67
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هشتم

۲۲۳۷.أنساب الأشراف :۱ هنگامى كه [خبر]شهادت حسين عليه السلام به اهل مدينه رسيد ، نوحه و ناله بر او فراوان شد و شيون در خانه هاى بنى هاشم ، بيشتر بود .
عمرو بن سعيدِ اَشدَق گفت : شيونى در عوض شيون بر عثمان !
مروان نيز هنگامى كه آن را شنيد ، گفت :
زنان قبيله بنى زُبَيد ، ناله اى زدندبه سانِ ناله زنان ما در روز اَزيَب .
عمرو بن سعيد نيز گفت : به خدا سوگند ، دوست داشتم كه امير مؤمنان ، سر او را براى ما نمى فرستاد .
مروان گفت : بد سخنى گفتى ! آن را براى من بياور :
بَه! چه خوش است خنكاى تو در دستانمو سرخى [خون جارى بر]گونه هايت !
عمر بن شَبَّه ، به نقل از ابو بكر ، عيسى بن عبد اللّه بن محمّد بن عمر بن على بن ابى طالب ، از پدرش برايمان نقل كرد كه : عمرو بن سعيد، بر منبر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله خون دماغ شد . بَيّار اَسلَمى ـ كه [عمرو را از منبر رفتن]نهى مى كرد ـ گفت : امروز ، روز خون است .
آن روز ، سر حسين عليه السلام را آوردند و نصب كردند و صداى زنان [آل]ابو طالب ، بلند شد . مروان گفت :
زنان قبيله بنى زُبَيد ، ناله اى زدندبه سانِ ناله زنان ما در روز اَزيَب .
سپس آنان ، صيحه كشيدند . مروان گفت :
دَوسَر ، ۲ به آنان ضربه اى زدكه اركان حكومت را پايدار و استوار ساخت .
ابن ابى حُبَيش ، ميان سخنان عمرو برخاست و گفت : خدا ، فاطمه را بيامرزد !
عمرو ، كمى به سخنرانى اش ادامه داد و سپس گفت : شگفتا از اين اَلكَن ! تو را با فاطمه ، چه كار؟
گفت : مادرش خديجه [دختر خُوَيلِد بن اسد]است .
مقصودش اين بود كه او نيز از قبيله بنى اسد بن عبد العُزّى است .
عمرو گفت : آرى ـ به خدا سوگند ـ و دختر محمّد صلى الله عليه و آله است . من [نَسَبِ]او را از سوى پدر مى گيرم و تو از سوى مادر . به خدا سوگند ، دوست داشتم كه فرمان رواى مؤمنان (يزيد) ، سر را از من دور مى كرد و آن را به سوى من نمى فرستاد . به خدا سوگند ، دوست داشتم كه سر حسين، بر گردنش و روحش در كالبدش بود .

1. متون پس از اين ، تنها فرستادن سر به مدينه را ادّعا مى كنند ، نه دفن آن را ؛ هر چند اصلِ فرستادن سر به مدينه نيز بعيد و دور از ذهن مى نمايد ؛ زيرا منزلت امام عليه السلام را در مدينه و محترم بودن ايشان نزد ساكنان آن جا را نمى توان ناديده انگاشت .

2. دَوْسَر ، نام جنگجوترين گروه از تكاوران نُعمان بن مُنذِر (پادشاه حيره) بوده كه نزد همگان ، شُهره بوده اند . در عربى ، به شير شَرزه و سرسخت ، دَوسَر مى گويند .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هشتم
66

۲۲۳۷.أنساب الأشراف ۱ :لَمّا بَلَغَ أهلَ المَدينَةِ مَقتَلُ الحُسَينِ عليه السلام ، كَثُرَ النَّوائِحُ وَالصَّوارِخُ عَلَيهِ ، وَاشتَدَّتِ الواعِيَةُ في دورِ بَني هاشِمٍ ، فَقالَ عَمرُو بنُ سَعيدٍ الأَشدَقُ : واعِيَةٌ بِواعِيَةِ عُثمانَ ، وقالَ مَروانُ حينَ سَمِعَ ذلِكَ :
عَجَّت نِساءُ بَني زُبَيدٍ عَجَّةًكَعَجيجِ نِسوَتِنا غَداةَ الأَزيَبِ
وقالَ عَمرُو بنُ سَعيدٍ : وَدِدتُ ـ وَاللّه ِ ـ أنَّ أميرَ المُؤمِنينَ لَم يَبعَث إلَينا بِرَأسِهِ . فَقالَ مَروانُ : بِئسَ ما قُلتَ هاتِهِ :
يا حَبَّذا بَرْدُكَ فِي اليَدَينِولَونُكَ الأَحمَرُ فِي الخَدَّينِ
وحَدَّثَنا عُمَرُ بنُ شَبَّةَ ، حَدَّثَني أبوبَكرٍ عيسَى بنُ عَبدِ اللّه ِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عُمَرَ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ ، عَن أبيهِ : رَعَفَ عَمرُو بنُ سَعيدٍ عَلى مِنبَرِ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : فَقالَ بَيّارٌ الأَسلَمِيُّ ـ وكانَ زاجِرا ـ : إنَّهُ لَيَومُ دَمٍ ، قالَ : فَجيءَ بِرَأسِ الحُسَينِ ، فَنُصِبَ ، فَصَرَخَ نِساءُ أبي طالِبٍ ، فَقالَ مَروانُ :
عَجَّت نِساءُ بَني زُبَيدٍ عَجَّةًكَعَجيجِ نِسوَتِنا غَداةَ الأَزيَبِ
ثُمَّ صِحنَ أيضا ، فَقالَ مَروانُ :
ضَرَبَت دَو سَرُ ۲ فيهِم ضَربَةًأثبَتَت أركانَ ۳ مُلكٍ فَاستَقَرّ
وقامَ ابنُ أبي حُبَيشٍ وعَمرٌو يَخطُبُ ، فَقالَ : رَحِمَ اللّه ُ فاطِمَةَ ، فَمَضى في خُطبَتِهِ شَيئا ، ثُمَّ قالَ : واعَجَبا لِهذَا الأَلثَغِ ، ۴ وما أنتَ وفاطِمَةُ ؟ قالَ : اُمُّها خَديجَةُ ، يُريدُ أنَّها مِن بَني أسَدِ بنِ عَبدِ العُزّى . قالَ : نَعَم وَاللّه ِ ، وَابنَةُ مُحَمَّدٍ ، أخَذتُها يَمينا ، وأخَذتَها شِمالاً ، وَدِدتُ ـ وَاللّه ِ ـ أنَّ أميرَ المُؤمِنينَ كانَ نَحّاهُ عَنّي ، ولَم يُرسِل بِهِ إلَيَّ ، ووَدِدتُ ـ وَاللّه ِ ـ أنَّ رَأسَ الحُسَينِ كانَ عَلى عُنُقِهِ ، وروحَهُ كانَت في جَسَدِهِ . ۵

1. تتحدّث النصوص من هنا فما بعد عن بعث الرأس إلى المدينة فقط ، لا دفنه فيها . وإن كان أصل مسألة البعث برأسه عليه السلام أيضا يبدو أمرا بعيدا جدّا إذا لاحظنا ما للإمام من مكانة في المدينة ، وما يتمتّع به من احترام بين أهلها .

2. في المصدر : «ذو شر» والظاهر أنّه تصحيف صوابه ما أثبتناه كما سيأتي في النقل اللاحق . ودَوسَر : اسم كتيبة للنعمان بن المنذر ملك العرب [وكانت أشدّ كتائبه بطشا ، حتّى قيل في المثل : أبطش من دَوسر]. يقال : كتيبةٌ دَوسَرَةٌ ودَوسَرٌ إذا كانت مجتمعة . والدَّوسَر : الأسدُ الصُّلبُ الموَثَّق الخَلق (راجع : تاج العروس : ج ۶ ص ۴۰۲ «دسر») .

3. في المصدر : «أن كان» ، والصواب ما أثبتناه .

4. اللثغة في اللسان : هو أن يُصيّر الراء غينا أو لاما والسين ثاءً ، لَثِغَ يَلثَغُ فهو ألثغ (الصحاح : ج ۴ ص ۱۳۲۵ «لثغ») .

5. أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۴۱۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد هشتم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4091
صفحه از 436
پرینت  ارسال به