شرافتمندانه بود .
مرحله چهارم ، تهاجم نيروهاى نظامى دشمن و شروع جنگ است . هدف اين مرحله ، مقاومت و دفاع افتخارآميز بود . ^۱
خلاصه سخن وى ، چنين است :
پيروزى نظامى [و تشكيل حكومت] براى امام عليه السلام ، مطلوبِ درجه يك، و صلح شرافتمندانه ، مطلوبِ درجه دو، و شهادتْ مطلوبِ درجه سه بوده است ، با اين تفاوت كه آن حضرت ، براى پيروزى نظامى و بعدا براى صلح ، فعّاليت كرد ؛ ولى براى كشته شدن ، هيچ گونه فعّاليتى نكرد؛ بلكه اين عُمّال حكومت ضدّ اسلام بودند كه فرزند پيغمبر صلى الله عليه و آله را كُشتند و چنين خسارت بزرگى را بر جهان اسلام ، وارد ساختند . ^۲
يادآورى مى شود كه نظر رايج اهل سنّت در تحليل حادثه عاشورا نيز تشكيل حكومت به وسيله امام عليه السلام است . ابن كثير ، عنوان يك بحث از كتابش را به همين نكته ، اختصاص داده است: «حكايت حسين بن على عليه السلام و علّت هجرتش با خانواده ، از مكّه به عراق، براى به دست آوردن حكومت» . ^۳ همچنين شمس الدين ذهبى ، در باره امام حسين عليه السلام نوشته است :
او در پىِ خلافت ، از مكّه به سوى كوفه رفت . ^۴
ابن جوزى نيز مى نويسد :
اهل عراق ، به حسين عليه السلام نامه نوشتند كه : «به سوى ما بيا تا با تو ، بيعت كنيم» و چون او ، خود را سزاوار [حكومت] مى دانست و گمان مى كرد كه يارى اش

يارانِ همراهش روى آورد و خونش را نثار كرد و با جانش از آن ، محافظت نمود و ميان يكى از دو خوبى قرار گرفت : يا پيروزى ـ كه اى بسا ، ناتوانى كم شمار ، بر توانمندى پيروز مى شود ـ و يا شهادت و مرگِ بزرگوارانه .
امّا اين كه با رأى خود ، با آراى همه خيرخواهانى همچون ابن عبّاس و ديگران مخالفت كرد ، بايد گفت : حدس و گمان ها با نشانه و قرينه غالب ، تقويت مى شوند ؛ نزد برخى ، تقويت و نزد ديگرانى ، تضعيف مى شوند. چه بسا ابن عبّاس ، از آنچه به ايشان از كوفه نوشته شده بود ، خبر نداشت و از نامه نگارى ها و پيغام ها و پيمان ها ، بى خبر بود ؛ و اينها ، چيزهايى هستند كه حال مردم نسبت به آنها ، متفاوت است ، و اشاره به آنها ، جز به صورت اجمال ، امكان ندارد . ^۱
در عصر حاضر ، تنها كسى كه نظريّه تشكيل حكومت را پرورد و كوشيد تا آن را مستدل كند، آقاى صالحى نجف آبادى بود . وى بر آن است كه امام عليه السلام از همان آغاز ، هدفِ از پيش تعيين شده اى نداشت ؛ بلكه به اقتضاى شرايط، تصميم مى گرفت و هدفى را تعقيب مى كرد. به نظر او ، قيام امام حسين عليه السلام ، چهار مرحله داشته و ايشان در هر مرحله اى، هدفى را تعقيب مى كرده است:
مرحله اوّل ، از هنگامى كه امام عليه السلام از مدينه به سوى مكّه حركت كرد تا وقتى كه تصميمش بر ماندن در مكّه ، باقى بود. هدف اين مرحله ، مقاومت در مقابل تهاجم حكومت و بررسى اين موضوع بود كه : آيا تشكيل حكومت ، ممكن است يا نه؟
مرحله دوم ، از هنگامى است كه امام عليه السلام تصميم گرفت به سوى كوفه برود تا هنگامى كه با حُر ، برخورد كرد . هدف اين مرحله ، مقاومت در مقابل حكومت و اقدام براى تشكيل حكومت پس از آماده شدن شرايط بود .
مرحله سوم ، از هنگام برخورد با حُر تا شروع جنگ است . هدف اين مرحله ، مقاومت و فعّاليت براى جلوگيرى از برخورد نظامى و برقرارى صلح