روز و عابدانِ شب مى بودند و اثر عبادت را در چهره شان مى ديدى ، و تسليم و فرمان بردار مى بودند .
در يك تقسيم بندى ديگر براى شيعيان، از امام باقر عليه السلام چنين روايت شده كه فرمود:
الشيعَةُ ثَلاثَةُ أصنافٍ : صِنفٌ يَتَزيَّنونَ بِنا ، وَ صِنفٌ يَستَأكِلونَ بِنا ، وَ صِنفٌ مِنّا وَ إلَينا . ^۱ شيعيان ، سه دسته اند : دسته اى با ما ، خود را مى آرايند . دسته اى با ما ، منافع مالى خود را به چنگ مى آوردند ، و دسته اى ، از مايند و رو به كوى ما دارند .
و در حديثى ديگر از ايشان ، آمده است .
اِفتَرَقَ النّاسُ فينا عَلى ثَلاثِ فِرَقٍ : فِرقَةٌ أحبّونَا انتظِارَ قائِمِنا لِيُصيبوا مِن دُنيانا ، فَقالوا وَ حَفِظوا كَلامَنا وَ قَصَّروا عَن فِعلِنا ، فَسَيَحشُرُهُم اللّهُ إلَى النّارِ . وَ فِرقَةٌ أحَبّونا وَ سَمِعوا كَلامَنا وَ لَم يُقَصِّروا عَن فِعلِنا ، لِيَستَأكِلُوا النّاسَ بِنا ، فَيَملَأُ اللّهُ بُطونَهُم ناراً ، يُسَلَّطُ عَلَيهِمُ الجوعُ وَ العَطَشُ . وَ فِرقَةٌ أحبّونا وَ حَفِظوا قَولَنا وَ أَطاعوا أمرَنا وَ لَم يُخالِفوا فِعلَنا ، فَأُولئِكَ مِنّا وَ نَحنُ مِنهُم . ^۲ مردم در باره ما ، به سه گروه تقسيم مى شوند : گروهى ، دوستدار مايند و در انتظار قائم ما به سر مى برند تا از دنياى ما بهره اى ببرند . اينان ، سخنان ما را مى گويند و گفته هاى ما را حفظ مى كنند ؛ امّا در عمل كردن به كردار ما ، كوتاهى مى كنند . خداوند ، آنها را به زودى ، به سوى آتش ، گسيل مى دارد .
گروهى ديگر ، دوستدار مايند ، سخنان ما را گوش مى دهند و در عمل كردن به كردار ما ، كوتاهى نمى كنند تا به وسيله ما ، مردم را بچاپند . خداوند ، شكمشان را از آتش سوزان ، پُر مى كند و گرسنگى و تشنگى بر آنان چيره مى شود .
گروهى نيز ما را دوست دارند ، گفته ما را حفظ مى كنند ، دستورهاى ما را اطاعت مى نمايند و با عمل ما ، مخالفت نمى كنند . آنان ، از مايند و ما ، از آنهاييم .

كه در سخن امام صادق عليه السلام آمده است . نيز هنگامى كه فرزدق گفت : «شمشيرها با بنى اميّه است» ، امام حسين عليه السلام فرمود :
ما أراكَ إلّا صَدَقتَ ، النّاسُ عَبيدُ المالِ ، وَ الدّينُ لَغُوٌ عَلى ألسِنَتِهِم ، يَحوطونَهُ ما دَرَّت بِهِ معايِشُهُم ، فَإِذا مُحِّصوا بِالبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانونَ . ^۱ تو را جز راستگو نمى بينم . مردم ، برده دنيايند و دين ، بر سرِ زبان هايشان است و آن را تا زمانى كه زندگى شان را سامان دهد ، مى چرخانند ؛ ولى چون در بوته آزمايش گذاشته شوند ، دينداران ، اندك اند .

۳ . شيعيان طبقه سوم

دسته سوم : از علاقه مندان اهل بيت عليهم السلام ، كسانى بودند كه نه همانند دسته اوّل ، در ظاهر و باطن از اهل بيتْ عليهم السلام دفاع مى كردند ، و نه همانند دسته دوم ، علاقه اى ظاهرى داشتند . اين دسته ، اهل بيت عليهم السلام را در قلب خود ، دوست داشتند ؛ ولى جرئت اظهار ارادت نسبت به آنان را نداشتند . اينان ، به تعبير امام صادق عليه السلام ، علاقه مندان تَرازِ وسط اند . متن سخن امام عليه السلام ، اين است :
وَ الطَّبَقَةُ الثالِثَةُ : النَّمَطُ الأَوسَطُ ، أحَبّونا فِى السِّرِّ وَ لَم يُحِبّونا فِى العَلانِيَةِ . ^۲ گروه سوم ، در رتبه وسط اند . ما را در نهان ، دوست دارند ؛ امّا آشكارا با ما دوستى نمى كنند .
سپس در تبيين ويژگى هاى دسته سوم ، مى فرمايد :
وَلَعَمرى لَئِن كانوا أحَبّونا فِى السرِّ دُونَ العَلانِيَةِ فَهُمُ الصَّوامونَ بِالنَّهارِ القَوّامونَ بِاللَّيلِ ، تَرى أثَرَ الرَّهبانِيَةَ فى وُجوهِهِم ، أهلُ سِلمٍ وَ انقِيادٍ . ^۳ به جان خودم ، اگر آنان ما را در باطن دوست مى داشتند و نه به ظاهر ، روزه دارانِ