلام : ج ۲ ص ۱۵۹ ـ ۱۶۶.

3.الطبقات الكبرى : ج ۷ ص ۳۹۳ ، اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۰۷ ، الإصابة : ج ۴ ص ۶۲۲ ، الإستيعاب : ج ۳ ص ۳۰۰ .

4.ر . ك : مروج الذهب : ج ۳ ص ۶۳ ، تاريخ الخلفاء : ص ۲۴۵ ، البداية و النهاية : ج ۸ ص ۲۲۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4441
صفحه از 456
پرینت  ارسال به