325
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هفتم

۲۰۳۳.مروج الذهب :پس از شهادت حسين عليه السلام ، روزى يزيد در مجلس شرابش نشسته بود و در حالى كه ابن زياد نيز در سمت راستش بود ، رو به ساقى اش كرد و گفت :

شرابى به من بنوشان كه تا مغز و استخوانم را سيراب كند .آن گاه كج كن و مانندش را به ابن زياد بنوشان ؛
همان كسى كه امانتدار و رازدار منو استوار كننده جنگ و غنيمت من است .
آن گاه ، فرمان داد كه آوازه خوانان ، اين شعر را به آواز بخوانند .

۲۰۳۴.الفتوح :هنگامى كه حسين عليه السلام كشته شد ، هر دو منطقه كوفه و بصره ، در اختيار و سيطره عبيد اللّه بن زياد قرار گرفتند . يزيد قبل از آن هم ، حكومت اين دو شهر را به او داده بود .
يزيد، يك ميليون درهم به عبيد اللّه بن زياد ، جايزه داد و او عمرو بن حُرَيث مخزومى را فرا خواند و او را به جاى خود ، در كوفه گماشت و خود به بصره رفت . در آن جا ، خانه عبد اللّه بن عثمان ثقفى و خانه سليمان بن على هاشمى را ـ كه پس از آن هم دوباره به دست سليمان بن على افتاد ـ خريد و هر دو را خراب كرد و از نو ساخت و هزينه بسيارى كرد و آن دو خانه را كاخ سرخ و كاخ سفيد ناميد . زمستان را در كاخ سرخ ، و تابستان را در كاخ سفيد مى گذراند . سپس كارش بالا گرفت و منزلتش والا گشت و مشهور شد و اموالى فراوان بخشيد و مردانى براى خود ، دست و پا كرد و شاعران ، مدحش گفتند .

۲۰۳۵.تاريخ الطبرىـ به نقل از عوانة بن حكم ـ: هنگامى كه عبيد اللّه بن زياد ، حسين بن على عليه السلام را كشت و سرش را برايش آوردند ، عبد الملك بن ابى حارثِ سُلَمى را فرا خواند و گفت : به مدينه ، نزد عمرو بن سعيد بن عاص برو و او را به كشته شدن حسين ، بشارت بده . عمرو بن سعيد در آن زمان ، امير مدينه بود .
عبد الملك خواست عذر و بهانه بياورد [تا نرود] ؛ ولى عبيد اللّه ، او را نهى كرد ـ و عبيد اللّه ، كسى بود كه نمى شد با او مخالفت كرد ـ و به او گفت : مى روى تا به مدينه برسى . مبادا خبر [كشته شدن آنان] ، پيش از تو به مدينه برسد !
چند سكه زر نيز به او داد و گفت : بهانه نياور ، و اگر مَركبت در ماند ، مركب ديگرى بخر .
عبد الملك مى گويد : به مدينه كه رسيدم ، مردى قريشى مرا ديد و گفت : چه خبر؟
گفتم : خبر ، پيش امير است .
گفت : «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّـآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ» . حسين بن على ، كشته شد !
نزد عمرو بن سعيد رفتم . گفت : چه خبر از پشت سرت؟
گفتم : خبرى كه امير را خوش حال مى كند : حسين بن على ، كشته شده است!
گفت : كشته شدنش را جار بزن !
و من جار زدم . به خدا سوگند كه تا آن زمان ، ناله و فريادى مانند فرياد زنان بنى هاشم در خانه هايشان كه بر حسين عليه السلام مى ناليدند ، نشنيده بودم .
عمرو بن سعيد ، در حالى كه مى خنديد ، [به نشانه انتقامجويى ]خواند :

زنان بنى زياد ، ناله اى كردند ،مانند ناله زنان ما در روز اَرنَب .
منظور از اَرنَب ، يورش قبيله بنى زُبَيد براى انتقامجويى از قبيله بنى زياد است كه تيره اى از بنى حارث بن كعب از قبيله عبدُ المَدان بودند . اين شعر را نيز عمرو بن مَعديكَرِب ، در باره آن واقعه سروده بود .
عمرو بن سعيد سپس گفت : اين ، ناله اى است در برابر ناله ما بر عثمان بن عفّان .
آن گاه ، از منبر ، بالا رفت و كشته شدن حسين عليه السلام را به مردم ، اعلام كرد .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هفتم
324

۲۰۳۳.مروج الذهب :جَلَسَ [يَزيدُ] ذاتَ يَومٍ عَلى شَرابِهِ ، وعَن يَمينِهِ ابنُ زِيادٍ وذلِكَ بَعدَ قَتلِ الحُسَينِ عليه السلام ، فَأَقبَلَ عَلى ساقيهِ ، فَقالَ :

اِسقِني شَربَةً تُرَوّي مُشاشي ۱ثُمَّ مِل فَاسقِ مِثلَهَا ابنَ زِيادِ
صاحِبَ السِّرِّ وَالأَمانَةِ عِنديولِتَسديدِ مَغنَمي وجِهادي
ثُمَّ أمَرَ المُغَنّينَ فَغَنّوا بِهِ . ۲

۲۰۳۴.الفتوح :لَمّا قُتِلَ الحُسَينُ عليه السلام استَوسَقَ ۳ العِراقانِ جَميعا لِعُبَيدِ اللّهِ بنِ زِيادٍ ، وكانَتِ الكوفَةُ وَالبَصرَةُ لِابنِ زِيادٍ مِن قَبلِهِ .
قالَ : وأوصَلَهُ يَزيدُ بِأَلفِ ألفِ دِرهَمٍ جائِزَةً ، فَدَعا عُبَيدُ اللّهِ بنُ زِيادٍ بِعَمرِو بنِ حُرَيثٍ المَخزومِيِّ ، فَاستَخلَفَهُ عَلَى الكوفَةِ ، ثُمَّ صارَ إلَى البَصرَةِ ، فَاشتَرى دارَ عَبدِ اللّهِ بنِ عُثمانَ الثَّقَفِيِّ ودارَ سُلَيمانَ بنِ عَلِيٍّ الهاشِمِيِّ الَّتي صارَت لِسُليمانَ بنِ عَلِيٍّ بَعدَ ذلِكَ ، فَهَدَمَهُما جَميعا ثُمَّ بَناهُما وأنفَقَ عَلَيهِما مالاً جَزيلاً ، وسَمّاهُمَا الحَمراءَ وَالبَيضاءَ ، فَكانَ يُشَتّي فِي الحَمراءِ ويُصَيِّفُ فِي البَيضاءِ ، قالَ :
ثُمَّ عَلا أمرُهُ ، وَارتَفَعَ قَدرُهُ ، وَانتَشَرَ ذِكرُهُ ، وبَذَلَ الأَموالَ ، وَاصطَنَعَ الرِّجالَ ، ومَدَحَتهُ الشُّعَراءُ . ۴

۲۰۳۵.تاريخ الطبري عن عوانة بن الحكم :لَمّا قَتَلَ عُبَيدُ اللّهِ بنُ زِيادٍ الحُسَينَ بنَ عَلِيٍّ عليه السلام وجيءَ بِرَأسِهِ إلَيهِ ، دَعا عَبدَ المَلِكِ بنَ أبِي الحارِثِ السُّلَمِيَّ ، فَقالَ : اِنطَلِق حَتّى تَقدَمَ المَدينَةَ عَلى عَمرِو بنِ سَعيدِ بنِ العاصِ ، فَبَشِّرهُ بِقَتلِ الحُسَينِ . وكانَ عَمرُو بنُ سَعيدِ بنِ العاصِ أميرَ المَدينَةِ يَومَئِذٍ .
قالَ : فَذَهَبَ لِيَعتَلَّ لَهُ ، فَزَجَرَهُ ـ وكانَ عُبَيدُ اللّهِ لا يُصطَلى بِنارِهِ ۵ ـ فَقالَ : اِنطَلِق حَتّى تَأتِيَ المَدينَةَ ، ولا يَسبِقُكَ الخَبَرُ ، وأعطاهُ دَنانيرَ ، وقالَ : لا تَعتَلَّ ، وإن قامَت بِكَ راحِلَتُكَ فَاشتَرِ راحِلَةً .
قالَ عَبدُ المَلِكِ : فَقَدِمتُ المَدينَةَ ، فَلَقِيَني رَجُلٌ مِن قُرَيشٍ ، فَقالَ : مَا الخَبَرُ ؟ فَقُلتُ : الخَبَرُ عِندَ الأَميرِ ، فَقالَ : إنّا للّهِِ وإنّا إلَيهِ راجِعونَ ! قُتِلَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ عليه السلام .
فَدَخَلتُ عَلى عَمرِو بنِ سَعيدٍ ، فَقالَ : ما وَراءَكَ ؟ فَقُلتُ : ما سَرَّ الأَميرَ ، قُتِلَ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ ! فَقالَ : نادِ بِقَتلِهِ ، فَنادَيتُ بِقَتلِهِ ، فَلَم أسمَع ـ وَاللّهِ ـ واعِيَةً قَطُّ مِثلَ واعِيَةِ نِساءِ بَني هاشِمٍ في دورِهِنَّ عَلَى الحُسَينِ عليه السلام ، فَقالَ عَمرُو بنُ سَعيدٍ وضَحِكَ :

عَجَّت نِساءُ بَني زِيادٍ عَجَّةًكَعَجيجِ نِسوَتِنا غَداةَ الأَرنَبِ
وَالأَرنَبُ : وَقعَةٌ كانَت لِبَني زُبَيدٍ عَلى بَني زِيادٍ مِن بَنِي الحارِثِ بنِ كَعبٍ ، مِن رَهطِ عَبد المدانِ ، وهذَا البَيتُ لِعَمرِو بنِ مَعديكَرِبَ .
ثُمَّ قالَ عَمرٌو : هذِهِ واعِيَةٌ بِواعِيَةِ عُثمانَ بنِ عَفّانَ ، ثُمَّ صَعِدَ المِنبَرَ ، فَأَعلَمَ النّاسَ قَتلَهُ . ۶

1.المشاش : رؤوس العظام الليّنة التي يمكن مضغها (الصحاح : ج ۳ ص ۱۰۱۹ «مشش») .

2.مروج الذهب : ج ۳ ص ۷۷ .

3.استوسق العراقان : أي اجتمعا وانضمّا (النهاية : ج ۵ ص ۱۸۵ «وسق») .

4.الفتوح : ج ۵ ص ۱۳۵ وراجع : تاريخ دمشق : ج ۳۷ ص ۴۳۸ .

5.لا يُصطلى بناره : مَثَلٌ فيمن لا يُتَعرّض لِحَدّهِ ولا يقرب أحدٌ ناحِيَتَه حتّى يصطلي بناره (الفائق في غريب الحديث : ص ۶۴) .

6.تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۴۶۵ ؛ الإرشاد : ج ۲ ص ۱۲۳ وفيه «عبد الملك بن أبي الحديث السلمي» ، مثير الأحزان : ص ۹۴ وفيه «عبيد اللّه بن الحرث السلمي» ، كشف الغمّة : ج ۲ ص ۲۸۰ وليس فيه صدره إلى «قتل الحسين بن عليّ عليهماالسلام» وكلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۱۲۱ وراجع : مقتل الحسين عليه السلام للخوارزمي : ج ۲ ص ۷۶ وشرح الأخبار : ج ۳ ص ۱۵۹ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4277
صفحه از 445
پرینت  ارسال به