تبيين ابعاد امامت:
إِنَّ الإمَامَةَ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ المُسْلِمِينَ، وَ صَلاحُ الدُّنْيَا وَ عِزُّ المُؤْمِنِينَ. إِنَّ الإمَامَةَ أُسُّ الإسْلامِ النَّامِى، وَ فَرْعُهُ السَّامِى . بِالإمَامِ تَمَامُ الصَّلاةِ، وَ الزَّكَاةِ، وَ الصِّيَامِ، وَ الحَجِّ، وَ الجِهَادِ، وَ تَوْفِيرُ الفَىْ ءِ وَ الصَّدَقَاتِ، وَ إِمْضَاءُ الحُدُودِ وَ الأحْكَامِ، وَ مَنْعُ الثُّغُورِ وَ الأطْرَافِ. الإمَامُ يُحِلُّ حَلالَ اللّهِ، وَ يُحَرِّمُ حَرَامَ اللّهِ، وَ يُقِيمُ حُدُودَ اللّهِ، وَ يَذُبُّ عَنْ دِينِ اللّهِ، وَ يَدْعُو إِلَى سَبِيلِ رَبِّهِ بِالْحِكْمَةِ وَ المَوْعِظَةِ الحَسَنَةِ، وَ الحُجَّةِ البَالِغَةِ... .
الإمَامُ أمِينُ اللّهِ فِى خَلْقِهِ، وَ حُجَّتُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ خَلِيفَتُهُ فِي بِلادِهِ، وَ الدَّاعِى إِلَى اللّهِ، وَ الذَّابُّ عَنْ حُرَمِ اللّهِ. الإمَامُ المُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ المُبَرَّأُ عَنِ العُيُوبِ، المَخْصُوصُ بِالْعِلْمِ، المَوْسُومُ بِالْحِلْمِ، نِظَامُ الدِّينِ، وَ عِزُّ المُسْلِمِينَ، وَ غَيْظُ المُنَافِقِينَ، وَ بَوَارُ الكَافِرِينَ... مُضْطَلِعٌ بِالْاءمَامَةِ، عَالِمٌ بِالسِّيَاسَةِ، مَفْرُوضُ الطَّاعَةِ، قَائِمٌ بِأمْرِ اللّهِ عز و جل ، نَاصِحٌ لِعِبَادِ اللّهِ، حَافِظٌ لِدِينِ اللّهِ . ^۱ امامت ، سررشته دين و نظام بخش مسلمانان و [موجب اصلاح و] آبادانى دنيا و عزّت مؤمنان ، و ريشه بالنده اسلام و شاخه برافراشته آن است .
كمال نماز و زكات و روزه و حج و جهاد ، و فراوانى فَى ء و صدقات ، و اجراى حدود و احكام ، و مرزدارى و حفظ سرحدّات ، به [بركت ]شناخت امام است . امام ، حلال خدا را حلال و حرام خدا را حرام مى گرداند و حدود الهى را اجرا مى كند، و از دين خدا ، دفاع مى نمايد، و با حكمت و موعظه خوب و حجّت رسا ، به راه خدا فرا مى خواند ... .
امام ، امين خدا در ميان آفريدگانش و حجّت او بر بندگانش ، و جانشين او در سرزمين هاى اوست . امام ، دعوت كننده به خدا ، و مدافع حريم هاى خداست . امام ، از گناهان ، پاك و از عيب ها ، مبرّاست . علم اختصاصى ، به امام ، داده شده و به بردبارى ، نام بُردار است . امام ، [موجب] نظام دين ، عزّت مسلمانان ، كم شدن

دو. روش بحث در تحليل و استخراج اهداف امام عليه السلام ؛
سه. گزارش و نقد ديدگاه ها در باره اهداف امام عليه السلام ؛
چهار. اهداف چند لايه قيام امام عليه السلام .

يك . پيش فرض ها

بى ترديد ، حادثه عاشورا و حركت امام حسين عليه السلام را نمى توان خارج از معتقدات و باورهاى مسلّم شيعه ـ كه برگرفته از قرآن و سنّت و تاريخ است ـ ، و نيز مسلّمات عقلى و عُقلايى ، تحليل كرد. اين باورهاى مذهبى و مسلّمات عقلى و عقلايى، پيش فرض هاى ما را در اين مسئله ، تشكيل مى دهند كه فهرستوار به مهم ترين آنها ، اشاره مى گردد:

۱. اهداف كلّى امامت و خلافت الهى

شيعيان ، در بحث اثبات امامت ، علاوه بر احاديث مسلّم نقل شده از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، براى ضرورت امامت ، به امورى استناد مى كنند كه آنها را شئون امامت مى دانند ؛ امورى همچون:
۱. تبيين و تشريح قرآن و سنّت پيامبر خدا؛
۲. تلاش براى حفظ و نگهدارى دين از نابودى و انحراف؛
۳. تلاش براى تحقّق دين؛
۴. الگو بودن.
روشن است كه اين اهداف كلّى ، بر سراسر زندگى امامان عليهم السلام ، سايه افكنده است و تمام اقوال و افعال و حتّى حيات و ممات آن بزرگواران ، در مسير تحقّق اين اهداف بوده است ، گذشته از آن كه در متون فراوانى كه در آنها ، ائمّه عليهم السلام به جايگاه خود اشاره كرده اند ، اهدافى عالى براى خود ترسيم نموده اند ، مانند اين روايت امام رضا عليه السلام در