407
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد ششم

۵ . انيس بن مَعقِل اَصبَحى

در باره وى ، چيزى در منابع تاريخى و مقاتل ، ديده نمى شود . آنچه در باره وى گزارش شده ، رَجَزهايى است كه در ميدان نبرد ، خوانده است . در المناقب ابن شهرآشوب ، آمده كه بيش از بيست نفر ، به دست او كشته شده اند .احتمال دارد كه وى ، همان زيد بن مَعقِل باشد كه خواهد آمد. در باره وى ، آمده است :
آن گاه ، انيس بن مَعقِل اَصبَحى به ميدان آمد و مى خواند : ۱
من اَنيس پسر مَعقِل هستمدر دست راستم ، تيغه شمشيرى قطع كننده است .
در ميان غبارها ، سرها را با آن مى پرانمتا اين كه پيشامد ناگوار را برطرف نمايم و آن ، دور شود
[در دفاع] از حسين برترِ صاحب فضيلتپسر پيامبر خدا ، كه بهترين فرستاده شده است .
آن گاه ، حمله كرد و جنگيد تا كشته شد . ۲
همچنين ، آمده است:
انيس بن مَعقِل اَصبَحى به ميدان رفت ، در حالى كه رَجَز مى خواند و مى گفت : ۳ من ، انيس ، پسر مَعقِل هستم

ف أضرِبُ بِهِ فِي الحَربِ حَتّىيَنجَليأعلو بِهِ الهاماتِ وَسطَ القَسطَلِ
مِنَ الحُسَينِ الماجِدِ المُفَضَّلِاِبنِ رَسولِ اللّهِ خَيرِ مُرسَلِ

و در دست راستم ، تيغه شمشيرى صيقل يافته است .

در جنگ ، با آن چنان مى زنم كه [ناگوارى] دور شودو با آن ، در ميان غبارها ، سرها را مى پرانم
[در دفاع] از حسين شكوهمندِ صاحب فضيلتپسر پيامبر خدا ، كه بهترين فرستاده شده است .
آن گاه ، حمله كرد و جنگيد تا كشته شد . رحمت خدا بر او باد ! ۴

1.أنَا أنيسٌ وأنَا ابنُ مَعقِلوفي يَميني نَصلُ سَيفٍ فَيصَلِ أعلو بِهِ الهاماتِ بَينَ القَسطَلِحَتّى اُزيلَ خَطبَهُ فَيَنجلي عَنِ الحُسَينِ الفاضِلِ المُفَضَّلِاِبنِ رَسولِ اللّه ِ خَيرِ مُرسَلِ

2.مقتل الحسين عليه السلام ، خوارزمى : ج ۲ ص ۱۹ .

3.أنَا أنيسٌ وأنَا ابنُ مَعقِلِوفي يَميني نَصلُ سَيفٍ مُصقَلٍ ف

4.الفتوح : ج ۵ ص ۱۰۸ ؛ المناقب ، ابن شهرآشوب : ج ۴ ص ۱۰۳ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد ششم
406

۳ . ابو هَيّاج

ابو هياج عبد اللّه (/ على) بن ابى سفيان بن حارث بن عبد المطّلب ، صحابى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ۱ و داماد امير مؤمنان على عليه السلام و همسر رَمْله بوده است . ۲ همچنين ، در زمان حكومت امام على عليه السلام ، كارگزار ايشان بود ۳ و در بلاد سواد (عراق) ، قاضى گرديد . ۴
گزارش شده كه ابو هَيّاج ، شاعرى ماهر و سخنورى حاضرْجواب بوده است . ۵۶ منابع اهل سنّت ، او را در زمره شهيدان كربلا ، نام برده اند .

۴ . اَدهَم بن اُميّه

تنها فُضَيل بن زُبير ، ۷ از او نام برده و او را اهل بصره و از قبيله بنى عبد القيس ، معرّفى كرده است . ۸

1.لاستيعاب: ج ۳ ص ۵۳، الإصابة: ج ۴ ص ۱۰۱و ۱۰۲ ، تاريخ دمشق : ج۲۹ ص ۷۲ .

2.المحبر: ۵۶ ؛ المناقب ، ابن شهرآشوب: ج ۳ ص ۳۰۵، بحار الأنوار : ج ۴۲ ص ۹۲ .

3.سنن الترمذي : ج ۳ ص ۳۶۶ ح ۱۰۴۹، سنن أبي داوود: ج ۳ ص ۲۱۵ ح ۳۲۱۸ .

4.المحلّى ، ابن حزم : ج ۹ ص ۳۸۵ .

5.الإصابة: ج ۴ ص ۱۰۱ ، الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : ج ۱ ص ۴۷۷ ، تاريخ دمشق : ج ۲۹ ص ۷۴. نيز، ر. ك : الجمل : ص ۱۱۸ ، الفصول المختاره : ص ۲۶۹ ، بحار الأنوار: ج ۳۸ ص ۲۷۶ ، شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد : ج ۱۳ ص ۲۳۱ .

6.الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : ج ۱ ص ۴۷۷، الإصابة: ج ۴ ص ۱۰۱ ، تاريخ دمشق : ج ۲۹ ص ۷۵ ، ذخائر العقبى : ص ۴۰۴ .

7.فُضَيل بن زبير بن عمر بن درهم اسدى كوفى ، از ياران امام باقر وامام صادق عليهم السلام بوده ودر قرن دوم مى زيسته است. او كتابى با نام تسمية من قُتل مع الحسين عليه السلام من ولده و إخوته وأهل بيته وشيعته فراهم آورده و در آن ، بيست تن از خانواده و ۷۸ تن از غيرِ خانواده امام عليه السلام را نام مى برد. اين كتاب ، شايد قديمى ترين نوشته در اين موضوع باشد . گفتنى است تنها منابعى كه به اين كتاب دسترس داشته اند ، الأمالى شجرى والحدائق الورديّة ، از منابع زيديه، بوده اند . برخى افرادى كه نامشان در اين كتاب به عنوان شهيد آمده، در منابع ديگر، ياد نشده اند (ر . ك : ج۱ ص۵۳) .

8.لأمالى ، شجرى: ج ۱ ص ۱۷۲، الحدائق الورديّة: ج ۱ ص ۱۲۱. در تنقيح المقال مى خوانيم: «ادهم بن اُميّه، ف جزو شيعيانى بود كه در بصره و در خانه ماريه بنت منقذ ، جمع مى شدند. او با يزيد بن نَبيط و دو فرزندش ، به راه افتادند و در اَبطَح به امام عليه السلام پيوستند و در [روز عاشورا] حمله اوّل ، شهيد شدند. پدر او ابو اميّه ، از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله بوده است (تنقيح المقال: ج ۱ ص ۱۰۶) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3385
صفحه از 444
پرینت  ارسال به