203
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم

۷ / ۲۳

رسيدن خبر شهادت عبد اللّه بن يَقطُر در منزلگاه زُباله ۱

۱۴۶۹.تاريخ الطبرى :بكر بن مُصعَب مُزَنى مى گويد : حسين عليه السلام به هيچ آبگاهى نمى رسيد ، جز آن كه مردمِ آن جا به دنبال وى مى آمدند . تا به زُباله رسيد و از كشته شدن برادر شيرىِ خود ، عبد اللّه بن بُقطُر، آگاه شد . امام عليه السلام او را از راه اصلى به سمت مسلم فرستاده بود و نمى دانست كه مسلم ، كشته شده است ... .
هشام مى گويد: ... در منزل زُباله ، اين خبر به حسين عليه السلام رسيد. آن گاه ، نوشته اى بيرون آورد و براى مردم خواند: «به نام خداى بخشنده مهربان. امّا بعد، گزارشى دردناك و ناگوار ، رسيده است : كشته شدن مسلم بن عقيل و هانى بن عروه و عبد اللّه بن بُقطر. شيعيان ما، ما را تنها گذاشته اند . هر كس از شما مى خواهد ، باز گردد . بازگردد ، كه حقّى بر او نداريم» .
مردم ، يكباره از گِرد وى ،پراكنده شدند و راه راست و چپ در پيش گرفتند و او ماند و يارانش كه از مدينه با وى آمده بودند. او اين كار را از آن رو كرد كه گمان داشت باديه نشينان ، به اين پندار از پىِ او آمده اند كه او به سوى شهرى مى رود كه مردمش به اطاعت وى ، استوارند و [با حوادث پيش آمده ، ديگر ]نخواست با وى بيايند و ندانند كجا مى روند ، و خوب مى دانست كه وقتى معلومشان كند ، جز آنها كه مى خواهند جانبازى كنند و با وى بميرند ، كسى همراهش نمى مانَد .

۱۴۷۰.الإرشاد :حسين عليه السلام حركت كرد تا به زُباله رسيد . پس خبر شهادت عبد اللّه بن يَقْطُر به او رسيد . پس نامه اى بيرون آورد و بر مردم خواند: «به نام خداوند بخشنده مهربان. امّا بعد، گزارشى دردناك و ناگوار ، رسيده است : كشته شدن مسلم بن عقيل و هانى بن عروه و عبد اللّه بن يَقْطُر. شيعيان ما، ما را بى ياور گذاشته اند . پس هر كس از شما مى خواهد كه باز گردد ، منعى نيست . باز گردد ، كه حقّى بر او نداريم» .
مردم ، يكباره از پيرامون وى ، پراكنده شدند و راه راست و چپ گرفتند و او ماند و يارانش كه از مدينه با وى همراه بودند ، و نيز تعداد اندكى از آنان كه در طول مسير به او پيوسته بودند .
امام عليه السلام اين كار را از آن رو كرد كه مى دانست باديه نشينان ، به اين پندار ، از پىِ او آمده اند كه او به سوى شهرى مى رود كه مردمش به اطاعت وى ، استوارند و نخواست با وى بيايند و ندانند كجا مى روند .

1.منزل معروفى در مسير كوفه به مكّه (ر .ك : نقشه شماره ۳ در پايان همين جلد) .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
202

۷ / ۲۳

خَبَرُ شَهادَةِ عَبدِ اللّهِ بنِ يَقطُرَ في زُبالَةَ ۱

۱۴۶۹.تاريخ الطبري عن بكر بن مصعب المزني :كانَ الحُسَينُ عليه السلام لا يَمُرُّ بِأَهلِ ماءٍ إلَا اتَّبَعوهُ ، حَتّى إذَا انتَهى إلى زُبالَةَ ، سَقَطَ إلَيهِ مَقتَلُ أخيهِ مِنَ الرَّضاعَةِ؛ مَقتَلُ عَبدِ اللّهِ بنِ بُقطُرٍ ، وكانَ سَرَّحَهُ إلى مُسلِمِ بنِ عَقيلٍ مِنَ الطَّريقِ ، وهُوَ لا يَدري أنَّهُ قَد اُصيبَ ... قال هشام : . . . فَأَتى ذلِكَ الخَبَرُ حُسَينا عليه السلام وهُوَ بِزُبالَةَ ، فَأَخرَجَ لِلنّاسِ كِتابا ، فَقَرَأَ عَلَيهِم :
بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، أمّا بَعدُ ، فَإِنَّهُ قَد أتانا خَبَرٌ فَظيعٌ ؛ قَتلُ مُسلِمِ بنِ عَقيلٍ وهانِئِ بنِ عُروَةَ وعَبدِ اللّهِ بنِ بُقطُرٍ ، وقَد خَذَلَتنا شيعَتُنا ؛ فَمَن أحَبَّ مِنكُمُ الاِنصِرافَ فَليَنصَرِف ، لَيسَ عَلَيهِ مِنّا ذِمامٌ .
قالَ : فَتَفَرَّقَ النّاسُ عَنهُ تَفَرُّقا فَأَخَذوا يَمينا وشِمالاً ، حَتّى بَقِيَ في أصحابِهِ الَّذينَ جاؤوا مَعَهُ مِنَ المَدينَةِ ، وإنَّما فَعَلَ ذلِكَ لِأَنَّهُ ظَنَّ أنَّمَا اتَّبَعَهُ الأَعرابُ ؛ لِأَنَّهُم ظَنّوا أنَّهُ يَأتي بَلَدا قَدِ استَقامَت لَهُ طاعَةُ أهلِهِ ، فَكَرِهَ أن يَسيروا مَعَهُ إلّا وهُم يَعلَمونَ عَلامَ يَقدَمونَ ، وقَد عَلِمَ أنَّهُم إذا بَيَّنَ لَهُم لَم يَصحَبهُ إلّا مَن يُريدُ مُواساتَهُ ، وَالمَوتَ مَعَهُ . ۲

۱۴۷۰.الإرشاد :فَسارَ [الحُسَينُ عليه السلام ] حَتَّى انتَهى إلى زُبالَةَ فَأَتاهُ خَبَرُ عَبدِ اللّهِ بنِ يَقطُرَ ، فَأَخرَجَ إلَى النّاسِ كِتابا فَقَرَأَهُ عَلَيهِم : بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، أمّا بَعدُ ، فَإِنَّهُ قَد أتانا خَبَرٌ فَظيعٌ ؛ قَتلُ مُسلِمِ بنِ عَقيلٍ ، وهانِئِ بنِ عُروَةَ ، وعَبدِ اللّهِ بنِ يَقطُرَ ، وقَد خَذَلَنا شيعَتُنا ؛ فَمَن أحَبَّ مِنكُمُ الاِنصِرافَ فَليَنصَرِف غَيرَ حَرِجٍ ، لَيسَ عَلَيهِ ذِمامٌ .
فَتَفَرَّقَ النّاسُ عَنهُ وأخَذوا يَمينا وشِمالاً ، حَتّى بَقِيَ في أصحابِهِ الَّذينَ جاؤوا مَعَهُ مِنَ المَدينَةِ ، ونَفَرٍ يَسيرٍ مِمَّنِ انضَوَوا إلَيهِ ، وإنَّما فَعَلَ ذلِكَ لِأَنَّهُ عليه السلام عَلِمَ أنَّ الأَعرابَ الَّذينَ اتَّبَعوهُ ، إنَّمَا اتَّبَعوهُ وهُم يَظُنُّونَ أنَّهُ يَأتي بَلَدا قَدِ استَقامَت لَهُ طاعَةُ أهلِهِ ، فَكَرِهَ أن يَسيروا مَعَهُ إلّا وهُم يَعلَمونَ عَلى ما يَقدَمونَ . ۳

1.زبالة : منزل معروف بطريق مكّة من الكوفة (معجم البلدان : ج۳ ص۱۲۹) وراجع : الخريطة رقم ۳ في آخر هذا المجلّد .

2.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۳۹۸ ، أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۷۹ ، الكامل في التاريخ : ج ۲ ص ۵۴۹ ، مقتل الحسين عليه السلام للخوارزمي : ج ۱ ص ۱۲۹ كلّها نحوه وراجع : البداية والنهاية : ج ۸ ص ۱۶۹ .

3.الإرشاد : ج ۲ ص ۷۵ ، روضة الواعظين : ص ۱۹۷ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۴۴۷ نحوه وفيه «الثعلبيّة» بدل «زُبالة» ، بحار الأنوار : ج ۴۴ ص ۳۷۴ ، وراجع : هذه الموسوعة : ج ۵ ص ۱۶۴ (كتاب الإمام عليه السلام إلى أهل الكوفة بالحاجر من بطن الرمّة وشهادة رسوله) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3808
صفحه از 450
پرینت  ارسال به