347
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم

پس از بازداشت هانى بن عروه ، افراد قبيله مَذحِج ، براى آزادساختن او ، قصر دار الإماره را احاطه كردند . ابن زياد ، احساس خطر كرد و به شُرَيح قاضى ، دستور داد :
برو و هانى را ببين و به مردم بگو كه او ، زنده است .
شُرَيح ، به بازداشتگاه هانى آمد . هنگامى كه چشم هانى به شريح افتاد ، در حالى كه خون بر محاسن او جارى بود ، فرياد زد : «اى خدا ! اى مسلمانان ! خاندانم نابود شدند . اهل ديانت ، كجايند؟ اهل شهر ، كجايند؟» و هنگامى كه سر و صداى افراد قبيله خود را ـ كه در بيرون دار الإماره براى آزادسازى او جمع شده بودند ـ شنيد ، گفت : «اگر ده نفر به اين جا بيايند ، مرا نجات مى دهند» . شريح قاضى ، بدون توجّه به آنچه ديد و شنيد ، به طرف مردمى كه اطراف قصر را گرفته بودند ، آمد و به آنها گفت :
امير ، وقتى از حضورتان و سخنانتان در باره بزرگتان (هانى) ، مطّلع شد فرستاد كه پيش او بروم . من هم پيش او رفتم و او را ديدم و امير به من دستور داد كه با شما ديدار كنم و به شما بگويم كه بزرگتان زنده است و خبر كشته شدنش دروغ است . ۱
عمرو بن حَجّاج ـ كه رهبرى مردمِ گرد آمده در اطراف قصر را به عهده داشت ـ ، با شنيدن سخن شريح گفت : «الحمد للّه كه او كشته نشده است!» و اطراف قصر را خالى كردند و رفتند .
گفتنى است كه عمرو بن حَجّاج ، برادر روعه ، همسر هانى ، و از طرفداران پر و پا قرص ابن زياد بود كه با اين حيله ، ابن زياد را از چنگ قبيله مَذحِج ، رها ساخت .
بارى ! ابن زياد ، با به كارگيرى سياستِ زر و زور و تزوير ، شعله هاى انقلاب كوفه را در نطفه خفه كرد ، مسلم عليه السلام را كشت و فضاى سياسى ـ اجتماعى كوفه را چنان دگرگون ساخت كه از مردم كوفه ، سپاهى انبوه به كربلا فرستاد و حادثه خونين و بى نظير عاشورا را پديد آورد . ۲

1.ر . ك : ج ۴ ص ۱۸۹ (فصل چهارم / گرفتار شدن هانى و ماجراهاى او) .

2.گفتنى است كه در نگارش بخشى از اين تحليل، از مقاله «مردم شناسى كوفه» نوشته آقاى نعمت اللّه صفرى فروشانى كه در فصل نامه مشكاة (ش ۵۳، زمستان ۱۳۷۵) آمده، بهره گرفتيم.


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
346

خود بازداشت كرد ؛ زيرا همراهانش اندك بودند . ۱
از جمله كسانى كه توسّط ابن زياد بازداشت شد ، مختار بن ابى عُبَيده ثقفى بود كه تا شهادت امام حسين عليه السلام ، در زندان بود . ۲
گفتنى است كه جدا از همه عوامل ، تنها بازداشت عنصرى مؤثّر مانند مختار ، در كنار عقب نشينى سليمان بن صُرَد ، كافى بود كه نهضت كوفه را با مشكل جدّى ، بلكه با شكست ، مواجه سازد .

۶ . اِعمال خشونت

سياست خشونت و كشتن ، يكى ديگر از ابزارهاى ابن زياد براى سركوب نهضت كوفه بود . در اين باره ، گزارش شده :
ابن زياد ، وقتى وارد قصر شد و شب را به صبح رساند ، مردم را گرد آورد و سخن تند و تهديدآميز گفت و كشت و ترور كرد و خون ريخت و پرده درى نمود . ۳
در گزارشى ديگر مى خوانيم :
گروهى از كوفيان را نگه داشت و فى المجلس ، آنها را كشت . ۴
هانى بن عروه ، يكى از سران هوادار امام عليه السلام بود كه توسّط ابن زياد ، دستگير شد و پس از آزار و شكنجه فراوان ، به شهادت رسيد . ۵

۷ . سوء استفاده از چهره هاى پرنفوذ مذهبى و اجتماعى

در كنار ساير عوامل سركوب نهضت مردم كوفه ، يكى از خطرناك ترين سياست هاى ابن زياد ، سوء استفاده از چهره هاى مذهبى و مورد اعتماد مردم ، مانند شُرَيح قاضى بود .

1.ر.ك: ج ۴ ص ۲۲۵ (فصل چهارم / نقشه ابن زياد براى پراكنده كردن مردم از اطراف مسلم) .

2.ر.ك : همان ص ۳۹۳ (فصل پنجم / دستگيرى مختار) .

3.ر . ك : همان ص ۱۳۵ (فصل چهارم / سياست ابن زياد براى تسلّط بر كوفه).

4.ر . ك : همان .

5.ر.ك: همان ص ۱۸۹ (فصل چهارم / گرفتار شدن هانى و ماجراهاى او) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3872
صفحه از 450
پرینت  ارسال به