(قولِ چهارم، پنجم، ششم و هفتم) .
مفاد سه ديدگاه اوّل ، روشن است ؛ امّا ديدگاه چهارم به بعد ، با توجّه به مبانى كلامى شيعه در اعتقاد به آگاهى امام عليه السلام از شهادت خويش ، از يك سو، و سخنان امام عليه السلام و شواهد تاريخى در كوشش براى براندازى حكومت يزيد و تشكيل حكومت اسلامى ، از سوى ديگر ، شكل گرفته است و صاحبان اين ديدگاه ها ، خواسته اند تا ميان اين دو حقيقت ، جمع كنند. اين جمع ها در چهار شكل ، خود را نشان داده است :
۱ . مرحله اى كردن قصد : ابتدا ، قصد تشكيل حكومت و در ادامه ، قصد شهادت (رأى استاد مطهّرى) ؛
۲ . قصد مستقيم و غير مستقيم (رأى علّامه عسكرى) ؛
۳ . تشكيل حكومت با علمِ به شهادت (رأى آية اللّه استادى) ؛
۴ . جنبه ظاهرى و باطنى (رأى آية اللّه فاضل و اشراقى).
گفتيم كه هفت ديدگاه پيش گفته، در حقيقت، به چهار نظريه بر مى گردند. اينك نگاهى اجمالى به اين نظريه ها مى افكنيم:
۱. نظريه شهادت طلبى
از نظريه شهادت ، ۱ تا به حال، چند تفسير شده است كه گر چه برخى از آنها ممكن است اكنون قائلى نداشته باشند ، ولى توجّه اجمالى به آنها مفيد است. از شهادت طلبى
