375
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم

بديهى است كه شاعر ، اين ابيات را به عنوان زبانِ حال امام عليه السلام سروده ؛ ليكن به تدريج ، به عنوان سخن امام عليه السلام ، رواج يافته است .
همچنين ، اين جمله مشهورِ منسوب به امام حسين عليه السلام : «إنّ الحَياةَ عقيدةٌ و جِهادٌ» ، مصرعى از يكى از سروده هاى شاعر معاصِر مصرى، احمد شوقى (م ۱۹۳۲ م) است ۱ و تمام بيت ، چنين است :

قِف دونَ رَأيكَ فِى الحياةِ مُجاهِداإنَّ الحَياةَ عَقيدَةٌ و جِهادُ . ۲
در راه باورت ، ايستادگى و مجاهدت كنكه زندگى ، باور است و مجاهدت.
گفتنى است كه اين بيت ، شعار روزنامه الجهاد، در مصر بوده است . ۳

ج ـ تلاش براى ارائه مصيبتى نو!

به صورت شغل در آمدن مرثيه سرايى ، از يك سو ، و يكنواخت بودن مجالس عزادارى و مستمعان، از سويى ديگر ، به طور طبيعى ايجاب مى كند كه مرثيه سرايان ، دائما در صدد يافتن مصيبتى تازه در باره واقعه كربلا باشند ؛ ولى از آن جا كه مصائب كربلا ، به رغم سنگينى ، محدود است ، تلاش براى دستيابى به مصائب جديد ، زمينه ساز ورود انواع دروغ ها و مطالب سست در عرصه مرثيه سرايى مى گردد .
براى مبارزه با اين خطر ، بايد نوآورى در شيوه ارائه مصائبى كه در منابع معتبر آمده را جاى گزين تلاش براى يافتن مصائب جديد كرد .

د ـ دنياطلبى

اصلى ترين و خطرناك ترين ريشه هاى دروغ در مرثيه سرايى ، دنياطلبى است . در

1.براى ديدن پژوهشى روشمند در اين باره ، ر . ك : چشمه خورشيد (مجموعه مقالات) : ج ۱ ص ۱۸۲ (مقاله «پژوهشى در باره يك شعار معروف : إنّ الحياة ...» ، عناية اللّه مجيدى) .

2.الموسوعة الشوقية : ج ۳ ص ۲۲۸ .

3.الجهاد ، نام يكى از روزنامه هاى صبح مصر بود كه به سرپرستى محمّد توفيق ديّاب و به عنوان نشريه سازمانى حزب «الوفد» مصر ، از سال ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۸ م ، منتشر مى گرديد.


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم
374

حال ، اطّلاع كافى از هدف نهضت حسينى ، تاريخ عاشورا و خصوصيات روحىِ شخصيتى كه مى خواهد حالش را بازگو نمايد ، داشته باشد .
شرط دوم ، اين است كه سخنى را به امام حسين عليه السلام و اهل بيت ايشان نسبت ندهد ؛ بلكه تصريح كند كه آنچه مى گويد ، تشخيص اوست .
متأسّفانه ، بدون در نظر گرفتن دو شرط ياد شده ، بسيارى از مرثيه سرايان ، مطالبى را، خصوصا به صورت شعر ، به امام عليه السلام و خانواده آن بزرگوار ، نسبت مى دهند كه واقعيت ندارد . به نظر مى رسد كه سوء استفاده از زبانِ حال در مرثيه سرايى ، يكى از عوامل راه يافتن دروغ به مقتل هاى مكتوب باشد .
از باب نمونه ، اين شعر معروف، به امام حسين عليه السلام منسوب شده است كه :

إن كانَ دينُ مُحَمَّدٍ لَم يَستَقِمإلّا بِقَتلى يا سُيوفُ خُذينى .
اين شعر ، از نظر مضمون ، ايرادى ندارد ؛ ولى انتساب آن به امام عليه السلام ، دروغ است . اين شعر ، بيتى از قصيده اى است كه يكى شعراى عرب به نام شيخ محسن هُوَيزى ، معروف به «ابُو الحُبّ كبير»، در رثاى امام حسين عليه السلام سروده است. در اين قصيده مى خوانيم:

أعطَيتُ رَبِّىَ مَوثِقاً لا يَنتَهىإلّا بِقَتلى، فَاصعَدى وَ ذَرينى
إن كانَ دينُ مُحَمَّدٍ لَم يَستَقِمإلّا بِقَتلى، يا سُيوفُ خُذينى
هذا دَمى فَلتُروَ صادِيَةُ الظُّبامِنهُ وَ هذا لِلرِّماحِ وَتينى . ۱
با پروردگارم عهدى بسته ام كه انجام نمى شودجز با كشته شدنم . پس مرا بالا ببر و بيفكن .
اگر دين محمّد صلى الله عليه و آله ، استوار نمى مانَدجز با كشته شدن من ، اى شمشيرها! مرا بر گيريد .
اين ، خون من است ، كه بايد شمشيرهاى تشنه ، از آن، سيراب شوندو اين رگِ گردنم ، آماده براى فرود آمدن نيزه هاست .

1.ر.ك : مستدركات أعيان الشيعة: ج ۳ ص ۱۹۱.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4456
صفحه از 457
پرینت  ارسال به