351
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم

منابع غير قابل استناد ندارند . به گفته شهيد مطهّرى :
اگر كسى تاريخ عاشورا را بخواند ، مى بيند از زنده ترين و مستندترين و از پُرمنبع ترين تاريخ هاست . مرحوم آخوند خراسانى ۱ فرموده بود : آنها كه به دنبال روضه نشنيده مى روند ، بروند روضه هاى راست را پيدا كنند كه آنها را اَحَدى نشنيده است . ۲
شمارى از مرثيه سرايان مى پندارند كه هر چه چاپ و منتشر شد ، قابل استناد است و كارى با اعتبارِ منبع ندارند . نويسنده ارجمند كتاب لؤلؤ و مرجان ، در باره برخى از مطالب نادرستى كه به زيارت معتبر «وارث» افزوده شده ، مى گويد :
روزى طلبه اى را ديدم كه آن دروغ هاى قبيحه را براى شهدا مى خوانْد . دستى بر كتفش گذاشتم . ملتفتِ من شد . گفتم : از اهل علم ، قبيح نيست چنين اكاذيب ، در چنين محضرى ؟! گفت : مگر مَروى نيست ؟ تعجّب كردم . گفتم : نه . گفت : در كتابى ديدم . گفتم : در كدام كتاب ؟ گفت : مفتاح الجنان . ۳ ساكت شدم . چه ، كسى كه در بى اطّلاعى، كارش به اين جا رسد كه جمع كرده بعضى عوام را كتاب شمُرَد و مستند قرار دهد ، قابل سخن گفتن نيست . ۴
بسيارى از مطالب بى اساس و دروغى كه موجب وَهْن اهل بيت عليهم السلام است و متأسّفانه به عنوان مرثيه مطرح مى گردند ، ريشه در منابع غير معتبر دارند و از اين رو ، منبع شناسى ، ۵ نخستين شرط ذاكران و مرثيه سرايان راستين تاريخ خونبار

1..آخوند شيخ محمّدكاظم بن حسين هروى خراسانى ، متولّد سال ۱۲۵۵ ق، در مشهد ومتوفّاى سال ۱۳۲۹ ق، در نجف ، از علماى بزرگ اماميه و اصولى اى نامى است كه در تدريس اصول فقه، يگانه عصر خود بود و به نهضت مشروطه در ايران ، كمك هاى شايانى نمود .

2.حماسه حسينى : ج ۱ ص ۵۶ .

3.مفتاح الجنان ، در ادعيه و اعمال روزها و ماه ها و زيارت ها و برخى وِردها و ختومات است كه بارهاچاپ شده و مؤلّفش ناشناخته است . اين كتاب، برخى مطالب را آورده كه سندشان مشخّص نيست ؛ بلكه مطالبى دارد كه قطعا سند ندارند (الذريعة : ج ۲۱ ص ۳۲۴ ش ۵۲۹۴) .

4.لؤلؤ و مرجان : ص ۱۶۴ .

5.براى آشنايى با منابع معتبر و غير معتبر تاريخ عاشورا ، ر. ك: معرفى و نقد منابع عاشورا ؛ عاشوراپژوهى؛ كتاب شناسى تاريخى امام حسين عليه السلام ؛ عاشوراشناسى ؛ عزادارى ـ عاشورا ـ تحريفات. نيز، ر. ك: «سيرى در مقتل نويسى و تاريخ نگارى عاشورا» ؛ محسن رنجبر، تاريخ در آينه پژوهش (فصل نامه)، ش ۱۴ ـ ۱۶.


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم
350

كردند كه : آيا مى خواهى كسانى را در زمين، قرار دهى كه فساد كنند و خون ها بريزند ؟! و خدا در جواب آنها فرمود : «إِنِّى أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» . ۱
آن صفحه ، صفحه اى است كه مَلَك اعتراض مى كند ؛ بشر ، سرافكنده است و اين صفحه ، صفحه اى است كه بشريّت ، به آن افتخار مى كند . چرا بايد حادثه كربلا را هميشه از نظر صفحه سياهش مطالعه كنيم ؟ و چرا بايد هميشه جنايت هاى كربلا گفته شود ؟ چرا هميشه بايد حسين بن على عليه السلام از آن جنبه اى كه مورد جنايتِ جانيان است ، مورد مطالعه ما قرار بگيرد ؟ چرا شعارهايى كه به نام حسين بن على عليه السلام مى دهيم و مى نويسيم ، از صفحه تاريك عاشورا گرفته شود ؟ چرا ما صفحه نورانى اين داستان را كمتر مطالعه مى كنيم ، در حالى كه جنبه حماسى اين داستان ، صد برابر بر جنبه جنايى آن مى چربد و نورانيت اين حادثه ، بر تاريكى آن ، خيلى مى چربد؟ پس بايد اعتراف كنيم كه يكى از جانى هاى بر حسين بن على عليه السلام ما هستيم كه از اين تاريخچه ، فقط يك صفحه اش را مى خوانيم و صفحه ديگرش را نمى خوانيم . ۲

۲ . استناد به منابع غير معتبر

يكى از آسيب هايى كه خصوصا در قرن هاى اخير ، عزادارى امام حسين عليه السلام را تهديد مى كند ، استناد اهل منبر و مرثيه سُرايان، به منابع غير معتبر و غير قابل استناد است . ۳
نكته قابل توجّه ، اين كه تاريخ عاشورا ، بيشتر از بسيارى موضوعات ديگر ، داراى منابع معتبر و قابل استناد است و مرثيه سرايان متعهّد و آگاه ، اصولاً نيازى به استفاده از

1.«من چيزى مى دانم كه شما نمى دانيد» (بقره: آيه ۳۰).

2.حماسه حسينى : ج ۱ ص ۱۲۱ ـ ۱۲۵ .

3.براى اطّلاع از منابع قابل استناد و منابع غير قابل استناد تاريخ عاشورا ، ر . ك :ج ۱ ص ۵۲ (درآمد / منابع قابل استناد) و ص ۹۱ (منابع غيرقابل استناد) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4625
صفحه از 457
پرینت  ارسال به