ما مى دانيم كه امام حسين عليه السلام ، اين خطبه [يعنى خطبه : خُطَّ المَوتُ على وُلْدِ آدم... ] را پيش از روز هشتم ذى الحجّه و شايد روز هفتم آن ماه ، در مسجد الحرام و در ميان انبوه حاجيان و زائران خدا ، ايراد كرده است ؛ در آن روز كه به حَسَب ظاهر ، اوضاع سياسى امام حسين عليه السلام كاملاً مساعد بود و غالب مردم ، چنان مى پنداشتند كه به زودى ، يزيد كنار مى رود و خلافت او سقوط مى كند و امام عليه السلام به خلافت ـ كه حقّ اوست ـ ، مى رسد... .
مى خواهد بگويد تشخيص من كه حسين بن على هستم ، اين است كه جز با شهادت من و يارانم ، نمى توان به نتيجه اى رسيد و كارى مفيد و سودمند و مثبت ، انجام داد . ^۱
و در جاى ديگر مى گويد :
امام عليه السلام ، از مكّه نرفت تا كشته نشود ، از مكّه رفت تا اگر كشته مى شود ، به صورتى باشد كه اسلام براى هميشه ، از شهادت او بهره مند باشد... . امام عليه السلام ، با جمله «خُطّ المَوتُ على وُلْدِ آدم» ، يعنى : «فرزند آدم ، ناگزير بايد بميرد» ، اشاره مى كند كه اصلاح فسادهاى اجتماعى و دينى در اين زمان ، جز از طريق مرگ و شهادت ، آن هم به دست كسى مانند من كه دخترزاده رسول خدايم ، امكان پذير نيست. در اين خطبه ، پيش از حركت از مكّه ، همه اش سخن از شهادت است ، سخن از مُردن است ، سخن از افتادن به دستِ گرگ هاى گرسنه كربلاست . ^۲
دكتر على شريعتى نيز ـ كه يكى ديگر از معتقدان به اين انديشه است ـ مى گويد:
... در برابر همه جمعيت حاج كه از سراسر كشورهاى اسلامى آمده اند ، اعلام مى كند كه : من ، به سوى مرگ مى روم : «خُطَّ المَوتُ عَلى وُلدِ آدَمَ مَخَطَّ القِلادَةِ عَلى جيدِ الفَتاةِ ؛ مرگ براى فرزندان آدم ، همانند گردنبند بر گردن دختران است» . كسى كه مى خواهد قيام سياسى بكند ، اين گونه سخن نمى گويد . مى گويد:

بدون شهادت ، وصول به اين مرتبه ، از براى او ممكن نبود ؛ زيرا كه رفعِ كدورات معاصى امّت و شفاعت ايشان ، موقوف بر خون و تألّم ايشان است . ^۱
دكتر حميد عنايت نيز با استناد به برخى كتاب هاى اهل منبر، مانند محرق القلوب و رياض القدس ، چنين نتيجه گرفته است :
شهادت امام حسين عليه السلام ، ... بى شباهت به [بر] صليب كشيده شدن عيسى عليه السلام نيست . همان طور كه عيسى عليه السلام ، خود را در محراب صليب ، قربانى كرد كه بشريت را رستگار كند، امام حسين عليه السلام هم اجازه داد كه در صحراى كربلا ، شهيد شود تا امّت اسلام را از گناه ، تطهير كند . ^۲

ج ـ شهادت سياسى

مشهورترين تفسير از اهداف امام حسين عليه السلام ، شهادت سياسى است و امروزه ، در كتاب ها و سخنرانى ها همواره اين تفسير ،تبيين و تبليغ مى شود. تفسير ياد شده ، در واقع ، تحليلى سياسى از قيام امام حسين عليه السلام است و برخاسته از اسلام سياسى. پس از اين كه مسلمانان در عصر حاضر ، به اسلام سياسى رسيدند و ابعاد سياسى دين در نگاه آنان برجسته شد، اين تفسير نيز از درون آن ، استخراج شد.
سيّد هبة الدين شهرستانى ، در اين باره مى گويد:
امام حسين عليه السلام مى دانست كه چه بيعت بكند و چه نكند ، كشته خواهد شد ، با اين تفاوت كه اگر بيعت نمايد ، هم او كشته خواهد شد و هم مجد و آثار جدّ او از بين خواهند رفت ؛ ولى اگر بيعت نكند ، تنها او كشته مى شود ؛ امّا در نتيجه ، آرزوهاى او برآورده مى گردد و شعائر دين و شرفِ هميشگى ، به دست خواهد آمد. ^۳
همچنين ، دكتر محمّد ابراهيم آيتى مى گويد: