335
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم

ظهور مَثَل هايى چون : «أغدَرُ مِن كوفىٍّ (فريبكارتر از كوفى)» ، ۱ يا «الكوفىُّ لا يوفى (كوفى ، وفا ندارد)» ۲ انجاميده ـ ، نيز ناشى از همين ويژگىِ احساساتى بودن آنها باشد .

چهار . پرخاشگرى

نظامى بودن شهر كوفه و پديد آمدن فرصت هاى متعدّد براى جنگيدن ، روحيّه اى خاص و پرخاشگرانه به آنان داده بود . آنان ، مغرور از قدرت نظامى و فتوحات خويش ، در برابر هر تحوّلى پرخاش كرده ، با شورشگرى ، در صدد بازيابى هويت خويش و به دست آوردن منفعت بودند .

پنج . قبيله گرايى

قبيله گرايى حاكم بر عراق و جزيرة العرب ، در كوفه نيز نمود داشت و افراد قبيله ، به رئيس قبيله خويش ، بيش از رئيس حكومت ، وابسته بودند . از سوى ديگر ، سياست مَدارانى همچون معاويه و ابن زياد، با تطميع رؤساى قبائل ، از توانايى آنان بر ضدّ امامان شيعه عليهم السلام ، استفاده مى كردند .

1.الفرق بين الفرق ، عبد القاهر بغدادى : ص ۴۵ .

2.آثار البلاد ، زكريّا قزوينى : ص ۳۰۷ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
334

عدّه اندكى از افراد مخلص نيز در ميان آنها بودند .
مردم كوفه در آن هنگام ، از سويى به علّت مرگ معاويه و جوانى يزيد ، حكومت مركزى شام را دچار ضعف مى ديدند و از سوى ديگر ، فرماندار كوفه (نعمان بن بشير) را قادر به مقابله با قيامى جدّى نمى دانستند . از اين رو ، تجمّع عدّه اى از شيعيان مخلص به رهبرىِ سليمان بن صُرَد خُزاعى و پيشنهاد دعوت از امام حسين عليه السلام و تشكيل حكومت در كوفه ، به سرعت از سوى كوفيان ، مورد استقبال قرار گرفت ؛ زيرا احتمال پيروزى و تشكيل حكومت را قوى مى دانستند .
كوفيان ، حتّى پس از ورود عبيد اللّه به كوفه ، اميد پيروزى را از دست ندادند . از اين رو ، تعداد فراوانى از آنها به همراه مسلم در محاصره قصر عبيد اللّه شركت جستند و هنگامى كه احساس خطر نمودند ، به سرعت ، از نهضت ، كناره گرفتند و مسلم و هانى را به دست عبيد اللّه سپردند .
اين احساس خطر ، هنگامى شدّت گرفت كه شايعه حركت سپاه شام از سوى طرفداران عبيد اللّه در ميان مردم، پخش شد. البته ترس از سپاه شام را نيز مى توان معلول دنياطلبى مردم كوفه به شمار آورد . ۱

سه . تابع احساسات بودن

با مطالعه مقاطع مختلف تاريخ كوفه ، مى توانيم تابع احساس بودنِ اهالى آن را مشاهده نماييم . علّت اصلى اين ويژگى را مى توان عدم رسوخ ايمان در قلب هاى آنان دانست و طبعا از افراد و قبايلى كه با ديدن شوكت اسلام به آن پيوستند و براى دنياى خود به جنگ رفتند ، انتظارى جز اين نمى توان داشت .
شايد معروف شدن كوفيان به نيرنگبازى ، فريبكارى و بى وفايى ـ تا جايى كه به

1.تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۳۶۹ - ۳۷۱ . نيز، ر . ك : همين دانش نامه : ج ۴ ص ۱۸۹ (فصل چهارم / گرفتار شدن هانى و ماجراهاى او) و ص ۲۱۵ (محاصره قصر ابن زياد به وسيله مسلم و يارانش) و ص ۲۲۵ (نقشه ابن زياد براى پراكنده كردن مردم از اطراف مسلم) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3884
صفحه از 450
پرینت  ارسال به