سخنى در باره تعداد بيعت كنندگان با مسلم

در اسناد تاريخى، تعداد بيعت كنندگان با مسلم ، متفاوتْ گزارش شده است : دوازده هزار، هجده هزار، بيست و چند هزار، بيست و پنج هزار، و بيش از سى هزار نفر . ^۱
گفتنى است كه بيشتر گزارش ها ، تعداد هجده هزار نفر را تأييد مى كنند . اين تعداد در بيش از ده منبع كهن ، گزارش شده و كتاب هايى چون : الأخبار الطوال ، الإرشاد ، تاريخ الطبرى ، الثقات ابن حبّان ^۲ و الطبقات الكبرى، اين رقم را آورده اند. براى نمونه ، طبرى از جعفر بن حُذَيفه طايى نقل مى كند :
وقتى مسلم بن عقيل به خانه هانى بن عُروه رفت و هجده هزار نفر با او بيعت كردند ، نامه اى چنين ، به حسين عليه السلام نوشت و با عابِس بن ابى شبيب شاكرى فرستاد كه :
امّا بعد ، فرستاده[ى قبيله] ، به بستگانش ، دروغ نمى گويد . هجده هزار نفر از مردم كوفه ، با من بيعت كرده اند . با رسيدن نامه من ، زودتر حركت كن كه همه مردم ، با تو هستند . آنها به خاندان معاويه ، نظر و تمايلى ندارند . والسلام ! ^۳
به نظر مى رسد نقل هايى كه از دوازده هزار نفر ياد كرده اند ، مربوط به ابتداى بيعت باشند كه با گذشت زمان، تعداد ، افزايش يافته است .
ابن كثير مى نويسد:
دوازده هزار نفر ، براى بيعت با او (مسلم) گِرد آمدند ، و بيشتر و بيشتر شدند تا به هجده هزار نفر رسيدند . ^۴
نقل هايى هم كه عددهاى ديگر را ثبت كرده اند، با توجّه به اين كه منابع آنها اندك است ، احتمالاً گزارش تقريبى و تخمينى هستند .
گفتنى است كه در شمارى از منابع ، آمده است كه اهل كوفه ، ضمن نگارش نامه اى جهت دعوت امام حسين عليه السلام براى آمدن به كوفه ، اظهار داشتند كه در كوفه ، يكصد هزار جنگجو با ايشان ، همراهى خواهند داشت . شيخ مفيد ، اين مطلب را چنين آورده است :
مردم كوفه به امام عليه السلام نوشتند : «اين جا برايت يكصد هزار شمشير [براى نبرد در ركابت ]آماده است . معطّل نكن» . ^۵
بديهى است كه اين سخن ، بر اين كه پس از ورود مسلم به كوفه ، يكصد هزار نفر با وى بيعت كردند، دلالت ندارد ؛ بلكه ممكن است به جنگجويان حاضر در كوفه ، اشاره داشته باشد و يا به جهت تشويق امام عليه السلام بر آمدن به كوفه ، در بيان تعداد علاقه مندان به ايشان ، مبالغه شده باشد