۳ / ۲۴
عَمرو بن قَرَظه انصارى
نام او عمرو ۱ بن قَرَظة بن كعب انصارى است كه پدرش قَرَظة بن كعب ، يكى از ياران نامدار پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است كه در جنگ اُحد و ساير جنگ ها ، همراه سپاه اسلام بود. گفتنى است كه رى، در دوران زمامدارى خليفه دوم ، به وسيله قَرظَة بن كعب ، فتح شد. وى در دوران خلافت امام على عليه السلام نيز با ايشان ، همراهى مى كرد .
يكى از فرزندان قَرَظه به نام «عمرو» ، در سپاه امام حسين عليه السلام بود و ديگرى كه «على» نام داشت ، در سپاه عمر بن سعد!
روز عاشورا ، عمرو بن قَرَظه ، به نمايندگى از امام عليه السلام با عمر بن سعد ، گفتگو كرد ۲ و هنگام نبرد ، عاشقانه با دشمن جنگيد . سيّد ابن طاووس ، نبرد او را چنين توصيف مى كند :
او به سانِ مشتاقان به پاداش ، جنگيد و در خدمت به فرمان رواى آسمان (حسين عليه السلام ) ، بسيار كوشيد تا اين كه تعداد فراوانى از گروه ابن زياد را كُشت و ميان درستكارى و جهاد ، جمع كرد . تيرى به سوى امام حسين عليه السلام نمى آمد ، جز اين كه او دستش را جلوى آن مى گرفت ، و شمشيرى كشيده نمى شد ، مگر اين كه با قلبش ، با آن رويارويى مى كرد ، و هيچ بدى اى به حسين عليه السلام نمى رسيد ، تا آن گاه كه او با پذيرش زخم هايى ، زمينگير شد .
او در آخرين ديدارش با امام عليه السلام ، در حالى كه به شدّتْ زخمى شده بود ، به ايشان گفت : [ به پيمانم ] وفا كردم ؟
امام عليه السلام پاسخ داد :
آرى . تو در بهشت ، پيشِ روى من هستى . به پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، از جانب من ، سلام برسان و به ايشان بگو كه من هم در پى [ تو ] مى آيم .
سپس عمرو بن قَرظَه ، جنگيد تا به شهادت رسيد . امّا فرزند ديگر قَرَظه ، يعنى على بن قَرَظه ـ كه نقطه مقابل عمرو بود ـ ، وقتى ديد كه برادرش كشته شد ، فرياد زد : اى حسين ! اى دروغگو ، پسر دروغگو ! برادرم را گم راه ساختى و فريفتى تا اين كه او را به كُشتن دادى .
امام عليه السلام فرمود :
خداوند ، برادرت را گم راه نكرد ؛ بلكه برادرت را هدايت ساخت و تو را گم راه كرد .
على بن قَرَظه ، در نهايت بى شرمى گفت :
خدا مرا بكُشد ، اگر تو را نكُشم يا در راه [ كشتن ] تو نميرم !
اين جمله را گفت و به امام عليه السلام ، حمله ور شد كه نافِع بن هِلال ، راه را بر او بست و با نيزه ، او را نقشِ بر زمين كرد .
در زيارت هاى «رجبيّه» و «ناحيه مقدّسه» آمده :
سلام بر عمرو بن قَرَظه انصارى !
